Praca w finansach mocno wypala

37 proc. Polaków zmaga się z problemami psychicznymi. Często ma to związek z wykonywaną pracą. Szczególnie duży odsetek osób z zaburzeniami i syndromem wypalenia zawodowego znajdziemy w sektorze finansowym.

Pandemia przyniosła 25-proc. wzrost występowania depresji i zaburzeń lękowych – szacuje Światowa Organizacja Zdrowia. Na to nakłada się kryzys gospodarczy, szalejąca inflacja i zawirowania geopolityczne. W Polsce ponad jedna trzecia ankietowanych ma lub miała problemy ze zdrowiem psychicznym. Jest to powiązane m.in. z sytuacją zawodową. Polacy oceniają, że za mało zarabiają, a praca nie daje im poczucia bezpieczeństwa – wynika z badania LiveCareer.pl.

Niemal 40 proc. wszystkich respondentów przyznaje, że warunki, w których pracują, są niesatysfakcjonujące. Wśród ankietowanych z problemami ze zdrowiem psychicznym odsetek ten rośnie do 54 proc. Prawie połowa wszystkich ankietowanych czuje się przeciążona pracą. Wśród pracujących na pełen etat odsetek ten sięga 60 proc, a wśród osób z problemami ze zdrowiem psychicznym zbliża się do 70 proc. Eksperci zgodnie twierdzą, że w Polsce brakuje państwowych rozwiązań i systemowego wsparcia w tym obszarze.

Z syndromem wypalenia zawodowego wiąże się m.in. praca w obszarze finansów. Mowa tu chociażby o audytorach, księgowych, maklerach, analitykach czy zarządzających funduszami.

Audytorzy pod presją

W Stanach Zjednoczonych już w latach 80. XX wieku rozpoczęto badania dotyczące stresu i wypalenia zawodowego u dyplomowanych biegłych księgowych, których można uznać za odpowiedników naszych biegłych rewidentów. Z badań amerykańskich, a także z badań przeprowadzonych w wielu innych krajach świata wynikało bezsprzecznie, że ta grupa zawodowa jest narażona na duże ryzyko wypalenia zawodowego ze względu na wysokie wymagania w pracy, przede wszystkim długi czas pracy i dużą odpowiedzialność. Podobne wnioski płyną z przeprowadzonego w Polsce po raz pierwszy badania na ten temat, którego wyniki opisano w książce autorstwa Joanny Szwajcar, Przemysława Kabalskiego, Marty Nowak, Aleksandry Baszczyńskiej oraz Marzeny Syper-Jędrzejak.

– Aż 33 proc. spośród 142 osób, które wzięły udział w badaniu, miało wynik wskazujący na wypalenie zawodowe, a kolejne 29 proc. wynik oznaczający zagrożenie wypaleniem. Okazało się, że wypalenie ma związek przede wszystkim z długim czasem pracy oraz trudnościami z pogodzeniem roli rodzinnej i zawodowej, a także dużymi wymaganiami klientów – komentuje Przemysław Kabalski, dr hab. z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego.

Z przeprowadzonych badań wynika, że zdecydowanie najwięcej audytorów mocno wyczerpanych pracą jest wśród osób do 35. roku życia (81 proc.), a najmniej w grupie powyżej 65. roku życia (45 proc). Istnieje też korelacja pomiędzy stażem pracy – im krótszy (do pięciu lat), tym większy negatywny wpływ pracy na psychikę.

Trudna praca na rynku kapitałowym

Presja na osiągane wyniki, zmienne otoczenie rynkowe i duże kwoty, którymi się obraca – to tylko niektóre z przyczyn dużego obciążenia psychicznego wiążącego się z pracą na rynku finansowym. Jak można tu zachować work-life balance?

