12 wykresów na maj, które znać powinien każdy inwestor

Polskie akcje zasługują na wyższe wyceny, hossa na Wall Street ma solidne podstawy, ale pojawiają się też sygnały, że większy potencjał od akcji mają obligacje. Oto 12 wykresów, które dla „Parkietu” przygotowali analitycy, zarządzający i ekonomiści.

Publikacja: 11.05.2024 10:00

12 wykresów na maj, które znać powinien każdy inwestor

Foto: AdobeStock

Indeks WIG ma spore szanse na zakończenie zwyżką już siódmego miesiąca z ostatnich ośmiu, a zdaniem specjalistów z krajowych instytucji finansowych dobra koniunktura może utrzymać się nawet dłużej. Polskie akcje wciąż wyceniane są niżej od tych z rynków światowych, a brak po temu przekonujących powodów rodzi nadzieje na wzrost ich wycen (wykres 1).

Nadrabianie dystansu do zagranicy postępuje już od wyborów parlamentarnych, a to zachęta, żeby sprawdzić, które spółki zyskały na tym najwięcej i dlaczego (wykres 2). O tym, że nadal trwać może hossa na największej na świecie giełdzie nowojorskiej, świadczą tendencje w marżach przedsiębiorstw (wykres 3).

Optymizmem napawa także wyjątkowo silnie stymulacyjny charakter globalnego otoczenia makroekonomicznego (wykres 4). Z drugiej strony wysokie dodatnie stopy procentowe mogą wcale nie okazać się nową normą, ale coraz większym ciężarem dla gospodarki (wykres 5). Gdyby się to miało potwierdzić, za preferowaną klasę aktywów należałoby uznać obligacje krajów , które czekają obniżki stóp (wykres 6).

Czytaj więcej

Do łask wróci zapomniana klasa aktywów? Cztery propozycje inwestycyjne na maj

Tymczasem schłodzenie gospodarki amerykańskiej – a konkretnie rynku pracy – mogłoby być pozytywnym sygnałem dla rynku akcji (wykres 7). W przypadku polskiego rynku pracy taki sam kierunek zmian przełożyłby się jednak zapewne na słabość konsumpcji (wykres 8). Rocznica członkostwa Polski w UE to tymczasem okazja, by przyjrzeć się, jak środek ciężkości gospodarek wspólnoty przesuwa się w kierunku naszego regionu (wykres 9).

Jeśli przyjrzymy się innym rynkom niż akcje i obligacje, to z pewnością trzeba przyznać, że ciekawa sytuacja pojawiła się na kontraktach na sok pomarańczowy (wykres 10). Nieco gorzej przedstawiają się jednak perspektywy rynku złota (wykres 11). Na koniec warto jeszcze rzucić okiem na ostatnie wydarzenia z rynków kryptowalut (wykres 12). Oto najważniejsze w maju analizy rynkowe przedstawione na wykresach.

RYNKI/POLSKA

1. Nie ma powodu, by akcje z GPW były notowane z dyskontem

Krzysztof Cesarz, zarządzający funduszami w Skarbcu TFI

Parkiet

Jednym z pytań, jakie stawiają sobie inwestorzy po ostatniej fali zwyżek, która miała miejsce na GPW, jest, czy polskie akcje są tanie czy drogie. Zdaniem Krzysztofa Cesarza ze Skarbca TFI odpowiedź na to pytanie zależeć może od przyjmowanego kryterium. Jak przyznaje zarządzający, sam jest zwolennikiem wyboru prostych wskaźników, które mają długą historię.

- Analiza wskaźnika P/E (cena/zysk) dla rynku amerykańskiego (indeks S&P500), rynków wschodzących (indeks MSCI EM) oraz rynku polskiego (indeks WIG) wskazuje, że akcje notowane na warszawskiej giełdzie są tańsze niż ich odpowiedniki ze wspomnianych rynków – zauważa specjalista.

Jak zauważa Cesarz, w powszechnym przekonaniu dyskonto w wycenach na krajowym rynku pojawiło się w 2015 r. w związku z przejęciem władzy przez PiS. Kolejnym okresem relatywnego spadku wycen było rozpoczęcie przez Rosję pełnoskalowej inwazji na Ukrainę. Dziś jednak polska gospodarka rośnie, bezpieczeństwo granic jest niezagrożone, a wybory parlamentarne wygrały ugrupowania dobrze postrzegane za granicą.

