Średni audytorzy mocno rozpychają się na giełdzie

Liczba firm badających sprawozdania emitentów w ciągu ostatniej dekady spadła o ponad połowę. Z segmentu giełdowego rezygnują głównie mali audytorzy. To pokłosie zmian regulacyjnych i rosnących kosztów działalności.

Średnio na jednego audytora w 2022 r. przypadało około ośmiu spółek giełdowych, a przeciętne wynagrodzenie biegłego rewidenta wyniosło 457 tys. zł, rosnąc rok do roku o 4 proc. – wynika z raportu firmy Grant Thornton. W tym roku ta dynamika zapewne będzie znacznie wyższa (poprzednie ceny były ustalane w 2021 r., jeszcze przed wzrostem inflacji). Podwyżki cen za audyt są nieuniknione – twierdzą zgodnie przedstawiciele branży.

Rynek rozproszony

UHY ECA i Grant Thornton to firmy, które w 2022 r. obsłużyły największą liczbę spółek notowanych na rynku głównym warszawskiej giełdy. Za nimi są PwC i EY (tyle samo firm) oraz BDO. Najnowsza edycja raportu Grant Thorntona potwierdza scenariusz, który widać już od kilku lat: z obsługi spółek giełdowych rezygnują przede wszystkim drobni, często lokalni biegli rewidenci. W 2022 r. badali 120 spółek, wobec 131 w 2021 r. i 160 oraz 170 w poprzednich latach. Obecnie przypada na nich 34 proc. rynku wobec 41 proc. w 2015 r.

Z kolei udział wielkiej czwórki (Deloitte, EY, KPMG i PwC) spadł w ciągu siedmiu lat do aktualnych 27 proc. z 34 proc. Natomiast mocno w siłę urośli średni audytorzy, którzy kontrolują obecnie 39 proc. rynku wobec 22 proc. w 2015 r. Domeną wielkiej czwórki nadal są największe giełdowe firmy. Choć warto odnotować, że nie jest to regułą, czego przykładem jest chociażby badanie sprawozdań CD Projektu czy PKP Cargo przez Grant Thorntona, BNP Paribas przez Mazars, Grupy Azoty przez BDO czy PGNiG przez PKF.

– Jako osobie, która patrzy na nasz rynek kapitałowy, przede wszystkim z perspektywy rad nadzorczych, wydaje mi się, że obecny podział, czyli mniej więcej jedna trzecia rynku dla dużych, jedna trzecia dla średnich oraz jedna trzecia dla małych firm audytorskich, wydaje się optymalny – komentuje Piotr Rybicki z portalu NadzórKorporacyjny.pl. Dodaje, że różna wielkość notowanych na warszawskiej giełdzie spółek, ale też różne oczekiwania właścicielskie, dają możliwość wyboru optymalnego audytora.

– Ponieważ jednak wymagania formalne, wynikające choćby ze zmian w ustawie o biegłych rewidentach czy kodeksu spółek handlowych rosną, faktyczny udział średnich i większych audytorów globalnie też rośnie – podsumowuje.

Jaki będzie 2023 r.

W pandemicznym 2020 r. audytorzy znacznie częściej niż w poprzednich latach zgłaszali uwagi do sprawozdań finansowych badanych spółek. W 2020 r. tylko 60 proc. sprawozdań nie wzbudziło żadnych wątpliwości czy zastrzeżeń biegłych rewidentów. Dla porównania: w 2015 r. i 2010 r. było to odpowiednio 73 i 72 proc. Natomiast dane za 2022 r. wyglądają zaskakująco optymistycznie: audytorzy aż w 78 proc. opinii nie mieli zastrzeżeń do raportów, a odsetek spółek, dla których zgłaszali ryzyko braku kontynuacji działalności, spadł do zaledwie 4 proc.

Czas pokaże, czy w obliczu trwających zawirowań geopolitycznych i makroekonomicznych w danych za 2023 r. uda się utrzymać tak dobre wyniki. Wydaje się to mało prawdopodobne, chyba że sprawdzi się scenariusz wyraźnego ożywienia gospodarczego w II półroczu, napędzanego spadkiem inflacji i odbiciem koniunktury w krajach będących głównymi partnerami handlowymi Polski.

Koszty idą w górę

Według obliczeń Grant Thorntona średnie wynagrodzenie za badanie sprawozdań spółki giełdowej w latach 2015–2020 wzrosło z 313 tys. zł do 427 tys. zł netto. Wynikało to m.in. ze zmian regulacyjnych i wzrostu wynagrodzeń audytorów (pokłosie deficytu kadry). To wszystko mocno podnosi koszty działalności audytorów, a w efekcie uderza w rentowność przedstawicieli branży, szczególnie w mniejsze firmy. Wiele wskazuje, że ich udział w rynku obsługi spółek giełdowych w kolejnych latach będzie nadal spadał.

Aktualnie na GPW notowanych jest 416 spółek, wartych łącznie niemal 1,2 bln zł, z czego 566 mld zł przypada na firmy krajowe. Z kolei na NewConnect jest 359 firm (w tym 4 zagraniczne), wartych ponad 14 mld zł.