Lektury (nad)obowiązkowe dla inwestora

„Czytanie jest dla umysłu tym, czym gimnastyka dla ciała" – głosi jedna z popularnych sentencji. Dlatego zarządzający, analitycy i doradcy inwestycyjni postanowili polecić kilka książek, które pomogą lepiej zrozumieć otaczający nas świat, także ten finansowy. Wśród podpowiedzi dominują nowsze pozycje.

 

Na łamach „Parkietu" niejednokrotnie były publikowane teksty, w których giełdowi eksperci polecali lektury dotyczące giełdy i inwestowania. Od tych poważniejszych, jak „Analiza techniczna" autorstwa Johna Murphy'ego, przez „Intelektualną historię Wall Street" Petera Bernsteina, aż po luźniejsze pozycje, tj. „Wspomnienia gracza giełdowego" Edwina Lefevre.

Tym razem poszukamy ciekawych książek niekoniecznie stricte inwestycyjnych, ale o tematyce ekonomiczno-społecznej, które pozwalają lepiej zrozumieć otaczającą nas rzeczywistość. Chodzi choćby o kwestie związane z aktualną sytuacją gospodarczą lub geopolityczną na świecie, nowe zjawiska ekonomiczne czy pozycje z zakresu psychologii. Nie można także zapominać o beletrystyce, która często niezwykle trafnie pokazuje naturę ludzką i procesy społeczne. Cała ta wiedza – na koniec dnia – pozwala podejmować lepsze decyzje inwestycyjne.

Chiny i psychologia konfliktu

Początek XXI wieku z pewnością należy do Chin, które stały się największym rywalem Stanów Zjednoczonych w globalnej gospodarce. Dobrze obrazuje to choćby aktualna wojna handlowa między tymi mocarstwami, którą w napięciu obserwuje cały świat. Nie dziwi więc, że Kamil Sobolewski, zarządzający w Skarbiec TFI, poleca książkę, która w centrum swoich rozważań stawia właśnie Państwo Środka.

– Czy realizuje się postorwellowska wizja globalnego społeczeństwa rządzonego w sposób autorytarny i policyjnego państwa uzbrojonego w najnowsze technologie (big data, sztuczna inteligencja)? Czy czeka nas nieuchronna zmiana hegemona po 100 latach supremacji USA? – zastanawia się zarządzający.

Uważa on także, że kwestia relacji świata zachodniego z Państwem Środka oraz świadomość chińskich zamierzeń i motywacji będą determinować zachowanie się globalnej gospodarki oraz rynków finansowych. Dlatego zarządzający zwraca uwagę na książkę Allisona Grahama „Skazani na wojnę? Czy Ameryka i Chiny unikną pułapki Tukidydesa?", która jest analizą skomplikowanych relacji między USA a Chinami.

Polecaną przez eksperta pozycją jest też książka autorstwa Piotra Plebaniaka „36 forteli". To międzykulturowy poradnik psychologii konfliktu, z którego m.in. możemy się dowiedzieć, jak radzić sobie w sytuacjach różnego rodzaju rozbieżności interesu.

Świat jest lepszy, niż myślimy...

Szukając interesujących książek, nie sposób nie oddać głosu Grzegorzowi Zalewskiemu, ekspertowi DM BOŚ i jednemu z założycieli wydawnictwa Linia. Pierwsza jego podpowiedź dla czytelników „Parkietu" to „Factfulness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą" autorstwa Hansa Roslinga.

– O tej książce było głośno przede wszystkim za sprawą Billa Gatesa, który uznał ją za jedną z ważniejszych pozycji wydanych w 2018 roku. Autor, zmarły niedawno Hans Rosling, to lekarz współpracujący z WHO, członek organizacji Lekarze bez Granic, który pokazuje szczegółowo, jak zmienił się świat w ciągu ostatnich kilku dekad. My zaś, w większości przypadków, dokonujemy pobieżnej oceny sytuacji społecznej, geopolitycznej, bazując na danych z lat 60.–90., podsycanej atmosferą stwarzaną przez media – mówi o książce.