- W takich warunkach nie ma powodu, aby polskie aktywa nadal były notowane z dyskontem – podsumowuje zarządzający Skarbca TFI.

RYNKI/POLSKA

2. Największym beneficjentem zmiany w polityce są państwowe banki

Dawid Czopek, zarządzający funduszem, Polaris FIZ

Parkiet

Tymczasem upłynięcie ponad pół roku od wyborów parlamentarnych to dobry moment, aby przyjrzeć się wpływowi zmian w krajowej polityce na rynek. Dawid Czopek z funduszu Polaris FIZ postanowił sprawdzić, które należące do indeksu WIG20 spółki okazały się w tym okresie lepsze od wskaźnika (wszystko z uwzględnieniem wpływu dywidend).

- Okazuje się, że wyraźnie w tym czasie indeks pobiły tylko banki. Właściwie niezależnie od tego który bank byśmy wybrali, osiągnęlibyśmy stopę zwrotu wyższą od indeksu. Co też ciekawe – ale w sumie dość oczywiste – najlepiej poradziły sobie banki kontrolowane przez skarb państwa – zauważa zarządzający.

Nieźle poradziły sobie Kety, KGHM (szczególnie w ostatnim czasie) oraz – pomimo „afery Hindenburga” – LPP. Kompletnie zawiodły natomiast JSW, Cyfrowy Polsat, PGE i Pepco. Zdaniem specjalisty szczególnie boleśnie spadki mogą odczuwać akcjonariusze JSW. Wydawało się, że to właśnie ta spółka będzie jednym z głównych beneficjentów utworzenia nowej koalicji – liczono, że wreszcie wypłaci dywidendę. Jak dodaje Czopek, bardziej oczywista jest przecena PGE.

Czytaj więcej

MFW: Polaryzacja światowej gospodarki coraz większa, Polska zieloną wyspą

- Nowa koalicja od początku była sceptyczna wobec NABE, ale trzeba przyznać, że wypowiedzi nowej minister przemysłu musiały być szokiem nawet dla największych sceptyków inwestowania w polską energetykę – komentuje zarządzający Polarisem FIZ.

MAKROEKONOMIA/ŚWIAT

3. Marżowość zza oceanu wysyła korzystne sygnały

Tomasz Smolarek, zarządzający funduszami w mTFI

Parkiet

Nawet jeśli wyceny na krajowym rynku akcji zasługują na opuszczenie strefy dyskonta, to i tak zapewne nie uda im się uniknąć powiązania z koniunkturą na globalnych rynkach. Na szczęście – przynajmniej zdaniem Tomasza Smolarka z mTFI – również tutaj rokowania są dobre, a wskazują na to tendencje w marżowości przedsiębiorstw. Jak zauważa zarządzający, rentowność biznesu to istotna miara decydująca o podejściu firmy do inwestycji w majątek trwały, w badania i rozwój, w ludzi oraz ogólnie do polityki zatrudnienia.

- Znaczenie ma też sama tendencja w marżowości. Spadająca i niska marżowość będzie najczęściej hamować inicjatywy rozwojowe, a firma będzie wówczas bardziej skupiać się na optymalizacji kosztów, czyli po prostu je ciąć. Tymczasem poprawiająca się rentowność biznesu zachęca do dalszego rozwoju, a przede wszystkim pomaga generować konieczne do tego środki – komentuje specjalista.

Jeśli z poziomu mikro przejść na poziom makro i zagregować wyniki przedsiębiorstw w skali kraju, to zdaniem Smolarka otrzyma się ważne sygnały co do perspektyw gospodarki. W USA dokonana pod koniec września znacząca rewizja takich danych za wiele lat (raport BEA) znacznie poprawiła obraz marż tamtejszych spółek. Wcześniej wyglądał on niepokojąco (spadek marż), ale po rewizji jest już dużo lepiej.

- Ostatnie dane dostępne za IV kwartał nie popsuły tego obrazu. Przeciwnie, odczyt marży zysku brutto był jednym z najwyższych od kilkudziesięciu lat i sięgnął 17,1 proc. – zauważa zarządzający mTFI.

Czytaj więcej

Portfel inwestycyjny na maj: Waluty i surowce dają niejednoznaczne sygnały, a giełdy?

