KDP wprowadzi polską kolej do ekstraklasy

Budowa kolei dużych prędkości powinna okazać się kołem zamachowym polskiej gospodarki i szansą na przyspieszenie rozwoju przemysłu.

Spółka CPK ma już zmodyfikowany program budowy szybkiej kolei w Polsce. Został on dopasowany do możliwości, zarówno finansowych, jak i terminowych, a zrewidowane założenia inwestycyjne przyjęto na podstawie analiz i prognoz ruchu, pozwalających precyzyjnie przewidzieć wielkość przepływu podróżnych z danych rejonów i pomiędzy poszczególnymi miastami.

Fundamentem rozwoju kolei w Polsce będzie tzw. igrek – linia biegnąca od Warszawy poprzez Łódź w kierunku Poznania i Wrocławia. Planowany był od lat 70., a nawet i wcześniej, gdyż stanowi uzupełnienie brakującego elementu polskiego systemu sieci kolejowej. Po jego oddaniu do użytku znacząco skróci się czas przejazdu pomiędzy największymi miastami, dzięki temu pociągi będą mogły konkurować z połączeniami lotniczymi wewnątrz kraju, a także z darmowymi autostradami.

Na przebiegu igreka planowana jest budowa łącznic, które umożliwią szybkim pociągom zjazd z linii KDP na istniejącą infrastrukturę i dojazd do miast w jej sąsiedztwie. – Pociągi jadące po linii KDP będą miały możliwość zarówno ominięcia miasta, by osiągnąć jak najszybszy czas przejazdu pomiędzy głównymi ośrodkami miejskimi, lub będą mogły zjechać do miasta, zatrzymać się na stacji i ruszyć w dalszą drogę linią KDP – tłumaczy CPK. Na razie przewidziano budowę łącznic dla Kalisza, Sieradza i Pleszewa.

W ramach inwestycji kolejowych CPK powstaną także kolejne linie. Zaawansowane prace projektowe związane są z trasami przynależnymi do transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T i obejmują dwa typy: trasy podstawowe i uzupełniające. Sieć pierwszych powstanie do 2035 r., natomiast druga do roku 2040.

Krótsze podróże

Podstawowa sieć to m.in. igrek, natomiast uzupełniającą stanowi północny odcinek Centralnej Magistrali Kolejowej (CMK). Jest częściowo realizacją planów z lat 70., kiedy zakładano przedłużanie CMK na odcinku między Śląskiem a Warszawą. Rozbudowa CMK na północy będzie mieć bardzo duże znacznie. Pozwoli nie tylko znacznie skrócić czas dojazdu do samego Gdańska, ale zarazem odciąży już istniejące linie i skomunikuje inne miejscowości leżące dziś w oddaleniu od niej, m.in. Płock, a poprzez łącznice m.in. także Toruń, Włocławek czy Bydgoszcz. Pieniądze na prace przygotowawcze na CMK Północ zostały już zarezerwowane w przyjętym pod koniec grudnia przez rząd programie wieloletnim do 2032 r.

Ważnym elementem CMK północ będzie fragment linii kolejowych nr 5 i 50 na odcinku od przyszłego węzła CPK w rejonie Baranowa, poprzez Płock, do Włocławka. Według przeprowadzonych analiz na tym przebiegu o długości ok. 150 km jest najmniejsza liczba zabudowanych nieruchomości, które trzeba będzie wywłaszczyć pod realizację inwestycji. Na linii nr 5, na odcinku CPK – Lipno, tory będą dostosowane do prędkości 350 km/h, a na linii nr 50, na odcinku Grochowalsk – Włocławek, do 250 km/h. Obie linie mają być przeznaczone zarówno dla ruchu pasażerskiego, jak i towarowego. Z kolei na południu w fazie projektowej miała być linia z Katowic do czeskiej Ostrawy, której przebieg został już wybrany w wariancie inwestorskim. Jednakże to przedsięwzięcie napotkało na ogromy opór lokalnej społeczności z uwagi na przebieg przez mocno zurbanizowane tereny oraz konieczność wyburzeń wielu domów mieszkalnych m.in. w Mikołowie.

