Ekologiczne eldorado?

Kończy się pierwszy etap wyboru wykonawców dużych projektów środowiskowych, finansowanych przez Unię Europejską. Od 1 maja Polska może bowiem korzystać ze środków Funduszu Spójności. Na razie, w dziedzinie ochrony środowiska przesłaliśmy Brukseli 35 projektów. Wnioskujące samorządy starają się o 467,7 mln euro. Nowe projekty dotyczą głównie inwestycji w gospodarkę wodno-ściekową (największe zapotrzebowanie - 94 mln euro zgłosiła Łódź). Oprócz tego, pojawiły się także plany budowy oczyszczalni ścieków. Środki Funduszu Spójności zostaną również przeznaczone na ukończenie przedsięwzięć finansowanych z przedakcesyjnego funduszu ISPA. W latach 2000-2003 Komisja Europejska zatwierdziła w ramach ISPA 45 przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska. Ich wartość to blisko 2 mld euro. Na koniec sierpnia średnie zaawansowanie w realizacji tych projektów wyniosło 45%.

930 mln euro po raz pierwszy

- Mamy szansę po raz pierwszy otrzymać ogromne dofinansowanie z UE, sięgające łącznie około 930 mln euro - cieszy się Jan Hawrylewicz, p.o. prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. NFOŚiGW spodziewa się, że Unia pokryje około 67% kosztów planowanych inwestycji. Jeżeli więc nie będzie dalszych opóźnień w realizacji projektów unijnych (działalność Funduszu w 2003 r. negatywnie oceniła m.in. Najwyższa Izba Kontroli), pomoc unijna spowoduje znaczne ożywienie na rynku budowlanym.

Przede wszystkim

- kanalizacja...

Skorzystają zwłaszcza firmy specjalizujące się w budownictwie hydrotechnicznym. Polska musi bowiem w perspektywie kilkunastu lat zbudować lub zmodernizować około 1400 oczyszczalni ścieków - tak, aby spełnić ostre unijne wymogi ekologiczne (m.in. Ramową Dyrektywę Wodną). Komisje przetargowe cenią sobie przy tym wcześniejsze doświadczenie wykonawców. - Około 70% wybranych firm realizowało już podobne kontrakty na rynku Polskim w przeszłości - mówi Norbert Słowik, dyrektor Departamentu Przedsięwzięć Spójności NFOŚiGW. Na nowe kontrakty mają więc szanse Hydrobudowy, Energopole, poznański Maxer (buduje już oczyszczalnię ścieków Warszawa-Południe za 179 mln euro oraz oczyszczalnię Kraków-Płaszów). Szanse ma również poznański Projprzem (realizował inwestycje wodne w okolicach Solca Kujawskiego).

...ale też energetyka

Specjaliści wskazują, że coraz większe znaczenie będą miały inwestycje ekologiczne w górnictwie. Ma to związek z planami zamknięcia niektórych kopalń (trzeba wówczas zagospodarować i oczyścić wody kopalniane) i rekultywacją hałd. Pieniądze na ten cel deklaruje m.in. Bank Światowy. Liczne kontrakty czekają również na wykonawców instalacji energetycznych (chodzi o przystosowanie polskich elektrowni i elektrociepłowni do unijnych standardów emisji).

Nowi konkurenci

Spółki z polskim kapitałem obawiają się jednak, że powiększający się rynek zdominują wykonawcy z Unii Europejskiej. Do tej pory europejscy giganci budowlani zarabiali bowiem na dalekich rynkach azjatyckich i australijskim, teraz mają szanse zarobić u nas. To właśnie międzynarodowe konsorcjum Mostostalu Siedlce, niemieckiego Wasser-Technik oraz francuskiego Veolia Water Systems realizuje największą obecnie inwestycję ekologiczną mającą na celu poprawę jakości wody pitnej w Szczecinie (wartość kontraktu to 288 mln euro). Do nowych przetargów zgłosiły się także portugalska Mota, niemiecki Billfinger Berger, austriacki Strabag i szwedzka Skanska.

Branża razem

Wobec silnej międzynarodowej konkurencji, krajowy rynek czeka konsolidacja i poszukiwanie nowych sojuszy. Efekty przynosi np. współpraca wielkopolskiej spółki PBG (specjalizowała się dotąd w budowie instalacji gazowych) z Hydrobudową Włocławek. Giełdowa PBG weszła w ten sposób na rynek hydrotechniczny. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Parkiet pozytywnie zareagował na wielomilionowe kontrakty obu partnerskich spółek (budują oczyszczalnię ścieków we Włocławku oraz magistralę wodną w Szczecinie).Możliwe komplikacje

Branża obawia się jednak kolejnych opóźnień wynikających ze specyfiki projektów ekologicznych. - Przy budowach inżynieryjnych mamy olbrzymie problemy z treścią specyfikacji zamówień, uzyskaniem pozwoleń budowlanych, wykupem gruntów. Są to przecież skomplikowane inwestycje na terenach miejskich - tłumaczy Henryk Chiliński, prezes Projprzemu. Dlatego właśnie tak często projekty ISPA mają znaczny "poślizg".

Do tego dochodzi nierzetelność wykonawców. Dla przykładu, Bydgoszcz powtórzy niektóre przetargi związane z 270-milionową inwestycją wodno-kanalizacyjną.

Ryzyko niepowodzenia inwestycji wzrasta, jeżeli uwzględnimy 80-proc. wzrost cen stali w tym roku. Powoduje to wzrost kosztów u wykonawców, którzy wcześniej negocjowali swoje wynagrodzenie.

Paradoksalnie, wykorzystanie środków unijnych mogą uniemożliwić ich beneficjenci. NFOŚiGW wskazuje bowiem na słabe przygotowanie dokumentacji przetargowej jeszcze w projektach ISPA 2003. Wszystko to powoduje, że polskie przedsiębiorstwa zaczynają szukać dodatkowych kontraktów za granicą. Np. pilski Ekolog wybuduje oczyszczalnię ścieków w stolicy Malezji Kuala Lumpur.

Realizowane przedsięwzięcia dofinansowane z funduszu ISPA