Różne formy dobrowolnego oszczędzania na emeryturę

PPK | Najnowszym programem długoterminowego oszczędzania, stopniowo wprowadzanym w naszym kraju od ubiegłego roku, są pracownicze plany kapitałowe (PPK). Do programu może przystąpić każdy zatrudniony, który podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Od 1 lipca 2019 r. jako pierwsze do systemu weszły największe przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 250 osób. Teraz trwa etap drugi i trzeci (nałożyły się z powodu epidemii koronawirusa). Do 10 listopada 2020 r. swoich pracowników do PPK powinny zapisać firmy mające co najmniej 50 pracowników oraz te z co najmniej 20-osobową załogą. W 2021 r. to samo będą musiały zrobić pozostałe podmioty oraz jednostki należące do sektora finansów publicznych niezależnie od tego, ile osób zatrudniają.

Do PPK automatycznie są zapisywani wszyscy pracownicy w wieku od 18 do 54 lat. Starsi mogą przystąpić na własny wniosek. Wszyscy mają prawo w dowolnym momencie zrezygnować, ale także w dowolnym momencie się zapisać.

Pracodawca i pracownik przekazują do PPK wpłaty podstawowe (obowiązkowe): pracownik 2 proc. (w przypadku osób zarabiających mniej niż 120 proc. minimalnego wynagrodzenia może to być 0,5 proc.), a pracodawca 1,5 proc. Ponadto zarówno jeden, jak i drugi mogą zadeklarować wpłaty dodatkowe (dobrowolne): do 2 proc. pracownik i do 2,5 proc. pracodawca. Wysokość wpłat jest naliczana od wynagrodzenia brutto pracownika.

Oszczędzający przez co najmniej trzy miesiące otrzyma jednorazowo z budżetu państwa 250 zł wpłaty powitalnej. Następnie co roku, po spełnieniu określonych warunków, na jego konto będzie wpływać 20 zł miesięcznie (240 zł rocznie).

Po ukończeniu 60. roku życia będzie można skorzystać m.in. z domyślnej formy wypłaty: jednorazowo podjąć 25 proc. zgromadzonej sumy, a pozostałe środki otrzymywać co miesiąc przez 10 lat. Wypłata w tej formie będzie zwolniona z podatku od zysków kapitałowych.

PPE | To dobrowolny program oszczędnościowy, który reguluje ustawa z 2004 r. Właściwie został zastąpiony przez PPK, ale pracownicze programy emerytalne (PPE) utworzone przed wejściem w życie obowiązków związanych z PPK wciąż mogą działać (po spełnieniu określonych warunków zwalnia to pracodawcę z konieczności tworzenia PPK).

Składkę podstawową do pracowniczego programu emerytalnego wpłaca pracodawca; może wynieść maksymalnie 7 proc. wynagrodzenia pracownika. Składka ta jest zwolniona z obowiązkowych wpłat na ubezpieczenia społeczne. Pracownik może wnosić składkę dodatkową, której maksymalna wysokość w 2020 r. wynosi 23 521,50 zł. Dopłat z budżetu państwa nie ma.

Zgromadzone środki można podjąć po ukończeniu 60 lat (lub 55 lat i uzyskaniu uprawnień emerytalnych). Możliwa jest wypłata wszystkich pieniędzy lub rozłożenie na raty.

IKE | Indywidualne konto emerytalne (IKE) umożliwia gromadzenie oszczędności na starość, ale – w przeciwieństwie do PPK czy PPE – wszystkie sprawy z tym związane trzeba załatwić samodzielnie. Nie można liczyć na wsparcie pracodawcy. Natomiast jedyną formą wsparcia ze strony państwa jest zwolnienie z 19-proc. podatku od zysków kapitałowych przy wypłacie pieniędzy, ale pod warunkiem, że nastąpi to dopiero po ukończeniu przez oszczędzającego 60. roku życia (ewentualnie po wcześniejszym nabyciu uprawnień emerytalnych). W razie potrzeby można podjąć wcześniej część zgromadzonego kapitału, ale wtedy od tej kwoty zapłaci się podatek Belki.

Umowę o prowadzenie IKE można podpisać z TFI (wtedy oszczędności są gromadzone w funduszach inwestycyjnych), z towarzystwem ubezpieczeń na życie (polisa na życie z funduszem kapitałowym), z bankiem (rachunek oszczędnościowy), z biurem maklerskim (samodzielne inwestycje giełdowe) lub z PTE prowadzącym dobrowolny fundusz emerytalny. Poza tym istnieje IKE-Obligacje (prowadzi je PKO BP), na którym można gromadzić obligacje skarbowe.

Wpłaty na IKE są limitowane. W 2020 r. na konto można przelać maksymalnie 15 681 zł.

IKZE | Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) działa na podobnych zasadach jak IKE. Zasadnicza różnica dotyczy korzyści podatkowych. Roczną wpłatę na IKZE można odliczyć od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Za to przy podejmowaniu oszczędności po 65. roku życia zostanie pobrana zryczałtowana 10-proc. danina. Nie zapłacimy natomiast podatku od zysków kapitałowych. Wcześniejsza wypłata pieniędzy, choćby częściowa, oznacza utratę korzyści podatkowych.

IKZE można założyć w takich samych instytucjach jak IKE (choć nie wszystkie proponują oba rachunki). W obu przypadkach wpłaty nie muszą być regularne ani w maksymalnej wysokości. Nic nie stoi na przeszkodzie, by mieć jednocześnie oba konta, ale przenoszenie pieniędzy z jednego na drugie nie jest możliwe. Oszczędności zgromadzone i na IKE, i na IKZE są dziedziczone.

Na IKZE można każdego roku przelać kwotę do określonej wysokości. W 2020 r. limit wynosi 6272,40 zł. ¶