Rewolucja w systemie cyberbezpieczeństwa

Znamy projekt ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa i niektórych innych ustaw. Akt prawny ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2555 z 14 grudnia 2022 r.

Publikacja: 29.05.2024 06:00

Rewolucja w systemie cyberbezpieczeństwa

Foto: Adobe Stock

Projektowana ustawa znacząco rozszerza katalog podmiotów zobowiązanych do realizacji obowiązków.

Zgodnie z NIS2 podmioty te ujęto w dwóch kategoriach – kluczowych oraz ważnych. Właściwe zaszeregowanie wymaga z jednej strony spojrzenia na rodzaj prowadzonej przez dany podmiot działalności przez pryzmat wykazu sektorów gospodarki uwzględnionego w załącznikach I i II do projektowanej ustawy. Z drugiej zaś niezbędnym pozostaje uwzględnienie kryterium wielkościowego, przy czym projektowanej ustawie będą podlegać również niektórzy mikro- i mali przedsiębiorcy. Zaznaczenia wymaga przy tym rozszerzenie katalogu sektorów (o np. produkcję, przetwarzanie i dystrybucję żywności czy też produkcję urządzeń elektronicznych), jak również rodzajów usług w ramach danego sektora gospodarki (np. w sektorze energii czy infrastruktury cyfrowej) wskazanych dla zidentyfikowania podmiotów kluczowych.

Nowelizacja zmieni dotychczasowy schemat postępowania w zakresie identyfikacji podmiotów zobowiązanych do wypełniania obowiązków w niej ustalonych. W miejsce inicjowania wpisu do wykazu przez organ właściwy do spraw cyberbezpieczeństwa (właściwych sektorowo ministrów, KNF) wprowadzony zostanie mechanizm samoidentyfikacji podmiotów. W przypadku pozytywnej weryfikacji podlegania przepisom tej ustawy podmioty kluczowe i ważne obowiązane będą do samodzielnego złożenia wniosku o wpis do wykazu i to w terminie dwóch miesięcy od dnia spełnienia wymogów do uznania za którykolwiek z wyżej wymienionych podmiotów. Istotnemu rozszerzeniu ulegnie zakres danych, jakie należy podać we wniosku o dokonanie wpisu w wykazie podmiotów kluczowych i ważnych – dotychczasowy katalog zawarty w siedmiu punktach rozrósł się w projekcie ustawy do 17 i – dla przykładu – uwzględnia m.in. obowiązek podania zakresu adresów IP wykorzystywanych przez podmiot kluczowy lub ważny.

O ile na mocy aktualnie obowiązującej ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa wyznaczonych zostało 397 operatorów usług kluczowych, o tyle w ramach projektu ustawy nowymi obowiązkami w zakresie zarządzania bezpieczeństwem informacji objętych zostanie, szacunkowo, przeszło 38 500 podmiotów.

Podmioty kluczowe i ważne będą zobowiązane do wdrożenia systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji w procesach wpływających na świadczenie usług przez ten podmiot, w tym w szczególności prowadzenia systematycznego szacowania ryzyka wystąpienia incydentu oraz zarządzania tym ryzykiem, wdrożenia odpowiednich i proporcjonalnych do oszacowanego ryzyka środków technicznych i organizacyjnych ukierunkowanych na zapewnienie bezpieczeństwa sieci i systemów informacyjnych, zarządzania incydentami czy stosowania środków zapobiegających i ograniczających wpływ incydentów na bezpieczeństwo systemu informacyjnego wykorzystywanego do świadczenia usługi. Istotnym pozostaje, że w ramach tych działań podmioty kluczowe i ważne zobowiązane będą do opracowania, stosowania i aktualizacji dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa systemu informacyjnego wykorzystywanego do świadczenia usługi, w tym polityki szacowania ryzyka oraz bezpieczeństwa systemu, polityk i procedur oceny skuteczności stosowanych środków technicznych i organizacyjnych, polityk i procedur stosowania kryptografii, w tym szyfrowania oraz szeregu innych dokumentów. Przy czym powyższe działania powinny zostać zrealizowane w terminie sześciu miesięcy od dnia spełnienia przesłanek uznania za podmiot kluczowy lub podmiot ważny – co dla niektórych podmiotów będzie tożsame z dniem wejścia w życie ustawy. Wartym zwrócenia uwagi pozostaje również obowiązek zapewnienia przez podmioty kluczowe i ważne przeprowadzenia, nie rzadziej niż raz na dwa lata i na własny koszt, audytu bezpieczeństwa systemu informacyjnego służącego do świadczenia usługi. Również co do tego obowiązku projekt zakreśla termin wykonania pierwszego audytu w okresie 12 miesięcy od dnia spełnienia przesłanek uznania za podmiot kluczowy lub podmiot ważny – znów, w stosunku do niektórych podmiotów, początek biegu ww. terminu wyznaczony będzie przez dzień wejścia w życie ustawy.

