Polacy wybierają bezpieczne inwestycje, Hindusi podejmują ryzyko

Ponad jedna trzecia Polaków (35 proc.), gdyby straciła pracę, nie byłaby w stanie przeżyć ze swoich oszczędności więcej niż dwa miesiące. Polacy nie radzą sobie z oszczędzaniem, schody zaczynają się również w obliczu nowych form inwestowania.

Dr Anna Macko z Akademii Leona Koźmińskiego razem z profesor Elżbietą Kubińską i dr Magdaleną Adamczyk-Kowalczuk z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie sprawdziły, w jaki sposób oszczędzają i inwestują Polacy, Amerykanie i Hindusi, jak postrzegają ryzyko i zyskowność różnych form inwestycji, a także jak w poszczególnych krajach kształtują się postawy wobec nowych modeli oszczędzania i inwestowania.

fot. w. kompała

Badania pokazują, że blisko 45 proc. oszczędności Polaków to gotówka, podczas gdy znacznie mniej, bo tylko 25 proc., ulokowanych jest w depozytach bankowych lub na kontach oszczędnościowych. Choć Polacy nie są skłonni do korzystania z robodoradztwa, są otwarci na inne formy wykorzystania technologii w usługach finansowych – chętnie korzystają z usług szybkich przelewów, np. PayU, Dotpay.

– Polacy są konserwatywni w podejściu do ryzyka, wybierając bezpieczne formy oszczędzania i inwestowania – komentuje dr Anna Macko, która od dziesięciu lat bada uwarunkowania ocen moralnych i decyzji ekonomicznych.

Polacy unikają niepewności

Badanie pokazuje, że Polacy do „skarbonki” odkładają blisko 15 proc. miesięcznego dochodu, Amerykanie 21 proc., a Hindusi nawet 35 proc. W Polsce najwięcej oszczędzają młodzi do 34. roku życia oraz osoby z tytułem licencjata lub wyższym. Najmniej osoby powyżej 55. roku życia i z wykształceniem zawodowym. Okazuje się, że kobiety i mężczyźni w naszym kraju oszczędzają w niemalże równym stopniu. Z kolei w USA to mężczyźni oszczędzają więcej, a w Indiach kobiety.

Polacy chętniej niż Hindusi czy Amerykanie inwestują w nieruchomości i obcą walutę. Z kolei bardziej sceptycznie od mieszkańców USA podchodzimy do emerytalnych programów oszczędnościowych, a Hindusi znacząco wyprzedzają nas w korzystaniu z nowych form inwestowania, takich jak kryptowaluty.

– W stosunku do Polaków i Amerykanów obywatele Indii są skłonni do podejmowania większego ryzyka, a co za tym idzie, bardziej decydują się na różne formy inwestowania, a ich oszczędności są bardziej zdywersyfikowane. Podkreśla to znaczenie czynników kulturowych. Polacy unikają niepewności, dlatego wybierają bezpieczne formy oszczędzania i inwestowania. Z kolei Hindusi mają podejście długoterminowe i wybierają różne formy inwestycji. Amerykanie natomiast wykazują bardziej krótkoterminowe podejście, które w połączeniu z hedonizmem i indywidualizmem prowadzi do silnej preferencji inwestowania w płynne formy, czyli takie, które potem szybko można wymienić na gotówkę bez utraty wartości – dodaje badaczka.

Rumuni lubią kredyty

Z raportu Young Money Matters, przygotowanego przez Cook Communications, wynika, że w Polsce jedna czwarta osób z pokolenia Z i milenialsów posiada oszczędności wystarczające jedynie na pokrycie jednego miesiąca wydatków lub mniej. Blisko 32 proc. młodych Czechów ma podobnie ograniczone zasoby, a w Rumunii aż 54 proc. nie ma oszczędności na więcej niż miesiąc życia.

72 proc. młodych Polaków przechowuje swoje oszczędności w gotówce lub na rachunkach bieżących, a 57 proc. korzysta z kont oszczędnościowych. W Rumunii 57 proc. respondentów trzyma oszczędności w gotówce, a 34 proc. posiada konta oszczędnościowe. W Czechach jest to odpowiednio 74 proc. i 69 proc.

