Niewykorzystany potencjał spółek Skarbu Państwa

Przez brak wizji nadzoru właścicielskiego kręcimy się w miejscu - piszą eksperci Forum Prawo dla Rozwoju. I punktują przykłady strategicznych, ale zupełnie nieprzemyślanych, niespójnych decyzji.

Likwidacja Ministerstwa Skarbu Państwa w 2016 r. doprowadziła do nieusystematyzowanego rozproszenia nadzoru właścicielskiego nad spółkami Skarbu Państwa. Model oparty na przypisaniu nadzoru ministrowi odpowiadającemu za dany dział administracji rządowej, w którym funkcjonuje spółka, miał spowodować zwiększenie efektywności nadzoru, a zatem podejmowanie decyzji lepiej ugruntowanych w znajomości realiów danego sektora gospodarki. Ekspert Forum Prawo dla Rozwoju, Mateusz Ambrożek podkreśla, że działania spółek Skarbu Państwa powinny zostać wpisane w szersze ramy o charakterze politycznym i makroekonomicznym.

- Efekty tej nieustającej żonglerki modelami nadzoru są dla gospodarki, delikatnie mówiąc, niezadowalające. Kręcimy się w kółko, zamiast wykorzystać potencjał państwowych spółek do wzmacniania bezpieczeństwa i suwerenności kraju, a także zagranicznej ekspansji. Skupiamy się bowiem na metodach, w dodatku realizując jednostkowe interesy, zamiast wspólnych, dalekosiężnych celów – podkreśla Ambrożek i dodaje, że przykłady strategicznych, ale zupełnie nieprzemyślanych, niespójnych decyzji, można mnożyć.

Plan przejęcia za 2,9 mld zł 100 proc. udziałów w Enerdze przez PKN Orlen, a także przejęcie Grupy Lotos i Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa wygląda imponująco, ale taki koncern multienergetyczny (paliwa, gaz, prąd) będzie konkurował z państwowym championem elektroenergetycznym (po planowanym połączeniu PGE, Enei i Tauronu), zarządzając siecią dystrybucyjną na 24 proc. powierzchni kraju. Zamiast się uzupełniać, koncerny będą ze sobą konkurować.  Ponadto realizacja warunków przejęcia Lotosu, postawionych przez Komisję Europejską, może doprowadzić do osłabienia państwowej kontroli nad strategicznymi instalacjami przetwórstwa, przesyłu i magazynowania produktów ropopochodnych.

Nowopowstały Polski Holding Hotelowy nie powiązał jednych z najważniejszych w kraju spółek hotelowych, należących do: Polskiej Grupy Energetycznej (Elbest Hotels), Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa (Geovita), Państwowej Grupy Górniczej (Nadwiślańska Agencja Turystyczna), Polskich Kolei Państwowych (CS Natura Tour) czy KGHM Polska Miedź (Interferie).

Resortowe spółki budowlane (Polskie Domy Drewniane Lasów Państwowych czy zablokowana przez premiera spółka deweloperska Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa) powoływano w celu zablokowania przekazania gruntów budowlanych do Krajowego Zasobu Nieruchomości (KZN). Wbrew zapowiedziom Ministerstwa Środowiska i Lasów Państwowych, że Domy Drewniane budować będą na gruntach z własnego zasobu, poszukują gruntów pod zabudowę mieszkaniową na rynku. A KZN pomimo zgromadzenia kilkuset nieruchomości nie udostępnił jak dotąd żadnej z nich na cele mieszkaniowe.

Projekt powołania spółki Electromobility Poland, mającej rozpocząć w Polsce produkcję samochodu elektrycznego pod własną marką, rozpoczęto od ostatniej fazy - projektowania nadwozia, bez studium wykonalności i zabezpieczenia zasobów technologicznych, organizacyjnych i finansowych. W efekcie know-how dostarcza niemiecki EDAG Engineering, a platforma auta zostanie kupiona prawdopodobnie od Volkswagena.

Polski Fundusz Rozwoju, przejmując udziały PESY Bydgoszcz, zdublował działalność prowadzoną dotychczas przez Agencję Rozwoju Przemysłu.

To tylko kilka przykładów, ale jest ich znacznie więcej. Brak elementarnej spójnej strategii powoduje, że podejmowane działania są nieefektywne i niweczą rządowe polityki publiczne. Brakuje także spojrzenia szerszego, wykraczającego poza granice Polski. Zasadnym powinno być poszukiwanie okazji inwestycyjnych za granicą, w szczególności w przypadku firm tracących płynność, a posiadających unikalne technologie w sektorach, które mogą przyczynić się do rozwoju kraju a rząd wybrał jako szczególnie przyszłościowe. W motoryzacji za 1,3 mld dolarów mogliśmy przejąć szwedzkie Volvo, w energetyce jądrowej za 4,6 mld dolarów amerykańskiego Westinghouse, a w energii odnawialnej za 1 mld euro niemieckiego Senviona. - Tymczasem jedynym zagranicznym przedsiębiorstwem, do którego przejęcia szykowała się spółka Skarbu Państwa, był Condor Air, co zakończyło się dość żałośnie – podsumowuje Mateusz Ambrożek.