Podział przez wyodrębnienie – bez dodatkowych zmian niedostępny dla spółek publicznych

Rządowe Centrum Legislacji opublikowało najnowszą, datowaną na 30 listopada wersję projektu nowelizacji kodeksu spółek handlowych, której celem ma być zmiana przepisów dotyczących reorganizacji krajowych oraz transgranicznych.

Piotr Płatnerz, adwokat, counsel w praktyce fuzji i przejęć, prawa rynków kapitałowych oraz prawa spółek w kancelarii PwC Legal

Foto: materiały prasowe

Projektowana regulacja ma za zadanie m.in. implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek oraz dostosowanie przepisów krajowych do wykładni traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przedstawionej w wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Polbud Wykonawstwo (C-106/16).

Wdrożenie tych przepisów umożliwi przedsiębiorcom korzystanie z nowych rozwiązań dotyczących reorganizacji transgranicznych, takich jak podział i przekształcenie transgraniczne. Co warte podkreślenia, zmianie ulegną również regulacje dotyczące reorganizacji krajowych, czego przejawem ma być m.in. ukształtowanie nowej formy podziału spółki – tzw. podziału przez wyodrębnienie. Istotą tego procesu będzie przeniesienie części majątku spółki dzielonej w zamian za udziały lub akcje obejmowane przez spółkę dzieloną, a nie – jak w przypadku podziału przez wydzielenie – jej akcjonariuszy lub wspólników.

Bazując na znanych nam reakcjach uczestników rynku, oceniamy, że opisywana instytucja znajdzie szerokie zastosowanie praktyczne. Warto zauważyć, że tego rodzaju podział będzie mógł z powodzeniem zastąpić proces sprzedaży lub aportu zorganizowanej części przedsiębiorstwa do spółki celowej utworzonej w celach transakcyjnych lub na potrzeby wyodrębnienia określonej części działalności do odrębnego podmiotu, oferując korzyści związane z przysługującą spółce przejmującej sukcesją uniwersalną praw i obowiązków (w przeciwieństwie do sprzedaży lub aportu przedsiębiorstwa).

Prace legislacyjne dotyczące przedstawionych zmian pozostają na etapie rządowym. Obecnie, w celu eliminacji występujących w treści projektowanych przepisów luk prawnych, zbierane są uwagi do projektu, przekazywane w ramach konsultacji. Na tym etapie warto natomiast zwrócić uwagę na ograniczenia w zakresie prowadzenia procesów reorganizacyjnych spółek publicznych, wynikające z przepisów ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, które na obecną chwilę nie znalazły się wśród projektowanych zmian, a które o ile nie zostaną znowelizowane, w praktyce mogą uniemożliwić wykorzystanie instytucji podziału przez wyodrębnienie przez spółki publiczne.

Zgodnie z art. 92 ustawy o ofercie w przypadku podziału spółki publicznej, o ile akcje spółki przejmującej nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym lub rynku alternatywnym, podział spółki publicznej wymaga wycofania jej akcji z obrotu. W takim przypadku konieczne jest również przeprowadzenie formalnej procedury obejmującej dokonanie tzw. wezwania delistingującego, zakładającego ogłoszenie wezwania do zapisywania się na sprzedaż akcji dzielonej spółki publicznej przez wszystkich pozostałych akcjonariuszy.

Wskazana regulacja ma na celu zapobieżenie sytuacjom, w których mniejszościowi akcjonariusze dzielonej spółki publicznej niejako z przymusu zostaliby właścicielami akcji lub udziałów w podmiotach, które znajdują się poza zorganizowanym systemem obrotu. Taka sytuacja w sposób oczywisty naruszałaby interes akcjonariuszy, uniemożliwiając im swobodny obrót akcjami lub udziałami stanowiącymi ekwiwalent uzyskany w zamian za posiadane dotychczas akcje w spółce publicznej lub spadek wartości aktywów spółki dzielonej przypadającej na każdą z wciąż posiadanych w niej akcji.

O ile przedstawiona regulacja znajduje uzasadnienie dla klasycznego podziału przez wydzielenie, o tyle trudno jest argumentować zasadność jej obligatoryjnego zastosowania przy podziale w nowej formule – tzn. podziału przez wyodrębnienie. W ramach podziału przez wyodrębnienie nowe akcje lub udziały spółki przejmującej trafiałyby bezpośrednio do dzielonej spółki publicznej (która to spółka w większości przypadków będzie również spółką dominującą dla spółki przejmowanej), a opisane wyżej ryzyko pokrzywdzenia akcjonariuszy nie miałoby miejsca. Z punktu widzenia interesu akcjonariuszy dzielonej spółki publicznej podział przez wyodrębnienie nie różni się w tym zakresie od aportu, gdzie tego typu obostrzenia nie obowiązują.

Tym samym racjonalny wydaje się postulat wyraźnego wyłączenia podziału przez wyodrębnienie z kategorii procesów reorganizacyjnych objętych restrykcjami wynikającymi z art. 92 ustawy o ofercie. Jest to o tyle istotne, że dotychczas spółki publiczne niechętnie korzystały z klasycznego modelu podziału przez wydzielenie, co spowodowane było w dużym stopniu czasochłonnością i kosztami takiego procesu. Wiąże się on bowiem m.in. z koniecznością przeprowadzenia skierowanej do akcjonariuszy dzielonej spółki publicznej, formalnej oferty publicznej akcji spółki przejmującej i związanym z tym obowiązkiem przygotowania i udostępnienia do publicznej wiadomości rozbudowanego memorandum informacyjnego, który to obowiązek nie miałby z kolei zastosowania do podziału przez wyodrębnienie, gdzie nie mamy do czynienia z ofertą publiczną akcji spółki przejmującej.

Miejmy nadzieję, że ostateczna treść ustawy nie będzie skutkowała praktycznym pozbawieniem spółek publicznych możliwości skorzystania z nowego rozwiązania. Korzyści wynikające z możliwości stosowania instytucji podziału przez wyodrębnienie powinny być w naszej ocenie dostępne także dla spółek publicznych, pozwalając im na optymalizację modelu prowadzenia działalności oraz wdrażanie elastycznych scenariuszy reorganizacyjnych. Obecnie obowiązujące ograniczenia w tym zakresie wydają się być w tym kontekście nieadekwatne.