Jak obliczyć wartość kontraktu?

Przed tygodniem wyjaśniliśmy, że kontrakt terminowy różni się od akcji m.in. tym, że pozwala zyskiwać nie tylko na wzrostach, ale także na spadkach notowań. Kontrakty terminowe mają też jednak jeszcze inne, być może nawet ważniejsze cechy, które sprawiają, że instrument ten cieszy się ogromną popularnością wśród inwestorów.

Zacznijmy od opisania kolejnych pojęć charakterystycznych dla kontraktów terminowych, jakimi są: kurs kontraktu, wartość kontraktu oraz kurs instrumentu bazowego. W przypadku akcji pojęcia "kurs" i "wartość" oznaczają zazwyczaj to samo. W przypadku kontraktów terminowych to dwie zupełnie inne rzeczy. Na czym polega różnica?

Kurs instrumentu bazowego to np. kurs akcji, na jakie opiewa dany kontrakt. Przykładowo: w przypadku kontraktów na KGHM kurs instrumentu bazowego wynosił w końcu września 100,7 zł. To nic innego, jak po prostu kurs akcji KGHM Polska Miedź. Kontrakt terminowy - mimo że opiewa na akcje - nie jest jednak ich prostym powieleniem. W końcu września kontrakty na KGHM kosztowały nie 100,7 zł (czyli tyle co same akcje), lecz nieco więcej - 101 zł. Kurs kontraktu to liczba, jaką możemy znaleźć w tabeli notowań. Dane te publikujemy codziennie w "Parkiecie". Na razie pozostawmy na boku kwestię, dlaczego kurs instrumentu bazowego i kurs kontraktu, mimo że najczęściej się różnią, to jednak podążają w tym samym kierunku. Mechanizm ten omówimy w jednym z kolejnych artykułów.

Kurs razy mnożnik

Czym jest natomiast wartość kontraktu? Jest to liczba wielokrotnie większa od kursu. Bez względu na rodzaj kontraktu, zawsze podawana jest w złotych. Wartość kontraktu jest ściśle zależna od jego kursu. To, w jaki sposób kurs przekłada się na wartość kontraktu, zależy od ustalonych przez giełdę zasad handlu (specyfikacji) dla danego kontraktu. W przypadku futures na akcje spółek giełda określa, ile akcji danej firmy przypada na jeden kontrakt. Przykładowo: jeden kontrakt na KGHM opiewa na 500 akcji tej spółki.

W tej sytuacji wartość kontraktu to nic innego, jak jego bieżący kurs pomnożony przez liczbę akcji przypadających na ten kontrakt (tzw. mnożnik). Przy kursie równym 100 zł, wartość jednego kontraktu na KGHM wynosi w naszym przykładzie 50 tys. zł (100 x 500).

Po co inwestorowi potrzebna jest znajomość wartości kontraktu? Służy ona do obliczania zysków lub strat, jakie może on ponieść, handlując danym kontraktem. Na przykładzie instrumentów na KGHM wyjaśnijmy ogólną zasadę, zgodnie z którą oblicza się zyski lub straty. Załóżmy, że na początku kwietnia kupiliśmy jeden kontrakt na KGHM po kursie 86 zł (otworzyliśmy długą pozycję). Sprzedaliśmy go w połowie kwietnia po kursie 95 zł (zamknęliśmy długą pozycję). W tym czasie kurs kontraktu wzrósł więc o ok. 10,5 proc. Jak obliczyć nasz zysk? W momencie kupna kontraktu jego wartość wynosiła 43 tys. zł (86 x 500), w momencie sprzedaży zaś była równa 47,5 tys. zł (95 x 500). Nasz zysk to po prostu różnica obu tych wielkości, równa 4,5 tys. zł (47,5 tys. zł minus 43 tys. zł).

Na razie pozostawmy na boku kwestię tego, w jaki sposób obliczyć zysk w ujęciu procentowym. Sprawie tej poświęcony będzie następny artykuł. Na razie warto wspomnieć, że inwestor, otwierając pozycję w kontrakcie, nie musi wpłacać całej jego wartości.

Dwa sposoby obliczenia zysku

W przypadku otwarcia krótkiej pozycji zysk lub stratę z transakcji liczymy odwrotnie, tzn. od początkowej wartości kontraktu odejmujemy jego wartość końcową. Gdybyśmy najpierw otworzyli krótką pozycję w kontrakcie na KGHM po kursie 100 zł, i następnie zamknęli ją po kursie 90 zł, to nasz zysk wyniósłby 5 tys. zł, co wynika z następującej kalkulacji: 100 x 500 - 90 x 500 = 50 tys. zł - 45 tys. zł.

