Jubileusz strategii rynku upływa w atmosferze stypy

Dokument Ministerstwa Finansów wciąż jest wdrażany. Problem jednak w tym, że długotrwałe prace i ich efekty całkowicie bledną przy kolejnych pomysłach i wypowiedziach rządzących, niemających nic wspólnego z wolnym rynkiem.

„Strategia rozwoju rynku kapitałowego” (SRRK) to dokument, który na początku października świętował trzecią rocznicę powstania i przyjęcia przez rząd. W teorii więc już za rok 90 zadań, które są zawarte z SRRK powinno być zrealizowanych lub być w trakcie realizacji, a nasz rynek kapitałowy dzięki temu powinien wejść na nową, dynamiczną ścieżkę rozwoju. Wszak „główną wizją dokumentu jest bardziej rozwinięty, dynamiczny i konkurencyjny na międzynarodowym poziomie rynek kapitałowy, który w istotnym stopniu będzie wspierał długoterminowy rozwój polskiej gospodarki” – można przeczytać w SRRK.

Ciężko powiedzieć, żebyśmy dzisiaj byli jakoś znacząco bliżej tego celu. I nie chodzi nawet o tempo realizacji SRRK. Problem jest dużo głębszy, a stworzony w 2019 r. dokument tak naprawdę tylko nieco go przypudrował.

Efekty SRRK

Sama strategia od początku miała pod górę: zaczynając od jej tworzenia, poprzez wybór osoby, która będzie za nią odpowiedzialna (początkowo Antoni Repa, zaś obecnie Katarzyna Szwarc), czy w końcu poprzez bardzo trudny czas, na jaki przypadła jej realizacja.

- Choć Strategia rozwoju rynku kapitałowego została przyjęta przez rząd w roku 2019, to tak naprawdę przeszła z fazy organizacyjnej do etapu realizacji na początku 2021 roku. Powodem tego była pandemia i wynikające z niej wyzwania organizacyjne nie tylko dla administracji publicznej, ale również wszystkich instytucji rynku kapitałowego – wskazuje Ministerstwo Finansów, które odpowiada za SRRK. Resort podkreśla jednak, że biorąc pod uwagę okoliczności, jest względnie zadowolony z postępów w realizacji strategii.

– Działania przewidziane w SRRK zostały zrealizowane lub częściowo zrealizowane w około 60 proc. – informuje MF. Mało tego... jest szansa na to, że prace niedługo nawet przyspieszą i uda się zrealizować kolejne punkty zawarte w dokumencie.

– Ważnym krokiem milowym będzie ustawa w związku z rozwojem rynku finansowego i ochrony inwestorów na tym rynku, której projekt trafi do drugiej tury konsultacji w najbliższych dniach. Zawiera on szereg przepisów realizujących postanowienia strategii. Jednocześnie pracujemy nad przewidzianymi w SRRK rozwiązaniami podatkowymi, takimi jak możliwość kompensacji zysków i strat z inwestycji na rynku kasowym akcji z zyskami i stratami z inwestycji w fundusze inwestycyjne. Intensywnie współpracujemy też z naszymi partnerami w rządzie – na przykład z Ministerstwem Sprawiedliwości nad ramami dla powołania sądu rynku kapitałowego. Blisko współpracujemy też z Komisją Nadzoru Finansowego, która odpowiada za realizację wielu istotnych elementów SRRK – wylicza Ministerstwo Finansów. Do tej listy dodaje jeszcze sprawiedliwą transformację w kierunku zeroemisyjności.

– Rynek kapitałowy ma w tym kontekście kluczową do odegrania rolę, jaką jest mobilizowanie kapitału prywatnego do zielonych inwestycji. Dlatego w tym roku rozpoczęliśmy w Ministerstwie Finansów prace nad mapą drogową dla rozwoju zrównoważonych finansów w Polsce. W naszej ocenie to właśnie zielone inwestycje będą w najbliższej przyszłości motorem napędowym i szansą rozwojową polskiego rynku kapitałowego – argumentuje resort.

Nic się nie zmienia

Brzmi to bardzo ładnie i obiecująco, natomiast prawda jest też taka, że papier choćby i ministerialny przyjmie wszystko. Nawet jeśli w SRRK wpisano by najbardziej ambitne cele i faktycznie je realizowano, to dzisiaj trudno byłoby powiedzieć, czy naprawdę przed naszym rynkiem kapitałowym rysuje się świetlana przyszłość i jest on w stanie konkurować na arenie międzynarodowej.

