Zbliża się sądny dzień dla banków

Jeśli wyrok TSUE będzie niekorzystny dla kredytodawców, straty mogą sięgać nawet 100 mld zł. Ale sektor jest przygotowany na ten cios – ocenia Jacek Jastrzębski, szef KNF.

Już w przyszłym tygodniu 15 czerwca Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) ma wydać przełomowy wyrok w sprawie narosłego od lat problemu kredytów w CHF. Jeśli w ostatecznym orzeczeniu TSUE w ślad za opinią rzecznika generalnego z lutego br., odmówi bankom prawa do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału po unieważnieniu walutowej umowy kredytowej, koszty tego w całości poniosą banki. Za to frankowicze zyskają prawo do darmowego kredytu.

Sektor bezpieczny

Jakie to koszty? Komisja Nadzoru Finansowego w swoim stanowisku na rozprawę przed TSUE (w październiku 2022 r.) oszacowała je nawet na 100 mld zł jednorazowej straty, co mogłoby doprowadzić do upadłości jednego, a nawet kilku dużych banków, co w efekcie domina zaraziłoby problemami cały sektor finansowy w Polsce. Jacek Jastrzębski, przewodniczący KNF, ostrzegał wówczas, że niekorzystny dla banków wyrok Trybunału prowadziłby do istotnego zachwiania stabilności rynku finansowego, a w wysoce prawdopodobnym scenariuszu – w efekcie nawet do jego załamania.

Obecnie te ryzyko wydaje się ciut mniejsze. W poniedziałek podczas Europejskiego Kongresu Finansowego w Sopocie, szef KNF na pytanie, czy sektor bankowy jest przygotowany na negatywny wyrok TSUE odpowiedział: – W mojej ocenie, odpowiedź brzmi „tak”. – Polski sektor jest obecnie dobrze skapitalizowany i płynny, co przekłada się na jego bezpieczeństwo i stabilność – podkreślał Jastrzębski.

Rosną rezerwy

Przewodniczący zaznaczał, że to efekt i zmiany warunków makroekonomicznych w ostatnich miesiącach (banki mogą więcej zarabiać po wzroście stóp procentowych), i aktywności samych banków, a także działań nadzoru finansowego wzmacniających odporność sektora.

Banki ze swej strony rzeczywiście znacząco przyspieszyły proces zawiązywania rezerw na ryzyko prawne kredytów w CHF. Z naszych szacunków wynika, że ich łączna wartość bilansowa (dla ośmiu banków notowanych na giełdzie) wyniosła na koniec I kwartału 2023 r. ok. 30 mld zł, podczas gdy na koniec 2021 r. było to ok. 19 mld zł. Znacząco wzrósł również poziom pokrycia tymi rezerwami portfela kredytów w CHF – do ok. 55 proc. obecnie z ok. 25–30 proc. na koniec 2021 r.

Jastrzębski podtrzymał też swoje zdanie, że „transfer kwoty ok. 100 mld zł” z kapitałów banków do stosunkowo wąskiej grupy społecznej jest nieuzasadniony i szkodliwy z punktu widzenia sprawiedliwości społecznej. Najlepszym zaś rozwiązaniem są ugody.

W tym zakresie też widać postęp, bo banki chętniej też decydują się na polubowne rozstrzygnięcie sporu z frankowiczami – liczba zawartych ugód wynosi już 57,3 tys.

Problem wciąż jest

Niemniej problem wciąż pozostaje duży. – Trudno dokładnie oszacować, jakie mogą być łączne koszty negatywnego wyroku TSUE – komentuje Łukasz Jańczak, analityk Erste Securities. – Część banków będzie musiała zmieniać swoje modele dotyczące ryzyka prawnego kredytów w CHF, tak by uwzględniały brak możliwości uzyskania wynagrodzenia za udzielony kapitał oraz zwiększyć rezerwy na ten cel co najmniej o kilka miliardów złotych. Kluczowe jest pytanie, do jakiego poziomu. A także, czy ten koszt trzeba będzie ponieść jednorazowo, czy podejście audytorów będzie mniej konserwatywne, i będzie można to „rozłożyć na raty” – analizuje Jańczak.

Istotne jest też pytanie, czy TSUE przyzna frankowiczom prawo dochodzenia od banków jakichś dodatkowych świadczeń, a także to, jakie skutki przyniesie będzie tzw. ustawa frankowa, nad którą pracuje KNF. – Mamy na razie wiele niewiadomych i zmiennych, choć z pewnością można powiedzieć, że bardziej na ryzyko narażone są banki z dużym portfelem kredytów w CHF – mówi Jańczak.