– Pewnie, jak w każdej dziedzinie, dużo zależy od celów. Jeśli ktoś chce osiągać ponadprzeciętne wyniki, trzeba poświęcić dużo czasu i energii, a do tego jeszcze mieć odrobinę szczęścia. Jeśli ktoś chce jechać w peletonie, można pracować spokojniej – komentuje Sebastian Buczek, prezes Quercus TFI. Dodaje, że jeśli chodzi o work-life balance to trudno mu sobie wyobrazić sportowca, nawet bardzo utalentowanego, który podchodząc na luzie osiąga spektakularne sukcesy. Raczej jest to połączenie talentu i ciężkiego treningu, czasami podporządkowaniu wielu spraw jednemu celowi. – Tak samo jest w wielu zawodach. Również w naszym – podkreśla. Dodaje, że pandemia zmieniła styl pracy.

– Teraz to bardziej model hybrydowy, czyli częściowo z biura, częściowo z domu. Różne rzeczy można robić sprawniej niż kiedyś, np. nie trzeba tracić czas na dojazdy na spotkania. Z drugiej strony kontakt osobisty jest nadal bardzo ważny i często nie do zastąpienia online – podsumowuje Buczek.

Pandemia i związane z nią lockdowny rozmyły granice pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Zaletą pracy zdalnej jest to, że nie traci się czasu na dojazdy. Paradoksalnie, ta oszczędność nie zawsze przekłada się na czas spędzony z rodziną. W praktyce często oznacza dłuższy czas przed ekranem monitora.

– Staramy się zachęcać zespół do pracy hybrydowej i obecności w biurze. Wierzymy, że jest w tym duża wartość nie tylko dla firmy, ale przede wszystkim dla samych pracowników. Jest czas na spokojną pracę w zaciszu domowym i jest czas na pracę w zespole, np. przy dużych projektach. Według nas to dobry balans – komentuje Małgorzata Barska, prezes NN Investment Partners TFI. Dodaje, że wypalenie zawodowe i przemęczenie to realny problem, którego nie można zignorować.

– Dlatego zachęcamy pracowników do odpoczynku. Za wykorzystanie całego urlopu w danym roku, w kolejnym każdy dostaje jeden dodatkowy dzień – wskazuje. Dodaje, że ciekawą inicjatywą jest również firmowa aplikacja sportowa. – Może brzmi to trywialnie, ale sport jest potrzebny dla zachowania zdrowia i życiowego balansu. W aplikacji pracownicy mogą rejestrować swoje aktywności, brać udział w rywalizacjach czy wspólnych akcjach, jak na przykład sprzątanie na Dzień Ziemi. Dostają za to punkty, które później mogą wymieć na przykład na bilety do kina lub przekazać zgromadzone środki na cele charytatywne – mówi Barska.

GPW pod lupą

Również Giełda Papierów Wartościowych deklaruje, że dba o swoich pracowników.

– Uruchomiliśmy z początkiem 2022 r. program mający na celu zadbanie o różne aspekty zdrowia zarówno psychicznego, jak i fizycznego pracowników. Organizujemy webinary i spotkania z ekspertami m.in. na temat depresji, lęku, odporności psychicznej czy profilaktyki badań. Ale zdrowie psychiczne to nie tylko umysł, ale i ciało, dlatego organizujemy też webinary z dietetykiem, indywidualne konsultacje dietetyczne czy krótkie ćwiczenia sportowe online – wymienia Katarzyna Jabłońska, dyrektor działu HR GPW. Zaznacza, że te wydarzenia odbywają w godzinach pracy, aby każdy z pracowników mógł chociaż na chwilę oderwać się od codziennych zadań i pomyśleć o sobie i swoich potrzebach w trakcie dnia. Dodaje, że Giełda Papierów Wartościowych nie narzuca pracownikom sztywnych zasad co do modelu pracy.

