Spółki w kolejce po unijne pieniądze na sieci

Firmy energetyczne zwiększają liczbę umów na dofinansowanie rozwoju sieci na kolejne pięć i dziesięć lat. Wielkość dofinansowania UE danej inwestycji sięga ok. 70 proc. Rosnące nakłady to efekt działań URE. Wyzwaniem jest czuwanie, aby nakłady nie odbiły się na rachunkach za prąd.

Publikacja: 07.03.2025 06:00

Spółki w kolejce po unijne pieniądze na sieci

Foto: AdobeStock

Największe spółki elektroenergetyczne w kraju zwiększą swoje wydatki na rozwój sieci elektroenergetycznych. Jak wynika z najnowszych danych Urzędu Regulacji Energetyki, pula środków na inwestycje sieciowe w planach rozwoju sieci dystrybucji na lata 2023–2028 wzrosła o ponad 70 proc. w porównaniu z planami na lata 2020–2025. Nakłady zwiększyły się z 42 do 72 mld zł. Z kolei wydatki na inwestycje sieciowe operatora sieci przesyłowych Polskie Sieci Elektroenergetycznych w zatwierdzonym w grudniu 2024 r. planie rozwoju sieci przesyłowej na lata 2025–2034 wzrosły o blisko 78 proc., z 36 do 64 mld zł. W ciągu ostatnich miesięcy spółki dystrybucyjne informują o kolejnych miliardach, które wydadzą lub pozyskały na rozwój sieci. To konsekwencja prowadzonych od 2021 r. działań prezesa URE. Karta efektywnej transformacji sieci dystrybucyjnych polskiej energetyki, podpisana przez spółki energetyczne, ma na celu zwiększenie inwestycji na rozbudowę sieci, aby sprostać takim wyzwaniom jak brak miejsca dla nowych źródeł OZE.

Główne źródło inwestycji

Spółki dystrybucyjne, jako przedsiębiorstwa prowadzące działalność o charakterze regulowanym, mają obowiązek sporządzania i przekładania prezesowi URE planów rozwoju określających kierunki rozwojowe oraz harmonogram ponoszenia nakładów inwestycyjnych oraz wycenę tych inwestycji. Tym samym finansowanie uzgodnionych przez prezesa URE planów rozwoju odbywa się poprzez stawki opłat za usługi dystrybucji energii elektrycznej spółki, które zatwierdzane są co roku przez prezesa URE w taryfie dla usług dystrybucji energii elektrycznej. Aby ułatwić spółkom te inwestycje, zagwarantowano im stabilne finasowanie inwestycji sieciowych poprzez waloryzację wskaźnika uzasadnionego poziomu średnio ważonego kosztu kapitału (WACC) do poziomu 8,5 proc. rocznie, od 2025 r. OSD uzyskali też możliwość podwyższenia zwrotu z zaangażowanego kapitału o dodatkowy 35-proc. zwrot wysokości nakładów inwestycyjnych planowanych oraz uwzględnionych przez prezesa URE w kalkulacji taryfy na dany rok. Prezes URE ma z kolei coraz większy orzech do zgryzienia, aby pozwolić spółkom na zwiększenie opłat dystrybucyjnych przy jednoczesnym łagodzeniu ew. podwyżek cen energii z tego powodu. Na razie to się udaje. Średnioroczne stawki za dystrybucję łącznie na rachunku gospodarstwa domowego rozliczającego się według taryfy G w 2025 r. nie zwiększyły się, a wzrosty średnie stawki dystrybucji, patrząc na innych odbiorców, wahały się (w zależności od operatora) od 0,4 do 3,7 proc. Jednocześnie spółki pozyskują środki finansowe z różnych źródeł przeznaczonych na cele rozwojowe, zwłaszcza o charakterze bezzwrotnych dotacji. Jak zatem idzie spółkom z wydatkowaniem środków?

Czytaj więcej

Unijny pakiet nie poprawi losu przemysłu i energetyki

Lawinowy wzrost inwestycji PSE

Polskie Sieci Elektroenergetyczne, a więc nadzorca polskiej elektroenergetyki, szacują planowane na ten rok nakłady inwestycyjne na 3 mld zł, w kolejnym roku będą na poziomie 4 mld zł. W 2027 r. nakłady przekroczą 8 mld zł, a w 2028 r. wyniosą ponad 10 mld zł. Obecnie największą z realizowanych inwestycji jest budowa infrastruktury, która posłuży do wyprowadzenia mocy z morskich elektrowni wiatrowych, m.in. stacji Choczewo i linii 400 kV Choczewo–Żarnowiec oraz rozbudowa stacji Żarnowiec. W tym roku planowane jest także rozpoczęcie budowy linii 400 kV Choczewo – nacięcie linii Gdańsk Błonia - Grudziądz Węgrowo. Trwają także prace na budowie linii 400 kV relacji Dunowo–Żydowo Kierzkowo–Piła Krzewina. Na ukończeniu jest budowa nowej stacji Nysa oraz Baczyna, a także linii 400 kV Mikułowa–Świebodzice, a także rozbudowa stacji Plewiska, i Krajnik. Kontynuowane są prace na wielu inwestycjach, niezbędnych m.in. do przyłączenia dużych odbiorców energii czy nowych źródeł wytwórczych.

