Odpowiedzialność za wiążące polecenia spółki dominującej

Nowelizacja kodeksu spółek handlowych obejmująca przede wszystkim wprowadzenie tzw. prawa holdingowego, regulującego relacje spółek dominujących i spółek zależnych, zacznie obowiązywać od połowy października.

Publikacja: 09.06.2022 21:00

Joanna Świderska, radca prawny, Kancelaria WW LEGAL Wądołowski i Wspólnicy

Joanna Świderska, radca prawny, Kancelaria WW LEGAL Wądołowski i Wspólnicy

Foto: materiały prasowe

Nowelizacja wprowadza definicję grupy spółek, za którą będą uważane spółka dominująca i spółka albo spółki zależne, będące spółkami kapitałowymi, które kierują się wspólną strategią w celu realizacji wspólnego interesu (interes grupy spółek), uzasadniającą sprawowanie przez spółkę dominującą jednolitego kierownictwa nad spółką zależną albo spółkami zależnymi. Spółka zależna zobowiązana będzie do kierowania się, obok interesu spółki, interesem grupy spółek, o ile nie będzie zmierzać to do pokrzywdzenia wierzycieli lub wspólników mniejszościowych spółki zależnej. Decyzja o uczestnictwie w grupie spółek zapadać będzie na mocy uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia spółki zależnej, podejmowanej większością trzech czwartych głosów. Uczestnictwo w grupie spółek podlegać będzie wpisowi do rejestru przedsiębiorców.

Jedną z istotniejszych kwestii nowelizacji jest wprowadzenie uprawnienia spółki dominującej do wydawania spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążących poleceń. Polecenia dotyczyć mają prowadzenia spraw spółki oraz muszą być uzasadnione interesem grupy spółek. Wiążące polecenia mogą być wydawane przez zarząd, prokurenta, a także pełnomocnika spółki dominującej, w zakresie przysługującego im umocowania. Uprawnienie takie nie będzie zaś przysługiwało radzie nadzorczej. Polecenie powinno zostać wydane w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności i powinno wskazywać co najmniej:

• oczekiwane zachowanie spółki zależnej w związku z wykonaniem wiążącego polecenia;

• interes grupy spółek, który uzasadnia wykonanie przez spółkę zależną wiążącego polecenia;

• spodziewane korzyści lub szkody spółki zależnej, które będą następstwem wykonania wiążącego polecenia (jeśli występują) oraz

• przewidywany sposób i termin naprawienia spółce zależnej szkody poniesionej w wyniku wykonania wiążącego polecenia.

Wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną będzie wymagało uprzedniego podjęcia uchwały zarządu spółki zależnej. Spółka zależna, w przypadku zaistnienia określonych przesłanek, zobowiązana będzie do odmowy wykonania wiążącego polecenia. W przypadku jednoosobowej spółki zależnej, gdzie nie ma potrzeby ochrony interesów wspólników mniejszościowych, spółka zależna będzie uprawniona do odmowy wykonania polecenia jedynie w przypadku, gdy jego wykonanie doprowadziłoby do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością. W przypadku zaś spółki zależnej niebędącej spółką jednoosobową zarząd spółki ma obowiązek odmówić wykonania polecenia także wtedy, gdy istnieje uzasadniona obawa co do sprzeczności polecenia z interesem spółki i wiązać się to będzie z wyrządzeniem szkody spółce zależnej, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę z grupy spółek w terminie dwóch lat od dnia powstania zdarzenia wywołującego szkodę. Zarząd, oceniając potencjalną szkodę dla spółki zależnej, obowiązany jest do wzięcia pod uwagę dotychczasowych korzyści uzyskanych z racji uczestnictwa spółki zależnej w grupie spółek. Wspólnicy uprawnieni będą do określania innych przesłanek do odmowy wykonania polecenia spółki dominującej przez umieszczenie ich katalogu w umowie spółki. Odmowa wykonania polecenia przyjmować będzie formę uchwały zarządu i wymagać będzie uzasadnienia.

Za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie będą ponosić odpowiedzialności. Wykluczenie odpowiedzialności cywilnej następować będzie jedynie w przypadku, gdy nie było podstaw do odmowy wykonania wiążącego polecenia, a także w przypadku uzasadnionej odmowy wykonania tego polecenia. Powołanie się na wspomnianą przesłankę będzie możliwe jedynie wtedy, gdy spółka ujawniła w rejestrze przedsiębiorców uczestnictwo w grupie spółek. Nowelizacja KSH przewiduje natomiast odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia wobec spółki zależnej, wierzycieli spółki zależnej, a także wobec mniejszościowych akcjonariuszy.

W stosunku do spółki zależnej odpowiedzialność odszkodowawcza oparta będzie na zasadzie winy. W stosunku do jednoosobowej spółki zależnej odpowiedzialność odszkodowawcza powstanie jedynie wtedy, gdy wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do niewypłacalności spółki zależnej, natomiast w stosunku do pozostałych spółek zależnych – w przypadku braku naprawienia szkody w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu. W przypadku niewystąpienia z powództwem przez spółkę uprawnienie takie przysługiwać będzie każdemu wspólnikowi spółki zależnej. Odpowiedzialność odszkodowawcza spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej powstanie w przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, a szkoda powstała w majątku wierzycieli spółki zależnej jest wynikiem zastosowania przez tę spółkę wiążącego polecenia spółki dominującej oraz wskutek okoliczności, za które spółka dominująca ponosi winę. Odpowiedzialność spółki dominującej wobec mniejszościowych akcjonariuszy powiązana będzie z obniżeniem wartości udziału lub akcji spółki zależnej, które nastąpiło wskutek zastosowania się do wiążącego polecenia spółki dominującej.

Z uwagi na wyłączenia podmiotowe wskazać należy, że wprowadzenie tzw. prawa holdingowego skierowane jest przede wszystkim do spółek Skarbu Państwa – przepisy o spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek nie będą miały zastosowania m.in. do spółki publicznej czy też spółki będącej podmiotem objętym nadzorem nad rynkiem finansowym.

Felietony
Inwestowanie w familijną przyszłość poprzez fundację rodzinną
Felietony
Trump zwiększy inflację
Felietony
Inspiracje z krajów nordyckich
Felietony
Moje nieszkodliwe rekomendacje
Felietony
Regulacje a potrzeby klientów – co ważniejsze?
Felietony
Szarada legislacyjna