Lokalne społeczności w mniejszych miastach zwracają także uwagę na problem dostępu do KDP – nie będzie możliwości, aby na każdej stacji zatrzymywał się pociąg KDP np. do Warszawy, do którego wsiądzie kilka osób. Wówczas szybka kolej nie miałaby sensu. – Planujemy to tak, że początkowo będą realizowane co godzinę szybkie połączenia, uzupełnione o pociągi regionalne Regio Express, które również będą korzystały z sieci KDP. I to już będzie historyczna zmiana, bo w ciągu 30–50 minut można będzie codziennie dojechać pociągiem z Kalisza do Poznania czy do Łodzi – tłumaczy Piotr Rachwalski, członek zarządu CPK odpowiedzialny za kolejową część projektu.

Oprócz pociągów KDP, które pewnie będą droższe, będzie również tańsza oferta. Na podstawowych odcinkach igreka, m.in. między Łodzią a Warszawą, będzie kursował pociąg roboczo nazwany AeroExpress – co pół godziny, a w godzinach szczytu nawet co 15 minut. Ma być podstawowym środkiem transportu między Warszawą, Łodzią i Centralnym Portem Komunikacyjnym. Ostateczną ofertę i siatki połączeń będą tworzyć już przewoźnicy.

Potrzebne pociągi

Ci ostatni będą potrzebowali nowoczesnego taboru, którego część – ze względu na gigantyczne koszty i bardzo długi okres spłaty – sfinansuje CPK. Inwestycje będą realizowane w trzy rodzaje pociągów. Pierwszy to pociągi podmiejskie czy ekspresy regionalne przystosowane do prędkości 200 km/h. Mogą je dostarczyć wszystkie firmy polskie i europejskie. Drugą grupę ma stanowić tabor prędkości średnich, rzędu 250 km na godzinę, który może budować większość firm obecnych w Polsce, nie tylko polskich, ale także zagranicznych. Z kolei trzecia grupa to pociągi wysokiej prędkości. Produkuje je tylko cztery–pięć firm na świecie i wszystkie wyraziły zainteresowanie projektem CPK. – Są gotowe na współpracę, między innymi dlatego, że od wielu lat nikt w Europie nie uruchamiał projektów kolei dużych prędkości – podkreśla Rachwalski.

Na budowę szybkich składów w ramach projektu CPK ma ochotę bydgoska Pesa, która we wrześniu ub.r. zawarła porozumienie o współpracy z hiszpańskim producentem pociągów Talgo. Obejmuje ono prace badawcze mające na celu przygotowanie późniejszych umów dla głównych projektów biznesowych: udziału w przetargach na szybki tabor, które mają zostać ogłoszone w Polsce w 2025 r., i w przetargach na inne przyszłe projekty kolei dużych prędkości.

W założeniach projekt KDP ma stać się kołem zamachowym dla polskiej gospodarki oraz szansą dla polskiego przemysłu. KDP mają przyspieszyć rozwój całej kolei w Polsce. W latach 2032–2035 ma się zakończyć modernizacja wszystkich podstawowych linii w ramach Krajowego Programu Kolejowego. Na większości głównych linii pociągi powinny jeździć z prędkością 160 km/h, a na niektórych 200, a nawet 250/h. Samo KDP, którego prędkość projektowa wynosi 350 km/h, pozwoli polskiej kolei w ciągu dziesięciu lat wejść do europejskiej czołówki.

Na razie jednak jesteśmy od niej daleko. W opublikowanym w grudniu 2024 r. raporcie brukselskiej organizacji Transport & Environment oceniającej 27 europejskich operatorów kolejowych PKP w ogólnej ocenie znalazły się dopiero w połowie stawki, na miejscu 13. Nieco lepiej ocenione zostały ceny biletów polskiego przewoźnika, sklasyfikowanego na początku drugiej dziesiątki. Za to doświadczenia pasażerów dokonujących rezerwacji lokują PKP w samym ogonie stawki, na czwartym miejscu od końca. Za najlepsze europejskie firmy kolejowe uznano włoską Trenitalię, następnie szwajcarskie koleje SBB i czeskiego prywatnego przewoźnika RegioJet.