W ubiegłym tygodniu pisałem o drastycznym wzroście kosztów nadzoru nad rynkiem. Chciałbym jednak podkreślić, że to nie pieniądze są najważniejsze. Rynek byłby pewnie w stanie wnieść tak wysokie opłaty, gdyby dostawał w zamian usługę wysokiej jakości. Natomiast sytuacja, kiedy nadzór sam sobie podnosi budżet o 147 proc. w czasach, kiedy gospodarka się zapada, świadczy o zupełnym oderwaniu się od otoczenia ekonomicznego, o utracie kontaktu z rynkiem.
Drastycznie wzrastające koszty nadzoru, silnie kontrastujące z oszczędnościami w innych obszarach wymuszonymi pandemią oraz nieuzasadnione wzrostem jakości świadczonych usług prowokują do pytania, po co w ogóle istnieje nadzór nad rynkiem kapitałowym. Jakie powinny być jego zadania, jaka odpowiedzialność, jaki budżet?
W teorii wydaje się to proste – inwestorzy zlecają nadzorcy usługę nadzorowania rynku, a w zamian oczekują wysokich standardów, szybkiego działania, piętnowania niewłaściwych zachowań, a także właściwej obsługi podmiotów świadczących na ich rzecz usługi pomnażania pieniędzy: emitentów, domów maklerskich, funduszy inwestycyjnych.
Niestety, te pracujące za pieniądze inwestorów osoby w ogóle nie czują się zobowiązane do działań na rzecz swoich mocodawców. Należy zadać sobie pytanie, czy nadzór bada potrzeby inwestorów, ich preferencje co do kierunków działań nadzorczych, czy wyjaśnia, na co poszły ich pieniądze? Moim zdaniem nie. Co więcej, obserwuję stopniowy spadek zainteresowania nadzorcy ochroną inwestorów. W coraz większym stopniu wszelkiego rodzaju nadużycia na rynku finansowym przekazywane są do rozpatrzenia Urzędowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który – co warto podkreślić – nie jest finansowany z kieszeni inwestorów, tylko z budżetu państwa.
Co w tej sytuacji należałoby zrobić? Można oddać nadzór pod kontrolę suwerena – niech to inwestorzy współdecydują o działaniach i budżecie nadzorcy. Może woleliby, żeby nadzorca częściej brał ich stronę, może woleliby też, aby wspierał ich w dążeniu do uzyskania zadośćuczynienia? Dziś jest tak, że jeśli dochodzi do naruszenia prawa, to na podmiot winny zaniedbań nakładana jest kara. A jaka ma z tego być korzyść dla pokrzywdzonego inwestora? Niestety, tylko satysfakcja, a w przypadku nałożenia sankcji na emitenta jest to satysfakcja szczególnie gorzka, bo inwestor sam musi sobie za nią zapłacić – przecież kara będzie finalnie płacona z pieniędzy akcjonariuszy. I to zapłacić po raz drugi, bo raz już zapłacił na finansowanie nadzoru. A może inwestorzy woleliby, żeby nakładane kary miały charakter symboliczny, ale za to nadzór wspierałby ich w postępowaniach sądowych przeciwko podmiotom, które dopuściły się nadużyć, tak aby mogli otrzymać realną rekompensatę za stracone pieniądze i nerwy? Nie wiem, czy taka byłaby ich wola, ale bezspornie to oni powinni decydować, na co wydawane są ich pieniądze.
