Raportowanie ESG. Spółki i audytorzy nadal poruszają się w legislacyjnej mgle

Do 6 lipca państwa członkowskie miały zaimplementować postanowienia dyrektywy CSRD. Polska ustawa wciąż nie jest gotowa, a projekt, który się pojawił, wzbudza wątpliwości. Jedno jest pewne: przed spółkami i audytorami trudny czas.

Nadciągające nieuchronnie raportowanie ESG spędza sen z powiek zarządom i radom nadzorczym giełdowych spółek. Stanowi też nie lada wyzwanie dla audytorów. Właśnie pojawił się nowy projekt ustawy, która ma na celu wdrożenie unijnej dyrektywy CSRD. Niestety, zmiany wprowadzone przez Ministerstwo Finansów nie rozwiały wszystkich wątpliwości. Co gorsza, pojawiły się nowe. Zaczynają się już na początku i dotyczą tego, jak ma zostać wybrana firma audytorska.

Pechowy artykuł nr 13

Eksperci punktują kilka kontrowersyjnych zapisów. Wskazują m.in. na tzw. usankcjonowanie wsteczne atestacji sprawozdania zrównoważonego rozwoju, zanim jeszcze będzie obowiązywała ustawa, która takie sprawozdanie do porządku prawnego wprowadzi.

– Ministerstwo następnie proponuje, aby kierownik jednostki mógł zawrzeć umowę o atestację sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju za 2024 r. tylko z firmą audytorską, która została wybrana przez radę nadzorczą do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego za ten sam rok (art. 13 ust. 2 projektu – red.) – mówi Agnieszka Baklarz zarządzająca firmą Monte Vero Audit and Advisory. W jej ocenie ministerstwo de facto wymusza na podmiotach raportujących wybór tego samego audytora, który został wybrany wcześniej do innej usługi. Dlaczego to budzi wątpliwości?

Po pierwsze, badanie sprawozdania finansowego to inna usługa niż atestacja sprawozdania zrównoważonego rozwoju i  nie wszystkie firmy audytorskie będą ją świadczyły. Czyli taka zmiana nie pozwoli na wyeliminowanie problemu wyboru audytora, lecz może jedynie spowodować konieczność sięgania po podwykonawców, co w tej ustawie zostało zakazane.

– Ponadto RN zostanie pozbawiona wyboru, gdyż zostanie ograniczona tylko do firmy, którą wybrała do innej usługi. Czyli de facto firma ta będzie miała pozycję monopolistyczną w odniesieniu do tego podmiotu. Może to doprowadzić do wzrostu cen usług firm audytorskich, a co za tym idzie – do wzrostu kosztów poniesionych przez przedsiębiorstwa raportujące – podsumowuje Baklarz.

Najgorsza niepewność

Dyrektywa CSRD rozszerza zakres dotychczas obowiązującej NFRD i wprowadza bardziej szczegółowe wymogi sprawozdawcze. Docelowo obejmie niemal 50 tys. unijnych firm, w tym ponad 3 tys. z Polski. Najwięksi emitenci muszą już przygotować sprawozdanie za 2024 r., a następnie przeprowadzić jego atestację w 2025 r.

Raportowanie ESG to wyzwanie w szczególności dla małych podmiotów, ale nawet duże mają z nim kłopot. Tylko 56 ze 100 największych firm działających w Polsce opublikowało ujawnienia klimatyczne i środowiskowe – wynika z badania KPMG. Średni wynik to zaledwie 5,08 w dziesięciostopniowej skali. Jest gorszy niż w 2023 r. Pesymistyczne wnioski płyną też z badania przeprowadzonego przez Ayming. Zaledwie 25 proc. firm wdrożyło standardy raportowania ESG zgodne z wymogami dyrektywy. Jedną z głównych przeszkód jest brak spójnych wytycznych, wskazywany przez 59 proc. respondentów. Tę kwestię akcentuje też Krajowa Rada Biegłych Rewidentów.

– Największym problemem w kontekście atestacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju jest fakt, że nie ma jeszcze ustawy, która wprowadzałaby do krajowego porządku legislacyjnego postanowienia dyrektywy. Jej implementacja jest już opóźniona (państwa członkowskie miały czas do 6 lipca 2024 r. – red.) – podkreśla Kamil Jesionowski, prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Potwierdza, że spółki i audytorzy nie mają pewności, jak będzie wyglądać ostateczna wersja ustawy i czy będzie zawierać przepisy, które znajdują się w obecnym projekcie.

Kiedy ustawa będzie gotowa? Jest mało prawdopodobne, aby stało się to w najbliższych tygodniach. Projekt trafił do Komitetu do spraw Europejskich. Przed skierowaniem do Sejmu jest jeszcze kilka etapów w ramach ścieżki legislacyjnej, m.in. opiniowanie przez Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów i przyjęcie projektu przez Radę Ministrów.

Jeśli chodzi o wspomniany już art. 13, prezes Jesionowski studzi emocje.

– Zapis rzeczywiście nie jest doskonały. Natomiast w mojej ocenie nie oznacza on, że trzeba podpisać umowę z tą samą firmą audytorską do atestacji sprawozdawczości ESG co do badania sprawozdań finansowych. To tylko możliwość, a nie konieczność – ocenia szef KRBR.