Dzisiaj mamy „jakiś” dokument, który jest mniej lub bardziej sprawnie wdrażany, ale szczególnie w ostatnich tygodniach można odnieść wrażenie, że nie tylko SRRK, ale rynek kapitałowy jako całość tak naprawdę nie istnieje w świadomości rządzących, a nawet jeśli, to mają oni o nim całkowicie błędne wyobrażenie. Rewelacje wicepremiera Sasina na temat podatku od nadmiarowych zysków są w zasadzie kwintesencją podejścia polityków do giełdy i całego rynku kapitałowego. Jeśli dodać do tego ostatnie wypowiedzi europosła Joachima Brudzińskiego, który w RMF FM mówił, że panika wywołuje gwałtowne wzrosty i spadki wirtualnego pieniądza na giełdzie, to komentarz w zasadzie wydaje się zbędny.

Niestety działania te i retoryka wpisują się idealnie w klimat, jaki panuje wokół rynku kapitałowego. I w zasadzie nieważne jest, kto aktualnie jest u władzy. Dzisiaj mamy zapowiedź podatku od nadmiarowych zysków, a w przeszłości mieliśmy rozbiór OFE i porównywanie giełdy do kasyna. Rynek kapitałowy w Polsce był potrzebny tylko wtedy, kiedy trzeba było coś sprywatyzować. Problem w tym, że prywatyzacje się skończyły, a rynek kapitałowy został pozostawiony sam sobie.

Spójrzmy prawdzie w oczy: rynek kapitałowy, jego uczestnicy i inwestorzy są dla rządzących marginesem, niewiele liczącą się grupą, której apele, jeśli w ogóle do nich trafiają, to jednym uchem wlatują, by za chwilę drugim wylecieć. Stawiam dolary przeciwko orzechom na to, że wśród posłów i senatorów, a co gorsza pewnie i ministrów, na palcach maksymalnie dwóch rąk można znaleźć osoby, które rozumieją mechanizmy rządzące na rynku kapitałowym. I nawet nie chodzi o to, aby byli oni ekspertami, ale by mieli świadomość, czemu tak naprawdę on służy. Każda kolejna wypowiedź na temat giełdy czy też rynku zdaje się przechylać, niestety, szalę na niekorzyść rynku. A giełdowe, prawdziwe, pieniądze lubią jednak ciszę.

SRRK wciąż jest wdrażana i pewnie była potrzebna, chociaż wiara w to, że faktycznie odmieni ona obraz rynku, była naiwna. Część istotnych kwestii poruszyła, a jeśli zapowiedzi MF okażą się prawdziwe, to wiele dobrego może się jeszcze wydarzyć. Wciąż jednak będzie to kropla w morzu potrzeb. Rynek kapitałowy próbuje wypłynąć na powierzchnię, pokazać, że istnieje, ale za każdym razem przychodzi fala, która go przykrywa i powoduje, że zamiast płynąć do brzegu, to walczy o to, by się nie utonąć. Tak było, jest i chyba niestety nadal tak będzie. Po tych wszystkich latach ciężko mieć jeszcze jakąś nadzieję na zmianę.

Opinie. Strategia rozwoju rynku kapitałowego była potrzebna, ale...

Marek Dietl, prezes, Giełda Papierów Wartościowych

Począwszy od przyjęcia SRRK w październiku 2019 r., GPW aktywnie wspiera w realizacji poszczególnych jej punktów MF i inne zaangażowane podmioty. Założenia SRRK stały się podstawą strategii grupy GPW2022 i także je uwzględniamy, pracując nad nową strategią na lata 2023–2027. Sporo inicjatyw już udało nam się zrealizować z sukcesem, w tym nasze projekty technologiczne: GPW Tech, GPW Data, GPW Private Market. Aktywnie działamy też w obszarze ładu korporacyjnego – przyjęliśmy „Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW 2021”, które uwzględniają postulaty zawarte w SRRK. Dzięki programom i promocjom cennikowym GPW wspieramy budowanie płynności na rynku akcji, co przekłada się na lepsze warunki dla inwestorów. Prowadzimy też szereg aktywności edukacyjnych w ramach Fundacji GPW i stale rozwijamy ofertę instrumentów pochodnych. To oczywiście tylko część działań GPW, które wpisują się w SRRK. Wciąż jest wiele do zrobienia w obszarze tzw. gold platingu, który na razie nie znika z obowiązujących nas regulacji. Na realizację obu strategii ogromny wpływ miały zarówno pandemia, jak i wybuch wojny w Ukrainie, a także ich następstwa. Zmieniły one nie tylko harmonogram, ale też priorytety podejmowanych działań. Oceniając poziom realizacji SRRK, powinniśmy wziąć te czynniki pod uwagę, a zdobyte w tym czasie doświadczenia wykorzystać przy planowaniu kolejnych strategii wspierających rozwój polskiego rynku kapitałowego.

