Ekonomiści: TSUE nie będzie łaskawy dla banków

Rynek spodziewa się, że Trybunał Sprawiedliwości UE wyda niekorzystny dla sektora wyrok w ważnej spawie frankowej – wynika z naszej ankiety. Ale jednocześnie może on dać bankom pewną furtkę na lepsze przygotowanie się na finansowe konsekwencje tego werdyktu.

Już w czwartek zapadnie niezwykle ważne dla frankowych kredytobiorców i kredytodawców orzeczenie Trybunału Europejskiego Unii Europejskiej w sprawie wzajemnych rozliczeń po unieważnieniu umowy kredytowej zawierającej nieuczciwe postanowienia.

Rzecznik generalny TSUE w opinii z lutego wskazał, że w świetle unijnych przepisów konsumenci mogą domagać się od banku dodatkowych świadczeń (a rozstrzygać ma o tym sąd krajowy), ale bankom takie prawo absolutnie nie przysługuje. Ponieważ opinia rzecznika nie jest wiążąca dla Trybunału, a ostateczny wyrok nie jest jeszcze do końca przesądzony, zapytaliśmy ekonomistów rynkowych, czego ich zdaniem można się spodziewać.

W naszej ankiecie przedstawiliśmy cztery teoretycznie możliwe scenariusze dotyczące sytuacji banków. Na 16 analityków, którzy odpowiedzieli na nasze pytanie, nikt nie wskazał na wariant, że TSUE w ogóle nie poruszy kwestii praw kredytodawców, a tylko jedna osoba uznała, że jej zdaniem Trybunał może orzec korzystnie dla banków.

Po pozostałe 15 osób uważa, że Trybunał potraktuje banki surowo, odmawiając im praw do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Przy czym tu też można rozróżnić dwa warianty.

W pierwszym, wyrok TSUE w ślad za opinią rzecznika, może być kategoryczny i jednoznaczny, uznający, że bank nie może czerpać korzyści z sytuacji powstałej na skutek własnego bezprawnego działania. Na taki wariant wskazuje sześciu ankietowanych przez nas ekonomistów. – Cała sprawa jest rozpatrywana w zakresie dyrektywy o ochronie konsumentów przed nieuczciwymi praktykami. Tu unijne orzecznictwo zwykle jest bardzo prokonsumenckie, rzecznik w swojej opinii też kładł nacisk na tę kwestię i niemal na pewno zostanie to potwierdzone w wyroku TSUE – wyjaśnia jeden z analityków.

W drugim scenariuszu, werdykt TSUE może być nieco mniej stanowczy, pozostawiający pewne pole do interpretacji czy wskazujący np. na większą rolę sądów krajowych w tej kwestii. Na taką możliwość wskazuje dziewięciu ankietowanych przez nas ekonomistów.

– Nie oznacza to, że banki mogłyby rościć sobie prawo do jakichś dodatkowych roszczeń od frankowiczów. Ale być może stanowiłoby to furtkę na kupienie czasu dla kredytodawców, tak by rozwiązać problem finansowych konsekwencji niekorzystnego dla nich wyroku TSUE – zastanawia się inny ekonomista.

Koszty niekorzystnego wyroku dla całego sektora są olbrzymie – KNF oszacowała je łącznie na ok. 100 mld zł. Przy założeniu, że frankowicze zwracają bankom tylko pożyczoną kwotę kredytu w nominalnej wysokości, bez odsetek i bez żadnego innego wynagrodzenia.

Z tej kwoty można odliczyć dotychczas zawiązane rezerwy na ryzyko prawne hipotecznych kredytów walutowych, sięgające ok. 30–40 mld zł. Niemniej pozostałe 60–70 mld zł to wciąż potężne obciążenie dla sektora.

Kluczowe tu jest określenie, czy koszty te należałoby uwzględniać w bilansach jako jednorazową stratę (co w przypadku części podmiotów oznaczałoby konieczność ich dokapitalizowania ze źródeł zewnętrznych), czy też można by je rozłożyć w czasie. Decyzję w tej sprawie będą podejmować po wyroku TSUE bankowi audytorzy. – Ale może, jeśli ten werdykt nie będzie tak kategoryczny jak opinia rzecznika, możliwe byłoby ustawowe rozwiązania problemu, by to przepisy prawa określały harmonogram wypłat i rozpoznawania strat w wyniku i kapitałach banków. W ten sposób można by „wygładzić” koszty finansowe w czasie – podpowiada jeden z analityków.