Należy podkreślić, że celem tych regulacji nie jest chęć ograniczenia reorganizacji biznesowych, lecz dążenie do zapewnienia ich realizacji na warunkach rynkowych, tj. takich, które zaakceptowałyby obie strony transakcji, gdyby działały jako podmioty w pełni niezależne.
Organy podatkowe mogą więc badać przesłanki biznesowe dokonania restrukturyzacji, korzyści, jakich oczekuje polski podmiot w wyniku dokonanego przekształcenia (np. oszczędności wynikające z centralizacji dostaw). W końcu organy podatkowe mogą weryfikować, jakie inne, realistycznie dostępne opcje prowadzenia działalności miała spółka. Opcje takie są zawsze co najmniej dwie: zgoda na reorganizację działalności lub jej kontynuacja na dotychczasowych zasadach. Można sobie wyobrazić sytuację, w której polska spółka działająca niezależnie nie zgodziłaby się np. na sprzedaż własnego znaku handlowego do innego podmiotu, ograniczenie zakresu wykonywanych przez siebie funkcji i przekazanie części zadań do innego podmiotu oraz zmniejszenie własnej marży zysku, w zamian za zagwarantowanie jej stałego poziomu, niezależnie od sytuacji rynkowej. Ale można sobie również wyobrazić sytuację, w której korzyści wynikające z wprowadzonych zmian w perspektywie kilku lat będą owocować poprawą efektywności i konkurencyjności spółki (np. dzięki skróceniu czasu dostaw, poprawie jakości, ograniczeniu kosztów), co doprowadzi do zwiększenia wolumenu zysku.
Możliwy jest również scenariusz pośredni, w którym podmiot niezależny zgodziłby się na przeprowadzenie restrukturyzacji, w zamian za wypłatę swego rodzaju rekompensaty za transfer części swojego potencjału zysku. Opłaty tego rodzaju, znane pod nazwą „exit fee", funkcjonują przede wszystkim w niemieckich grupach kapitałowych, co w znacznej części można tłumaczyć istniejącymi w Niemczech już od pewnego czasu szczegółowymi przepisami na ten temat. Takie opłaty są obliczane z inicjatywy samych spółek zaangażowanych w procesy restrukturyzacyjne bądź są efektem kontroli ze strony władz podatkowych.
Wpływ przepisów na kontrole restrukturyzacji działalności
W praktyce nowe przepisy oznaczać będą możliwość oceny przez polskie władze podatkowe zasadności i rynkowości warunków reorganizacji biznesowych w grupach kapitałowych, a w konsekwencji możliwość przypisania spółkom polskim dochodów podatkowych poprzez określenie wysokości „exit fee" z tytułu przeniesionych funkcji, aktywów i ryzyk.
Należy podkreślić, że możliwość takiej weryfikacji istniała już wcześniej – organy podatkowe mogły jej dokonywać na podstawie art. 11 ustawy o podatku dochodowym, który wskazuje, że relacje między podmiotami powiązanymi muszą być ustalone na warunkach rynkowych. Brak było jednak wskazówek dla organów, co należy brać pod uwagę w trakcie takiego badania, oraz wyraźnego wskazania możliwości przypisywania wynagrodzenia z tytułu przenoszonych funkcji, aktywów, ryzyk. Nowe przepisy dają organom daleko idące uprawnienia w tym zakresie: organy mogą określać, czy podmiotowi przysługuje prawo do wynagrodzenia z tytułu przeprowadzonej restrukturyzacji oraz określić jego wysokość. W toku tego organy mogą badać zasadność decyzji i przesłanek biznesowych motywujących reorganizację, alternatywne opcje dostępne spółce, a także prawidłowość przypisania ryzyk ekonomicznych podmiotom uczestniczącym w procesie restrukturyzacji.
Jeśli wziąć pod uwagę, że restrukturyzacja działalności często wiąże się z przeniesieniem części działalności (i potencjału zysku), ewentualne kwoty „exit fee" oszacowane przez organy mogą być bardzo istotne.