Zasygnalizowania wymaga przeobrażenie systemu zgłaszania incydentów oraz zakres działań wymaganych w tym aspekcie od podmiotów kluczowych i ważnych.

Jeżeli powyższe informacje nie są wystarczająco przekonujące do zapoznania się z brzmieniem komentowanego projektu, dalsza część niniejszego artykułu nie pozostawi żadnych wątpliwości. Omawiana nowela wprowadza bowiem bezpośrednią odpowiedzialność kierowników podmiotów zidentyfikowanych jako kluczowe i ważne za realizację ustawowych obowiązków, w tym możliwość nałożenia na te osoby kar pieniężnych. Kierownik podmiotu kluczowego i ważnego zdefiniowany został jako kierownik jednostki w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy o rachunkowości, a zatem obejmuje członka zarządu lub innego organu zarządzającego, wspólników prowadzących sprawy spółki jawnej, cywilnej lub partnerskiej (w stosunku do tej ostatniej, względnie zarząd), komplementariuszy w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej, a w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą – tę osobę. Zakres odpowiedzialności obejmuje niewykonanie obowiązków określonych w noweli, w tym podanie nieprawdziwych informacji we wniosku o wpis do wykazu podmiotów kluczowych i ważnych. Na uwagę zasługuje przy tym obowiązek złożenia wraz z wnioskiem o wpis oświadczenia zastępującego pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. W kontekście dotkliwości projektowanych sankcji znamiennym pozostaje ustalenie wysokości najniższej kary administracyjnej dla podmiotu kluczowego 20 tys. zł, zaś najwyższej na poziomie 10 mln euro lub 2 proc. przychodów osiągniętych przez ten podmiot w roku obrotowym poprzedzającym wymierzenie kary. Dla porównania, aktualnie obowiązujące wobec operatorów usług kluczowych kary pieniężne nakładane są w przedziale od 2 tys. zł do 200 tys. zł.

Celem przypomnienia, zgodnie z art. 41 ust. 1 dyrektywy NIS2 państwa członkowskie powinny wdrożyć stosowne przepisy niezbędne do jej wykonania do 17 października. Mając na uwadze etap legislacyjny, na którym obecnie znajduje się projekt, wysoce prawdopodobne jest zrealizowanie powyższej powinności przez legislatora krajowego w terminie. Nowe przepisy wejdą w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia. Od tej daty rozpoczną również bieg ustanowione w noweli terminy realizacji obowiązków przez podmioty kluczowe i ważne, w tym wskazane powyżej.

Mając na uwadze zakres projektowanych zmian, skalę ich oddziaływania, charakter obowiązków nakładanych na podmioty kluczowe i ważne, a zwłaszcza projektowane zmiany w zakresie odpowiedzialności i wysokości kar administracyjnych, można śmiało stwierdzić, że jest to ostatni dzwonek na weryfikację podlegania przez przedsiębiorców pod projektowaną regulację, którego przeoczenie może skutkować dotkliwymi sankcjami finansowymi.

Kamila Kijek, adwokat, Rubicon Legal

Felietony
Banki - pośrednictwo, stabilność i wsparcie. Nieosiągalna triada?
Materiał Promocyjny
Pierwszy bank z 7,2% na koncie oszczędnościowym do 100 tys. złotych
Felietony
Poinwestujemy, to pożyjemy
Felietony
Emisyjny łańcuch wartości
Felietony
Kodeks rad nadzorczych
Felietony
KNF z lepszymi uprawnieniami od prokuratora
Felietony
Certyfikaty ESG i zrównoważonego rozwoju na rynku finansowym