Polacy mają swoje zdanie

Oczekiwania wobec biznesu i rządzących co do ESG są w Polsce mniejsze niż na świecie, także wśród inwestorów giełdowych. A rozdźwięk między społecznymi oczekiwaniami a oceną działań jest większy.

Firmy przede wszystkim powinny się skupić na działaniach związanych ze swoim biznesem, w tym na dostarczaniu wysokiej jakości produktów i usług – twierdzi tak 77 proc. polskich uczestników tegorocznej edycji ESG Monitor, międzynarodowego badania agencji doradztwa SEC Newgate, które w lipcu objęło łącznie 14,3 tys. osób w 13 państwach świata, w tym ponad 1000 w Polsce.

Daleko od oczekiwań

Zdecydowanej większości respondentów zależy na odpowiedzialnym działaniu przedsiębiorców i rządzących w dziedzinie ESG, czyli z dbałością o ochronę środowiska naturalnego, odpowiedzialność społeczną i o ład korporacyjny. Jest to bardzo ważne dla ponad ośmiu na dziesięciu badanych na świecie, w tym dla ponad siedmiu na dziesięciu Polaków (od dużych firm oczekuje tego 73 proc., a od rządu – 74 proc. badanych). Widać sporą różnicę między oczekiwaniami a faktyczną oceną rządu i biznesu, a konkretnie tego, czy działają w sposób odpowiedzialny. Wprawdzie w tym roku ta luka jest w Polsce nieco mniejsza niż w 2023, gdy opinie o rządzących i firmach były dużo bardziej krytyczne, lecz i tak przewyższa globalne różnice.

Zarówno w polskim, jak i w ogólnym badaniu najlepiej wypadły małe i średnie firmy, które za odpowiedzialne prowadzenie biznesu chwali prawie połowa Polaków. W rezultacie luka między oczekiwaniami i oceną działań MŚP wynosi tylko 24 pkt proc. Nieco większa jest w przypadku rządów (34 pkt proc.), a najbardziej krytycznie Polacy ocenili duże spółki, które są też najbardziej „na widoku”. Tylko nieco ponad jedna trzecia badanych chwali je za prowadzenie biznesu w sposób odpowiedzialny, co oznacza 37-pkt lukę między oczekiwaniami a oceną działania, która na świecie jest o jedną czwartą mniejsza. – To wyraźny sygnał, że społeczeństwo domaga się bardziej konkretnych i skutecznych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju – podkreśla Agnieszka Trzaskoma, partner zarządzający SEC Newgate CEE.

Zadania dla firm

W pierwszej trójce najważniejszych zadań dla firm są dostarczanie wysokiej jakości produktów i usług, uczciwe i sprawiedliwe traktowanie pracowników, które w Polsce jest nieco mniej ważne (76 proc.) niż na świecie (82 proc.), a także transparentność działania. Kolejne miejsca na tej liście zajmują: innowacje produktów i modeli biznesu oraz dobre wyniki finansowe – ważne dla prawie siedmiu na dziesięciu badanych w Polsce i ponad trzech czwartych na świecie. Co więcej, 68 proc. ankietowanych Polaków i 73 proc. respondentów na świecie uważa, że dbałość o zyskowność biznesu może iść w parze z działaniem według zasad ESG.

Jeszcze silniejsze jest przekonanie, że firmy powinny brać pod uwagę potrzeby wszystkich interesariuszy – a nie kierować się wyłącznie interesem inwestorów. Tę opinię podziela 78 proc. uczestników badania, w tym 72 proc. Polaków, w tym większość osób deklarujących aktywne inwestowanie na giełdzie (na świecie – 71 proc., a w Polsce – 61 proc.).

Z drugiej strony wyodrębniona w tym roku grupa inwestorów wykazuje w wielu krajach sporą tolerancję na nieodpowiedzialne czy nawet nieetyczne działania spółek.

Inwestor odporny na brak etyki?

Wprawdzie ponad połowa inwestorów zwraca dużą uwagę na wyniki spółek, jeżeli chodzi o ESG, ale decydując się na kupno akcji danej firmy, bierze pod uwagę przede wszystkim zysk, perspektywy wzrostu spółki, wskaźniki ryzyka czy kondycję branży, w której działa. Kwestie etyki i troski o środowisko w prowadzeniu biznesu jako bardzo ważne wskazuje znacząco mniej polskich inwestorów (odpowiednio 38 proc. i 35 proc.). Globalnie tylko niespełna połowa ogółu badanych (49 proc.) zdecydowałaby się wycofać z inwestycji – sprzedać akcje lub udziały spółki po informacji o jej nieetycznych praktykach. W dodatku ponad jedna piąta inwestorów dokupiłaby wtedy akcje firmy.

Ogólną średnią etycznych deklaracji zawyżają zapewnienia prawie dwóch trzecich inwestorów ze ZEA i Kolumbii oraz ponad połowy z USA. W Europie inwestorzy nie są tak skorzy do karania nieuczciwych praktyk – na czele z Niemcami (tylko 34 proc. wycofałoby się z inwestycji ze względów etycznych). Niewiele lepiej jest we Francji i w Hiszpanii (37 proc.). Na tym tle całkiem nieźle wyglądają polscy inwestorzy, wśród których 40 proc. sprzedałoby akcje nieetycznej spółki, choć 25 proc. zwiększyłoby swoje zaangażowanie. Być może licząc, że po kryzysie wizerunkowym akcje pójdą w górę.

Banki z najlepszą oceną

Pod względem prowadzenia biznesu w odpowiedzialny sposób zgodny z zasadami ESG najlepsze oceny zdobył w tym roku w Polsce sektor finansowy wraz z bankami, co zdaniem ekspertów może trochę dziwić w kontekście dyskusji o wysokich kosztach kredytów hipotecznych. Tymczasem w tym roku najwięcej (49 proc.) polskich respondentów wystawiło finansom i bankowości wysoką ocenę, dzięki czemu sektor wyprzedził ubiegłorocznego lidera, branżę e-commerce. Wśród najlepiej ocenianych znalazła się też branża turystyczna (z wyłączeniem linii lotniczych), która wysoko oceniona przez 47 proc. badanych awansowała na trzecie miejsce z ósmego przed rokiem. Wyraźnie zyskały też w opinii Polaków edukacja i branża urody – docenione przez 47 proc. badanych zamykają pierwszą piątkę sektorów, które najlepiej wypadły pod względem zrównoważonego podejścia do biznesu. Co więcej, w tym roku odsetek najwyższych ocen wzrósł o 10 pkt proc.

Podczas gdy ogólny odsetek osób deklarujących duże zainteresowanie tematyką zrównoważonego rozwoju wzrósł w ciągu ostatniego roku z 29 do 31 proc., to nad Wisłą zmalał z 28 do 25 proc. Zdecydowana większość badanych na świecie (73 proc.) i w Polsce (69 proc.) zgadza się co do tego, że firmy powinny bardziej przejrzyście komunikować swoje działania i wyniki w zakresie ESG. Jednocześnie ponad dwie piąte respondentów nie mają zaufania do deklaracji firm na temat ich osiągnięć w tym obszarze, a jeszcze większa grupa (63 proc. na świecie i 54 proc. w Polsce) uważa, że problemem jest greenwashing.