Spółki sięgają po miliardy z UE

Spółki dystrybucyjne należące do największych grup elektroenergetycznych w kraju, zgodnie z intencją wspominanej karty, do której realizacji się zobowiązały, zwiększają swoje inwestycje. W 2024 r. Tauron Dystrybucja na zadania inwestycyjne przeznaczył około 3,17 mld zł. W 2025 r. ma to być 3,7 mld zł. W ciągu najbliższych dwóch lat firma chce zwiększyć poziom rocznych nakładów inwestycyjnych o około 30 proc., a w horyzoncie dziesięciu lat je podwoić. Tauron chce także zmienić dotychczasowy sposób planowania inwestycji, otwierając się na konsultacje z samorządami, strefami ekonomicznymi oraz inwestorami – w tym z obszaru OZE. Rozmowy dotyczą „Planu rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na lata 2026–2031". Niebagatelną rolę w inwestycjach poza taryfą pełnią środki UE. W ramach refinansowania środków Tauron korzysta z pożyczki ze środków z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (Fundusz Wsparcia Energetyki) oraz dotacji bezzwrotnych w ramach dostępnych programów pomocowych (KPO, środki NFOŚiGW zgromadzone na rachunku Funduszu Modernizacyjnego, Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027). Tauron Dystrybucja w latach 2024 i 2025 podpisał łącznie siedem umów o dofinansowanie inwestycji w formie dotacji bezzwrotnej na kwotę wartości projektów ponad 550 mln zł netto. Łączna wartość przyznanej dotacji to ponad 280 mln zł. W 2025 r. spółka podpisała z Tauron Polska Energia umowę pożyczki na realizację przedsięwzięcia pn. „Rozwój i dostosowanie sieci elektroenergetycznej Tauron Dystrybucja do potrzeb transformacji energetycznej i zmian klimatu” ze środków Krajowego Planu Odbudowy. Wartość pożyczki wynosi 11 mld zł. Poziom wsparcia wynosi 95 proc. nakładów inwestycyjnych projektu netto. To efekt podpisanej w grudniu umowy między Grupą Tauron, a BGK. W trakcie oceny mają być kolejne złożone wnioski o dofinansowanie.

PGE przez pierwsze 9 miesięcy 2024 r. na inwestycje w sektorze Dystrybucji przeznaczono ok.2,7 mld zł, w tym na inwestycje rozwojowe ok. 1,26 mld zł, zaś na modernizacje ok. 1,4 mld zł. W 2025 r. inwestycje w sieci dystrybucyjne wciąż będą jednym z naszych priorytetowych zadań i zakładamy, że będą na poziomie zbliżonym do ubiegłych lat. W 2024 r., spółka podpisała 14 umów o dofinansowanie. Łączna kwota zakontraktowanej w ten sposób dotacji wynosi ponad 1 mld zł. W 2025 r. spółka zdążyła podpisać już kolejne dwie umowy o dofinansowanie na łączną kwotę dotacji prawie 184 mln zł. Umowy o dofinansowanie zawarte w omawianym okresie są współfinansowane z  Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej (osiem umów), Funduszy Europejskich na Infrastrukturę Klimat i Środowisko (pięć umów), KPO (dwie umowy) oraz Funduszu Modernizacyjny (jedna umowa). Wartość nakładów w podpisanych umowach o dofinansowanie wynosi ponad 1,515 mld zł. Wszystkie wymienione to dotacje bezzwrotne. Procent dofinansowania danej inwestycji zazwyczaj oscyluje na poziomie ok. 70 proc.

Z kolei Enea w perspektywie lat 2024–2035 chce wydać 40,9 mld zł. Przed ogłoszeniem wyników za 2024 r. nie zdradza jednak, ile wydatki Enea Operator ostatecznie wyniosły i jakie są plany na ten rok. Patrząc na finansowanie, Enea w latach 2024 i 2025 zawarła umowy o dofinansowanie na łączną wartość ponad 293 mln zł dotacji. Środki te pochodzą z Funduszu Modernizacyjnego, programu „Fundusze europejskie na infrastrukturę, klimat, środowisko 2021–2027” (FEnIKS) oraz KPO. Spółka oczekuje na zakończenie oceny kolejnych złożonych wniosków. Wskazane dofinansowania zostały przyznane spółce w formie dotacji i ich udział w wartości inwestycji średnio kształtuje się na poziomie od 60 proc. do 70 proc.

Energa Operator z Grupy Orlen do 2035 roku przeznaczy na inwestycje ponad 40 mld zł. Spółka w ostatnim czasie pozyskała ponad 7,5 mld zł z KPO, a także 3,5 mld zł preferencyjnego finansowania od Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Program rozwoju sieci Energa-Operator zakłada m.in. budowę ponad 11 tysięcy kilometrów nowych linii elektroenergetycznych, a także modernizację blisko 10 tysięcy kilometrów dotychczasowych linii. Dzięki jego realizacji możliwe będzie przyłączenie 350 tysięcy nowych odbiorców, ponad 1600 stacji ładowania pojazdów oraz 9 GW mocy OZE.

Wreszcie działający w stolicy Stoen Operator w 2024 r. na inwestycje sieciowe w 2024 r. przeznaczył 489,5 mln zł. Tegoroczny budżet zakłada poziom 656,4 mln zł. Firma także korzysta z unijnych środków.

Energetyka
Ruszają przymiarki taryf
Materiał Partnera
Zasadność ekonomiczna i techniczna inwestycji samorządów w OZE
Energetyka
Nowi inwestorzy tworzą plan powrotu Rafako. W tle pojawił się koreański chętny
Energetyka
Przedwyborcze inwestycje Energi zanotują większe straty
Energetyka
Tauron i Polenergia prowadzą negocjacje, aby zakończyć spory o zieloną energię
Energetyka
Znikome zainteresowanie taryfami dynamicznymi
Energetyka
Duzi sprzedawcy prądu nie wierzą w efekt obliga