I kontynuuje opis: – Ale to nie jest tylko wykład o otaczającym świecie, lecz też o tym, jak rzetelnie i dociekliwie analizować dostępne informacje i nie wpadać w pułapkę różnego rodzaju ograniczeń poznawczych oraz błędów wnioskowania.

Z polskich książek polecona zostaje pozycja autorstwa Mateusza Ratajczaka „Łowcy z kotłowni. Dziki świat finansowych naciągaczy". – To książka nie o inwestowaniu, ale pseudoinwestycjach, manipulacjach, patologiach związanych ze sprzedażą. Może jednak komuś otworzy oczy na to, jak cienka granica oddziela ewidentnych „przewalaczy" od agentów czy doradców realizujących za wszelką cenę plany sprzedażowe, wciskających nieświadomym klientom ryzykowne obligacje, fundusze wysokiego ryzyka, wysokoprowizyjne karty kredytowe – argumentuje Zalewski.

Coraz dłuższa lista

Dwie kolejne polecane pozycje mówią niemal o tym samym, choć z odmiennych perspektyw. Mowa o książkach Michaela Lewisa pt. „Umysł nieracjonalny" oraz Richarda Thalera „Zachowania niepoprawne".

– To opowieści o tym, jak powstawała ekonomia behawioralna. Książka Lewisa opisuje ją z perspektywy przyjaźni dwóch wielkich, czyli Daniela Kahnemana i Amosa Tversky'ego. Thaler zaś pisze książkę częściowo autobiograficzną, w której oczywiście obaj naukowcy mają swoje miejsce, ale genialnie przedstawia, jak wyglądała walka z zastanym paradygmatem ekonomicznym o racjonalnych wyborach ludzkich. W obu poruszane są wątki ludzkich błędów poznawczych, nieracjonalności i problemów z podejmowaniem decyzji – mówi Zalewski.

Dodając od razu kolejne tropy poszukiwań w bibliotekach i księgarniach: – Świetną rozrywką pokazującą, jak pewne mechanizmy w świecie finansów powstawały, a jakie są niezmienne i związane z naturą ludzką, jest biografia napisana przez Grega Steinmetza „Największy bogacz wszech czasów. Jakub Fugger i jego epoka". Majątek Jakuba Fuggera na koniec życia szacowany jest na dwa procent wartości ówczesnej gospodarki, według różnych obliczeń byłoby to dziś ok. 400 miliardów dolarów.

Na koniec swoich podpowiedzi przedstawia jeszcze pozycję, która jest dużo starsza niż pozostałe. Chodzi o książkę „Jak straciłem na giełdzie milion dolarów i czego mnie to nauczyło" z 1994 r. – Autorów książki jest dwóch. Pierwszy to Jim Paul, który opisuje swoją błyskotliwą karierę spekulanta giełdowego i szybki upadek zadufanego w sobie i przekonanego o superumiejętnościach geniusza spekulacji. A w drugiej części wraz z Brendanem Moynihanem opisują, jakie wydarzenia, decyzje i przekonania doprowadziły go do katastrofy – opisuje.

Trochę literatury anglojęzycznej

Dorota Sierakowska, m.in. z uwagi na swoją specjalizację zawodową – surowce, także często sięga po książki ekonomiczno-społeczne (część z nich siłą rzeczy zahacza o świat surowców). Jak podkreśla, jednym tchem przeczytała książkę Daniela Ammanna „The King of Oil: The Secret Lives of Mark Rich" (pozycja jeszcze nie doczekała się polskiego przekładu).

– Jest to biografia najsłynniejszego tradera surowcowego owianego aurą kontrowersji, którego sekretne układy w Iranie, na Kubie, w Angoli czy RPA przypięły mu swojego czasu łatkę głównego wroga USA. Ta pozycja, która przypomina bardziej thriller niż biografię, dobrze pokazuje dwuznaczności współczesnej polityki i biznesu – opisuje książkę analityczka DM BOŚ.