Jest też nieco prostszy sposób obliczenia zysku. Zamiast obliczać wartość kontraktu w dniu otwarcia oraz w dniu zamknięcia pozycji, a następnie obliczać różnicę obu tych kwot, wystarczy policzyć najpierw różnicę kursów kontraktu w obu datach i przemnożyć ją przez mnożnik, cW pierwszym z powyższych przykładów (dotyczącym długiej pozycji) zysk można zatem obliczyć w następujący sposób: (95 zł - 86 zł) x 500 akcji = 4,5 tys. zł.

Tick, czyli minimalny krok

Z wartością kontraktu wiążą się kolejne pojęcia i parametry podawane przez giełdę do wiadomości inwestorów. Chodzi o minimalny krok notowania oraz jego wartość pieniężną. Podobnie jak w przypadku akcji giełda określa, o ile minimalnie może zmienić się kurs danego kontraktu. W przypadku kontraktów na akcje ogólna zasada jest następująca: kurs kontraktu może się zmieniać o wartość nie mniejszą niż 1 gr, w przypadku gdy kurs ten nie przekracza 50 zł, lub 5 gr, gdy kurs przekracza 50 zł. Owe 1 gr i 5 gr to właśnie minimalny krok notowania (często używa się też angielskojęzycznego pojęcia "tick"). Przykładowo: kurs kontraktów na KGHM może się obecnie zmieniać o przynajmniej 0,05 zł.

Kiedy mówi się o wartości minimalnego kroku notowania, wówczas chodzi o kwotę wynikającą z przemnożenia minimalnego kroku przez mnożnik, czyli liczbę akcji przypadającą na kontrakt. W naszym przykładzie wartość minimalnego kroku notowania to 25 zł. Obliczyliśmy ją w następujący sposób: 0,05 zł x 500 akcji.

Warto zauważyć, że wartość minimalnego kroku notowania jest niezależna od wartości kontraktu. Bez względu na to, czy kontrakt będzie wart 10 tys. zł czy 50 tys. zł, to w naszym przykładzie zawsze minimalny krok wart będzie 25 zł.

Z tym wiąże się kolejny wniosek. Nasz zysk lub strata też nie są bezpośrednio zależne od wartości kontraktu, a raczej od wartości minimalnego kroku notowania.

Powróćmy jeszcze do przykładu, w którym obliczaliśmy zysk z długiej pozycji. Przypomnijmy, że kupiliśmy kontrakt na KGHM po 86 zł, a sprzedaliśmy po 95 zł. Różnica (9 zł) w przeliczeniu na ticki daje 180 minimalnych kroków notowania (9 zł/0,05 zł). Ponieważ w tym przypadku jeden tick jest wart 25 zł, to 180 ticków daje zysk równy 4,5 tys. zł (180 x 25 zł).

Jest jeszcze jedna ciekawa kwestia. Skoro minimalny krok notowania to stały parametr, wartość kontraktu zaś zmienia siź wraz ze zmianami kursu, to konsekwencją tego jest fakt, że liczba ticków przypadających na jeden kontrakt także zmienia się razem ze zmianami kursu. Przykładowo: jeżeli kurs kontraktu na KGHM wynosi 100 zł, wówczas liczba ticków wynosi 2 tys. Jeżeli kurs wzrośnie do 110 zł, wtedy liczba ticków wzrośnie do 2,2 tys.

 

Słowniczek

- Kurs kontraktu - wielkość wyrażona w złotych lub w punktach,

podawana w tabeli notowań.

 

- Wartość kontraktu - wielkość wynikająca z przemnożenia kursu kontraktu przez ustalany przez giełdę mnożnik. W przypadku kontraktów na akcje mnożnikiem jest liczba akcji przypadająca na jeden kontrakt. W przypadku kontraktów na indeksy mnożnikiem jest stała liczba.

 

- Minimalny krok notowania (tick) - minimalna wartość, o jaką może się zmieniać kurs kontraktu.

 

- Wartość minimalnego kroku notowania - minimalny krok

notowania przemnożony przez ten sam mnożnik, który stosowany jest do obliczania wartości kontraktu.