– Nie wprowadziliśmy regulacji dotyczących pracy hybrydowej. Decyzję co do pracy poszczególnych zespołów pozostawiliśmy do decyzji przełożonych. Przede wszystkim zależy nam, aby praca była wykonywana wydajnie, więc jeżeli pracownicy realizują swoje zadania efektywnie i wolą pracować zdalnie umożliwiamy im to – deklaruje. Dodaje, że oczywiście granica między domem a pracą podczas pracy zdalnej może być zatarta, ale w jej ocenie ponad dwa lata pracy w tym modelu nauczyło pracowników, jak zachować ten balans. – Oczywiście, osoby, które wolą pracę w biurze jak najbardziej mają taką możliwość i bardzo cieszy mnie fakt, że coraz częściej i coraz więcej naszych pracowników wybiera model pracy stacjonarnej – mówi.

Jak pokazuje praktyka, długotrwała praca zdalna ma wpływ na stan psychiczny pracowników i poczucie odizolowania.

– Dlatego staramy się organizować wydarzenia i spotkania integracyjne, aby pracownicy mogli spotkać się ,,na żywo”, nie tylko na gruncie zawodowym, ale także tym mniej oficjalnym. Jako HR staramy się również promować kulturę spotkań online, zawsze przy włączonej kamerze. Pozwala to na utrzymywanie lepszych relacji między naszymi pracownikami i uświadamia, że po drugiej stronie jest realna osoba, nasz kolega z zespołu czy z innego działu, a nie tylko anonimowa postać – podsumowuje Jabłońska.

OpinieIm bardziej wymagająca praca, tym większe ryzyko psychospołeczne się z nią wiąże

Przemysław Kabalski dr hab., Katedra Rachunkowości na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego

Zadania biegłych rewidentów wykraczają daleko poza weryfikację dokumentów księgowych oraz danych finansowych. Polegają na wszechstronnej analizie i ocenie działalności podmiotów gospodarczych (i nie tylko), ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka. Biegli rewidenci są więc nie tylko zewnętrznymi kontrolerami firm, ale wręcz doradcami ich zarządów pomagającymi skutecznie i bezpiecznie prowadzić biznes.

Do wypełniania tak ważnych i trudnych zadań niezbędne są odpowiednie kwalifikacje. Przede wszystkim biegli rewidenci mają wszechstronną wiedzę na temat biznesu – nie tylko zasad rachunkowości, ale także zarządzania finansami, podatków i prawa gospodarczego. Oprócz tego są im potrzebne kompetencje społeczne (inaczej mówiąc: umiejętności interpersonalne), takie jak między innymi umiejętność komunikacji i współpracy z ludźmi, perswazji, asertywność.

Niestety najczęściej dzieje się tak, że im bardziej wymagająca i odpowiedzialna jest wykonywana praca, tym większe wiąże się z nią ryzyko psychospołeczne.

Pracodawca powinien obserwować tendencje i wsłuchiwać się w potrzeby pracowników

Maciej Trybuchowski prezes KDPW i KDPW_CCP

W grupie KDPW pracownik zawsze traktowany był jako najcenniejsze aktywo, dlatego co pewien czas przeprowadzamy w naszych spółkach badanie satysfakcji i zaangażowania pracowników. Ostatnie przeprowadziliśmy kilkanaście tygodni temu i jest ono dla nas szczególnie cenne, bo za nami kilka trudnych lat, wywołanych pandemią, które diametralnie zmieniły środowisko pracy, wymuszając m.in. system pracy zdalnej i hybrydowej. Jak się okazało, ponad 85 proc. badanych pracowników (w badaniu wzięło udział ponad 80 proc. ogółu zatrudnionych) wyraziło zadowolenie z możliwości pracy zdalnej. Zapytaliśmy także o satysfakcję z równowagi pomiędzy pracą a życiem osobistym – aż 77 proc. ankietowanych jest z niej zadowolona. Tak pozytywne oceny nie zmieniają faktu, że pracodawca, nawet będący tak dobrze postrzegany przez pracowników, nie powinien ustawać w działaniach nad doskonaleniem tych relacji, uważnie obserwując zmieniające się tendencje i na bieżąco wprowadzając nowe rozwiązania. Nie zapominamy także o integracji zespołu. I mam tu na myśli nie tylko spotkania integracyjne, ale także realizowane w naszych spółkach projekty rozwojowe.