Według niego zachowanie tejże zagregowanej marży oraz same wyniki przedsiębiorstw w USA wskazują, że firmy nadal nie odczuwają presji, by zaciskać pasa. Sytuacja poszczególnych branż się różni i w niektórych zaciskanie pasa było w ostatnich dwóch latach widoczne. W części z nich widać stagnację zatrudnienia albo lekkie redukcje, jednak w skali makro jest to kompensowane siłą innych branż. Jak podkreśla Smolarek, historycznie zagregowana marża wyniku brutto zaczynała jednak spadać na co najmniej kilka kwartałów przed wejściem USA w recesję.

- Na chwilę obecną trzyma się ona ciągle blisko swoich szczytów. Być może BAE znów skoryguje te dane w trzecim kwartale (wówczas dokonywane są korekty za poprzednie lata, co ponownie wywróciłoby ten obraz. Niemniej jednak obecnie schemat ciągle jest korzystny – podsumowuje zarządzający mTFI.

POLITYKA GOSPODARCZA/ŚWIAT

4. Tak stymulującego otoczenia rynkowego nie było od II wojny światowej

Alan Witczak, Zarządzający Funduszami, VIG/C-QUADRAT TFI

Parkiet

Na inny pozytywny sygnał zza oceanu uwagę zwraca Alan Witczak z towarzystwa VIG/C-QUADRAT TFI. Wskazuje on na wykres obrazujący różnice pomiędzy relacją deficytu budżetowego do amerykańskiego PKB a średnioroczną stopą bezrobocia. Według niego są to dwa czynniki kluczowe dla oceny, czy otoczenie makroekonomiczne jest stymulujące czy hamujące.

- Im wyższy deficyt budżetowy i im niższa stopa bezrobocia, tym otoczenie dla rynku akcji jest lepsze – tłumaczy zarządzający.

Przykładowo w 2014 r. deficyt budżetowy wyniósł 2,8 proc., a średnia stopa bezrobocia 6,2 proc., co daje różnicę sięgającą minus 3,4 proc. Tymczasem w 2023 r., deficyt wyniósł 6,2 proc, a średnia stopa bezrobocia 3,6 proc., co daje różnicę w wysokości 2,6 proc. Jaki wniosek płynie z takiego wykresu?

- Otóż od 1948 r. nie obserwowaliśmy tak mocno stymulującego otoczenia gospodarczego jak obecne, a co ważniejsze zgodnie z projekcjami Kongresowego Biura Budżetowego (CBO) takie otoczenie utrzyma się w kolejnych latach – zauważa Witczak.

MAKROEKONOMIA/ŚWIAT

5. „Normalne” stopy, czyli jakie?

Adam Łukojć, kierownik ds. portfeli akcji w TFI Allianz

Parkiet

Tym, czego za stymulujące zdecydowanie uznać nie można, jest jednak polityka pieniężna. Adam Łukojć z TFI Allianz przygotował wykres przedstawiający realne stopy procentowe w USA i w strefie euro (rozumiane jako różnica między główną stopą banku centralnego a inflacją CPI za ostatni rok). Jak zauważa specjalista, po głębokim spadku inflacji część obserwatorów ogłosiła, że wracamy do normalności, przy czym według nich normalne miałyby być stopy wyraźnie przewyższające inflację, czyli wynoszące kilka procent.

- Jednak w ciągu ostatnich dwudziestu lat realne stopy procentowe generalnie były ujemne – średnio wynosiły około -1 proc. Nawet przy pominięciu okresu po wybuchu pandemii realne stopy wynosiły średnio około -0,5 proc. – oblicza Łukojć.

Czy więc realne stopy są obecnie na „normalnym” poziomie? Czy może jednak doświadczenia z ostatnich 20 lat pokazują, że normalne są raczej ujemne realne stopy? Za tą drugą hipotezą przemawiałby fakt, że mówimy o długim okresie, w którym w krajach rozwiniętych gromadził się kapitał, nie niszczony wojnami czy kataklizmami.

- Być może spadek dochodów z kapitału (czyli spadek realnej stopy procentowej) w ostatnich dekadach jest więc uzasadniony. Jeśli faktycznie tak jest, to obecne wysokie dodatnie stopy są wyjątkiem, a nie regułą – wskazuje ekspert TFI Allianz.

