Jeszcze większy nieład

Polski system podatkowy ewoluuje niestety w stronę kastowości przy biernej postawie polityków.

Publikacja: 04.09.2024 06:00

Marcin Materna, CFA, doradca inwestycyjny, BM Banku Millennium

Marcin Materna, CFA, doradca inwestycyjny, BM Banku Millennium

Foto: materiały prasowe/D. Sobieski

Skończmy już może z użalaniem się nad losem biednych, zarabiających kilkadziesiąt tysięcy miesięcznie tzw. przedsiębiorców (poprawniej byłoby część z nich nazywać optymalizatorami podatkowymi), którzy zostali rzekomo tak bardzo poszkodowani tzw. Nowym Ładem, bo kazano im płacić dodatkowe 3–4 proc. składki zdrowotnej (podczas gdy reszta społeczeństwa płaci 9 proc.). Skończmy z mówieniem, że reszcie obniżono podatek PIT, co zrekompensowało im wzrost składki – przedsiębiorca także może w ten sposób się rozliczać i także stosować zerową stawkę podatku do 30 000 zł, a skoro tego nie robi, to tylko dlatego, że wybiera korzystniejszy wariant płacenia danin (podatek liniowy, ryczałt).

Wbrew temu, co mówi jeden z czołowych polityków Koalicji, Nowy Nieład najwięcej zabrał nie przedsiębiorcom, ale osobom na etacie, które znajdują się w II progu podatkowym i zarabiają obecnie >ok. 1,5x–2 średniej krajowej. To one najbardziej odczuły brak możliwości odliczania 9 proc. składki zdrowotnej od dochodów (płacąc obecnie krańcowo prawie 40 proc. podatków – od de facto niskiej jak na warunki europejskie kwoty niespełna 30 000 euro), więc nie jest prawdą, że brak możliwości odliczania składki zdrowotnej w wysokości 4,9 proc. (z której i tak część jest kosztem uzyskania przychodu) dla przedsiębiorców to największy koszt zmian. Podobnie jak branża IT czy zdrowia (główni beneficjenci niespotykanej na świecie możliwości przejścia na B2B) to także często są wysokiej klasy specjaliści, o których jednak politycy zapomnieli. Czy słyszymy o propozycji górnego limitu składki dla tych osób (np. do wysokości II progu podatkowego), wprowadzeniu ryczałtu, z którego korzysta wielu tzw. przedsiębiorców, czy o jakiejkolwiek uldze dla faktycznie najbardziej poszkodowanych przez wspomniane zmiany? Nie – obniżka jest planowana tylko dla optymalizatorów podatkowych, inni już dawno przenieśli składkę w ceny (jak każdy rozsądny przedsiębiorca).

Politycy twierdzą, że największym absurdem tzw. Nowego Ładu jest składka od sprzedaży aktywa trwałego? A czy wcześniej amortyzacja tego aktywa trwałego czy wliczenie go w koszty tej składki czasem nie obniżyły? Chodzi tu oczywiście głównie o te wszystkie „firmowe” auta rodzinne, które przecież – wymieniane co trzy–cztery lata na nowsze modele – nie mogą podlegać oskładkowaniu, bo to „absurd”. A że to największa rzecz, którą „wrzuca w koszty” optymalizator, to chyba rzecz powszechnie znana. Ciekawe, że pracownik na etacie, nawet gdy dojeżdża do pracy autem, wliczyć go w koszty (ani ceny benzyny) nie może, jego zakup czy koszty z nim związane składki zdrowotnej nie obniżają. Bo to przywilej tylko dla „optymalizatora”. A nie są to czasem właśnie koszty uzyskania przychodu osoby na etacie? Bez auta często się raczej inaczej do pracy nie dostanie, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach. Ale o tym polityk – poruszający się autem służbowym – już nie pomyśli.

Pamiętajmy w tym miejscu, że Nowy Nieład poprzez doprowadzenie do kompletnego braku opłacalności pracy na etacie dla osób o wysokich dochodach (to tym osobom najwięcej podwyższył on podatki) a jednoczesnym rozszerzeniu możliwości przejścia do rozliczania się na ryczałcie, przyspieszył tylko trwający od lat exodus wysoko opłacanych pracowników z np. IT czy służby zdrowia na korzystniejsze formy opodatkowania. De facto więc na tak obecnie planowanej obniżce składek dla tzw. przedsiębiorców zyskają oni podwójnie – najpierw przy braku reakcji MF na powstanie ogromnego ubytku w dochodach zyskali na optymalizacji podatkowej (niejako wymuszonej nieprzemyślanymi zmianami poprzedniego rządu), a teraz planuje się im ufundować jeszcze obniżkę składki zdrowotnej. Jest to dowód na to, że progresja podatkowa jest chyba tylko dla frajerów, którym pracodawca czy prawo nie pozwalają na przejście na B2B. Pozostali zastanawiają się tylko, jak najszybciej przejść na ryczałt – Święty Graal systemu podatkowego dla optymalizatorów.