Mirosław Kachniewski, prezes, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych

Problemy z realizacją strategii zaczęły się jeszcze przed jej formalnym przyjęciem. Z oryginalnej wersji strategii wykreślono najważniejszą koncepcję, tj. aby ze słabości polskiego rynku kapitałowego uczynić siłę. Skoro na naszym rynku notowane są głównie spółki małe i bardzo małe, to najbardziej atrakcyjną ideą było stworzenie w Warszawie centrum finansowania małych i średnich spółek z całej UE. Wymagałoby to jednak stworzenia konkurencyjnego reżimu prawnego i świadczenia usług nadzorczych na wysokim poziomie.

W konsekwencji powyższego nawet pełna realizacja finalnej wersji strategii nie wpłynęłaby istotnie na poziom rozwoju polskiego rynku kapitałowego. A przecież do pełnej realizacji nawet tych bardzo zredukowanych w stosunku do pierwotnej wersji idei wciąż bardzo daleko. Istotne jest nie tyle tworzenie nowych dokumentów, co przekonanie regulatora i nadzorcy, że regulowany rynek kapitałowy musi być atrakcyjny dla inwestorów, w tym indywidualnych.

Waldemar Markiewicz, prezes, Izba Domów Maklerskich

SRRK kompleksowo podchodzi do tematu wzmocnienia roli rynku kapitałowego w finansowaniu gospodarki. Projekt obejmuje liczne obszary działalności i wymaga wielostronnych uzgodnień poza MF. Uzgodnienie zmian, opracowanie legislacji, a następnie jej wdrożenie wymaga czasu. Z tym większym zrozumieniem podchodzimy do działań Katarzyny Szwarc, pełnomocniczki rządu ds. SRRK, która jak siłaczka konsekwentnie – w dialogu z rynkiem – realizuje kolejne etapy projektu. Gdyby jednak udało się podnieść rangę projektu jako kluczowego dla wspierania gospodarki i uzyskać większe wsparcie polityczne, możliwe jest przyspieszenie działań. Sprawne wdrożenie SRRK w obecnym czasie jest krytyczne dla gospodarki. Tymczasem szereg inicjatyw SRRK wciąż czeka na dobry moment. Choćby pomysł powołania wyspecjalizowanego sądu rynku kapitałowego czy dyskusja dotycząca OFE.

Małgorzata Rusewicz, prezes, Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami oraz Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych

Stworzenie strategii oceniam pozytywnie, podobnie jak poziom prowadzonych w ramach jej realizacji rozmów. Powstało wiele materiałów merytorycznych w tym zakresie, które przygotowywały różne instytucje, w tym Ministerstwo Finansów i KNF. Nadal aktualne pozostaje jednak wdrażanie poszczególnych jej punktów. Tym bardziej że obecny i kolejny rok są dużym wyzwaniem dla rynku. Czekamy na dalsze prace nad projektem ustawy deregulacyjnej, tak potrzebnej z punktu widzenia dalszego rozwoju. Widzimy jednak i pozytywny efekt szerokiej dyskusji dotyczącej biznesu i zmiany podejścia klientów do usług finansowych, choćby w kontekście cyfryzacji. W wybranych projektach pojawiają się już uproszczenia, które pozwalają na sprawne zawieranie umów online czy ograniczanie wymiany tradycyjnej, papierowej komunikacji. Nie zmienia to faktu, że szereg innych uproszczeń w funkcjonowaniu rynku i funduszy inwestycyjnych powinno ujrzeć światło dzienne. Tym bardziej że takie działania mogą realnie wpłynąć na ograniczenie kosztów po stronie klientów.

Maciej Trybuchowski, prezes, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

Dokument „Strategia rozwoju rynku kapitałowego” jest ważny, bo diagnozuje bariery i ograniczenia rynkowe oraz wskazuje kierunki rozwiązań. Zarówno Krajowy Depozyt, jak i nasza izba rozliczeniowa KDPW_CCP zrealizowały działania, które w strategii nam przypisano. W przypadku KDPW są to przede wszystkim kwestie związane z ochroną inwestorów na niepublicznym rynku obligacji korporacyjnych: wprowadzenie obowiązku rejestracji tych instrumentów w depozycie, raportowanie danych o emisjach zarejestrowanych poza systemem depozytowym oraz publikacja danych o bieżącym zadłużeniu emitentów z tytułu emisji papierów niepublicznych w serwisie internetowym Rze.info. Drugi obszar dotyczy umożliwienia emitentom prowadzenia programów lojalnościowych dzięki usługom KDPW związanym z identyfikacją akcjonariuszy spółek publicznych i niepublicznych. Jeśli zaś chodzi o KDPW_CCP, to najważniejszym zadaniem z punktu widzenia rynku finansowego było rozpoczęcie centralnego rozliczania transakcji repo zawieranych na platformie Treasury BondSpot Poland.