MAKROEKONOMIA/ŚWIAT

6. Koniunktura w USA wskaże, gdzie jesteśmy w cyklu rotacji aktywów

Sobiesław Kozłowski, szef działu analiz w Noble Securities

Parkiet

Temu, jak koszt pieniądza kształtuje się w obecnym cyklu koniunkturalnym i co to oznacza dla inwestorów, postanowił się przyjrzeć Sobiesław Kozłowski z Noble Securities. Jak zauważa specjalista, zaskoczeniem tego roku jest mocna kondycja gospodarki USA, a to przekłada się na silne zwyżki notowań amerykańskich akcji oraz na komfortową sytuację Fedu.

Efektem tego są według niego oczekiwania późniejszego rozpoczęcia cyklu obniżek stopy referencyjnej za oceanem oraz silny wzrost rentowności tamtejszych obligacji 10-letnich. W konsekwencji nasilają się obawy o uporczywość inflacji i silne zwyżki notowań surowców, czego przykładem jest hossa w cenach miedzi czy spekulacyjne zwyżki cen kakao.

- Gdyby obawy o inflację odpuściły, to obligacje skarbowe państw wchodzących w cykl obniżek stóp byłyby preferowaną inwestycją w cyklu rotacji aktywów, a nastawienie do akcji oraz surowców by się pogorszyło – twierdzi Kozłowski.

MAKROEKONOMIA/ŚWIAT

7. Schłodzenie rynku pracy wesprze nastroje inwestorów?

Michał Krajczewski, szef zespołu doradztwa w BM BNP Paribas

Parkiet

Nieco inaczej skutki osłabnięcia presji inflacyjnej (a dokładniej schłodzenia koniunktury na amerykańskim rynku pracy) widzi jednak Michał Krajczewski z BM BNP Paribas. Jak zauważa specjalista, wyższe od oczekiwań dane inflacyjne z USA są jedną z głównych kwestii, na jakich koncentrują się obecnie rynki finansowe.

- Trzy miesiące pod rząd odczyty CPI wypadały powyżej prognoz, a co równie istotne widzimy przyspieszenie tzw. inflacji supercore (czyli inflacji bazowej cen usług z wyłączeniem kosztów zamieszkania) – zauważa szef zespołu doradztwa w BM BNP Paribas.

Czytaj więcej

Fed bez jastrzębiego zwrotu

Dlaczego inflacja supercore jest ważna? Zgodnie z wypowiedziami prezesa Fedu jest to jedna z pilniej śledzonych przez tę instytucję miar presji cenowej. Inflacja w usługach z pominięciem cen żywności, energii i kosztów zamieszkania – bo o nią właśnie chodzi – jest kluczowa przy wyznaczaniu kierunku polityki Fedu. Jak zauważa Krajczewski, inwestorzy obawiają się, że wyraźne odbicie inflacji supercore może pokrzyżować wcześniejsze zapowiedzi Fedu i oczekiwania inwestorów odnośnie obniżek stóp procentowych w USA w tym roku.

- Ta rekalibracja oczekiwań była przyczyną kwietniowej korekty na rynkach akcji. Możliwe jednak, że postępujące schładzanie sytuacji na amerykańskim rynku pracy, widoczne w spowalniającym wzroście wynagrodzeń, za pewien czas przełoży się także na niższą dynamikę inflacji supercore, co poprawiło by nastroje inwestorów – przewiduje ekspert.

MAKROEKONOMIA/POLSKA

8. Słabość rynku pracy źle wróży konsumpcji

Marcin Sulewski, ekonomista w IPOPEMA Securities

Parkiet

Tymczasem zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja na polskim rynku pracy. Jak zauważa Marcin Sulewski z IPOPEMA Securities, w sektorze przedsiębiorstw utrzymuje się słaby popyt na pracę. Miesięczne zmiany zatrudnienia od początku 2024 r. są słabsze niż wieloletnia średnia, a sytuacja ta utrzymywała się również przez większą część ubiegłego roku.

- Wygląda na to, że krajowe firmy wstrzymują się z zatrudnianiem nowych pracowników, widząc słaby popyt na swoje produkty i usługi ze strony zagranicy – wnioskuje ekonomista.

Jego zdaniem schłodzenie sytuacji na rynku pracy i spadek siły negocjacyjnej pracowników może skutkować ich podwyższoną ostrożnością, jeśli chodzi o aktywność zakupową. Jak dodaje Sulewski, razem z zakładanym przez niego do końca 2024 r. brakiem obniżek stóp NBP może to oznaczać, że tempo ożywienia konsumpcji prywatnej będzie w tym roku słabsze od wieloletniej średniej.