– Pozostając w zbliżonym temacie, osobom zainteresowanym tematem biznesu zmieniającego świat mogę polecić także kolejne dwie książki. Pierwsza to „The Secret World of Oil" (K. Silverstein) umiejętnie pokazująca zawiłe kulisy świata ropy naftowej. A druga: „Frakersi" Gregory'ego Zuckermana, opisuje początki biznesu łupkowego w USA i pokazuje, że bycie pionierem ma swoją cenę – dodaje. Analityczka ma także sporo podpowiedzi wśród książek psychologiczno-społecznych. Jak podkreśla, rewelacyjną lekturą jest książka Kahnemana „Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym". – Nie zawodzi też Yuval Noah Harari, którego książkę „Sapiens. Od zwierząt do bogów" pochłonęłam prawie jednym ciągiem. A „Homo deus" już czeka w kolejce – zaznacza.

– Fascynująca była dla mnie także książka R. George „Ninety Percent of Everything" będąca relacją z kilkumiesięcznej podróży ogromnym statkiem transportowym – dodaje Sierakowska.

Tomasz Wyłuda, dyrektor biura doradztwa inwestycyjnego Credit Agricole, poleca „Gold&Silver" autorstwa Michaela Maloney. – Większość z analityków koncentruje się na rynkach akcji, obligacji i walut. Surowce uważane są za mało atrakcyjne aktywo, przynoszące niskie stopy zwrotu. Książka Miachaela Maloneya pozwala spojrzeć na świat inwestycji z punktu widzenia metali szlachetnych, a mianowicie złota i srebra – mówi.

I dodaje: – W świecie tym pieniądzem nie są dolary, złoty czy euro, ale właściwe złoto i srebro. Autor przedstawia historię tych szlachetnych kruszców od początku istnienia cywilizacji. Sugeruje, że system monetarny oparty na pieniądzu papierowym zawsze upadał w przeszłości, a jedynie złoto i srebro zachowywały swoją wartość. Przedstawia też inne ciekawe teorie związane z cyklem monetarnym i sugeruje, że jesteśmy blisko upadku systemu finansowego opartego na pieniądzu papierowym.

Na styku finansów, matematyki i psychologii

Na koniec Jerzy Nikorowski, zastępca dyrektora BM Banku BGŻ BNP Paribas, przypomina o słynnej książce autorstwa Nassima Taleba pt. „Ślepy Traf. Rola przypadku w sukcesie finansowym". – Ta sama pozycja w późniejszych wydaniach pojawiła się pod nazwą „Zwiedzeni przez losowość". Taleb w bardzo inteligentny sposób punktuje wadliwość często stosowanych wśród praktyków rynku kapitałowego paradygmatów opartych na połączeniu teorii ekonomii i matematyki – mówi.

I dodaje: – Jednym ze spostrzeżeń zawartych w książce, które również podzielam, jest zbyt optymistyczne stosowanie modeli zakładających racjonalność decyzji inwestycyjnych podejmowanych przez w pełni poinformowanych „operatorów modeli finansowych". Świadomość ograniczonej racjonalności tych decyzji ma gigantyczne przełożenie przy wyciąganiu wniosków.

Cztery (subiektywnie wybrane) niefinansowe książki polecane przez giełdowych ekspertów:

Yuval Noah Harari, „Sapiens. Od zwierząt do bogów" (8,48)*

Hans Rosling, „Factfulness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą" (7,95)

Allison Graham „Skazani na wojnę? Czy Ameryka i Chiny unikną pułapki Tukidydesa?" (7,83)

Michael Lewis, „Umysł nieracjonalny" (7,6)

*Średnia ocen na portalu lubimyczytac.pl (skala 1–10)