Warto jeszcze jedną małą rzecz zauważyć – toczą się obecnie dyskusje, czy wdrożyć program Mieszkanie/Kredyt 0%, czy był sens utrzymania programu tańszych kredytów. Warto jednak pamiętać, że możliwości unikania opodatkowania poprzez przejście na fikcyjne B2B to jest wręcz program „co roku pół kawalerki dla małżeństwa” – tyle niektórzy mogą oszczędzić na ofercie „płać jedynie 8,5–12 proc. podatku dochodowego, bez względu na dochody plus niska składka zdrowotna”. Ciekawe też, że MF tak pilne, aby ozusować wszystkie umowy zlecenia (a te umowy to takie biedne B2B), o wprowadzeniu pełnej stawki ZUS od tzw. przedsiębiorców nawet nie chce słyszeć.

Wyobraźmy sobie na chwilę, że ustawodawca w swej mądrości stwierdził, że czynni politycy, dziennikarze i artyści mają dostęp jako pierwsi w kolejce do NFZ przed wszystkimi innymi. Co więcej, płacą za wodę, energię i inne usługi państwowe (PKP, przedszkola) połowę stawki. Czy byłoby to fair w stosunku do reszty społeczeństwa? A z takim absurdem mamy właśnie do czynienia w polskich systemie podatkowo/emerytalnym. Większość płaci pełne składki i podatki, ale dla wybranych grup wprowadzono hojne systemy, na które w przypadku emerytur zrzucają się wszyscy, a w przypadku podatków – powodują, że powstaje w ten sposób wyrwa w finansach publicznych, skutkująca deficytem budżetowym i pogarszającą się jakością usług publicznych. Już nawet nie wspomnę o fakcie, że obniżka składki zdrowotnej dla niektórych skutkuje m.in. tym, że mają oni więcej środków, aby skorzystać z prywatnej służby zdrowia, środków, których została pozbawiona pozostała część zmuszona do płacenia pełnej 9-proc. stawki. Nawet nie ma możliwości odliczenia od zapłaconej składki środków wydanych prywatnie na leczenie, co byłoby fair w przypadku, gdy nie można skorzystać z usług NFZ, na który się płaci. Podobnie wrzucanie w koszty prywatnego auta – umożliwia to tylko częstszą wymianę samochodu, bo na takiej operacji (plus paliwo) oszczędza się prawie 1/4 ceny samochodu. Czemu architekt na B2B pracujący dla jednej firmy może to zrobić, a drugi na etacie – w tej samej sytuacji nie – nie wiadomo.

Polski system podatkowy ewoluuje niestety w stronę kastowości przy biernej postawie polityków. Są oczywiście zwykli przedsiębiorcy, wiążący ledwo koniec z końcem i faktycznie prowadzący działalność na własną rękę, konkurując z dużymi podmiotami na rynku. Ale nie o nich jest ten felieton, im pomoc można jeszcze zaakceptować (ale tylko do pewnej kwoty, powiedzmy przywileje podatkowo/składkowe do kwot zysku 10 000 PLN/m-c), ale niejako „na gapę” załapują się na tego typu projekty przedsiębiorcy, którzy są nimi tylko z nazwy. A propozycję „pracownicy byliby objęci obniżką w momencie, gdy deficyt sektora finansów publicznych spadnie poniżej 3 proc. PKB, czyli ok. 2027 roku” traktuję jako bardzo słaby żart – w tej kadencji najprawdopodobniej ani razu tak niskiego deficytu nie będzie, niestety mamy strukturalny problem z budżetem, z którym nikt nic nie robi („politycznie nie jest na to czas” itp.).

Felietony
Nadchodzą emisje bezprospektowe
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Felietony
Indonezja – niewykorzystany potencjał współpracy handlowej
Felietony
TSUE przeciwko równemu traktowaniu
Felietony
Nieoczekiwane skutki wydobycia ropy
Materiał Promocyjny
Samodzielne prowadzenie księgowości z Małą Księgowością
Felietony
Pan Trump et consortes
Felietony
Powyborczy krajobraz na rynkach