Coraz więcej młodych osób w Polsce wykazuje zainteresowanie bardziej zaawansowanymi produktami finansowymi. Nawet 21 proc. planuje inwestować w akcje spółek giełdowych, a ok. 17 proc. rozważa fundusze inwestycyjne. Zgodnie z deklaracjami respondentów coraz popularniejszym produktem inwestycyjnym stają się w Polsce kryptowaluty. 14 proc. pytanych już teraz inwestuje w kryptowaluty. Ten produkt finansowy, wraz z akcjami, surowcami i obligacjami, jest także tym, w który młodzi Polacy najchętniej zdecydowaliby się inwestować (21 proc.). Podobne tendencje można zaobserwować również w Czechach (kryptowaluty – 16 proc., akcje – 19 proc., surowce – 15 proc.) i Rumunii (kryptowaluty – 11 proc., akcje – 17 proc., surowce – 5 proc.).

Po rachunkach bieżących drugim najpopularniejszym produktem finansowym dla młodych Rumunów jest karta kredytowa (42 proc.), a 17 proc. wybiera pożyczki osobiste. Aż 16 proc. rumuńskich respondentów stwierdziło, że nigdy nie ma pieniędzy na koniec miesiąca, a wśród samych kobiet odsetek ten wzrasta do 20 proc. Dla porównania tylko 26 proc. młodych Polaków i 32 proc. młodych Czechów posiada kartę kredytową, a odpowiednio 3 proc. i 4 proc. jest zainteresowanych ubieganiem się o taką kartę w przyszłości.

Cyberbezpieczeństwo i wyłudzenia kredytów

Wraz z dynamicznym rozwojem cyfrowego świata wzrasta też liczba cyberzagrożeń, które mogą mieć poważne konsekwencje dla finansów oraz danych użytkowników. Jak podaje raport „Test z cyberbezpieczeństwa” Santander Consumer BP, Polacy podejmują działania, aby zabezpieczyć swoje urządzenia i już 79 proc. chroni swoje komputery lub laptopy za pomocą programów antywirusowych. Jednak w przypadku smartfonów aż 49 proc. tego nie robi.
Cyberataki mogą przybierać różne formy. Ich znajomość oraz rozpoznanie pozwala zwiększyć szansę na efektywną obronę. Wśród Polaków najbardziej znanym cyberzagrożeniem jest phishing. Zna go już 87 proc. Natomiast 73 proc. słyszało o spoofingu oraz deepfake. Najmniej osób – 44 proc. – wie, co to jest ransomware. Co więcej, wielu pracowników, nawet tych którzy deklarują, że ich wiedza na temat cyberbezpieczeństwa jest zaawansowana, popełnia podstawowe błędy związane z cyfrową higieną. Wielokrotnie stosują te same, łatwe hasła, wykorzystując w nich imię swoje, członka rodziny lub domowego czworonoga. Niepokoi fakt, że często robią to przedstawiciele młodszych pokoleń - wynika z badania „The Annual Cybersecurity Attitudes and Behaviors Report” przeprowadzone przez CybSafe w ośmiu krajach, m.in. w Europie, Ameryce Północnej, Azji i Australii.
A zabezpieczać się warto. Kolejny kwartał z rzędu w bardzo szybkim tempie rośnie liczba prób wyłudzeń kredytów. W III kwartale 2024 r. odnotowano ich aż 3373 – dotychczasowy rekord z II kwartału 2024 r. (3229 prób) został pobity o 4,5 proc. Codziennie próbowano z polskich banków ukraść 888 tys. zł. – wynika z najnowszego raportu InfoDOK. Łączna kwota prób wyłudzeń kredytów w III kw. 2024 r. wyniosła 81,7 mln zł. Jest to o 22 proc. mniej niż w analogicznym okresie sprzed roku, choć nadal kwota ta trzyma się poniżej 16-letniej średniej (wynoszącej 90,1 mln zł). Pomimo rekordu w liczbie prób wyłudzeń odnotowano stosunkowo mało przypadków prób na bardzo wysokie kwoty – „tylko” 6 dotyczyło kwot przekraczających milion złotych.