MAKROEKONOMIA/EUROPA

9. To już nie ta sama Unia co 20 lat temu

Prof. Jacek Tomkiewicz, dziekan Kolegium Finansów i Ekonomii Akademii Leona Koźmińskiego

Parkiet

Jeśli jednak oderwiemy wzrok od cyklu koniunkturalnego – a dobrą okazję do tego daje okrągła rocznicy wejścia Polski do UE – to wyniki krajowej gospodarki trzeba uznać za imponujące. Prof. Jacek Tomkiewicz z Akademii Leona Koźmińskiego poleca się przyjrzeć ewolucji struktury gospodarczej bloku.

- Wyraźnie widać, że rola tzw. „Nowej UE” w gospodarce Wspólnoty się zwiększa – jej udział zbliża się już do 20 proc. – zauważa ekonomista.

Jak przyznaje wykładowca Akademii Leona Koźmińskiego, w pewnej mierze jest to efekt decyzji politycznych - po 2007 do UE dołączyły Rumunia, Bułgaria i Chorwacja, a opuściła ją Wielka Brytania. Jednak wykres dobitnie pokazuje też, że nowi członkowie szybko się rozwijają. Prof. Tomkiewicz zwraca uwagę, że wyjątkowo dobrze radzi sobie Polska, a to oznacza zdecydowany wzrost naszej siły gospodarczej.

Czytaj więcej

Sukces 20 lat Polski w UE. Kolejne dwie dekady szansą na dalszy rozwój

RYNKI/ŚWIAT

10. Pomarańczowa hossa niebawem powróci

Wojciech Szymon Kowalski, ekonomista

Parkiet

Wróćmy jednak do rynków finansowych, a konkretnie do wspomnianych przez Sobiesława Kozłowskiego z Noble Securities ostatnich zwyżek cen surowców. Na przekór zachowaniu indeksów od połowy lutego w tendencji bocznej tkwią notowania mrożonego koncentratu soku pomarańczowego, jednak zdaniem ekonomisty Wojciecha Szymona Kowalskiego teraz pojawiły się nadzieje na ponowne ożywienie.

Czytaj więcej

Złoto, kakao, inne surowce – gdzie można się spodziewać kolejnych rekordów, a gdzie korekty?

- Ostatnia flauta to tylko przerwa w obserwowanej od początku tej dekady silnej tendencji wzrostowej, w czasie której notowania surowca wzrosły o 300 proc. – ocenia ekspert, według którego przyczyny korekty upatrywać należy w dwóch czynnikach.

Po pierwsze, w prognozach zwiększonych zbiorów w USA i Meksyku, które powinny zrównoważyć spodziewany spadek podaży z Brazylii. Po drugie, w fakcie, że w ostatnich miesiącach gorący pieniądz zaangażowany był na innych rynkach towarowych, zwłaszcza na rynku kakao. Tymczasem za długoterminową hossą według Kowalskiego wcale nie stoi wzrost popytu – bo ten jest dość stabilny – lecz plagi chorób wyniszczających od przełomu dekad w zastraszającym tempie plantacje Florydy.

- Floryda, która jeszcze dziesięć lat temu produkowała dwa razy więcej cytrusów niż Kalifornia, obecnie dostarcza ich od niej o połowę mniej. USA z eksportera stały się importerem netto i bazują na dostawach z odpowiadającej za trzy czwarte globalnej podaży Brazylii – wskazuje ekonomista.

Ta ostatnia nie zapewnia jednak jego zdaniem przewidywalności i stabilności dostaw płodów rolnych, co widać chociażby na rynkach kawy czy cukru. Jak przypomina Kowalski, przed rokiem za sprawą chorób i huraganów zbiory na Florydzie spadły o około 60 proc., a obecnie szczyt sezonu zagrażających ludziom i uprawom huraganów Floryda ma ciągle przed sobą.

- Choć rynek znajduje się jeszcze w fazie backwardation [ceny szybciej zapadających kontraktów są wyższe niż tych bardziej odległych – red.], to doprawdy niewiele mu trzeba do przeskoczenia w tryb contango, odzwierciedlający oczekiwania inwestorów co do dalszych zwyżek cen – ocenia ekspert.

RYNKI/ŚWIAT

11. Korekta na złocie może się pogłębić

Adrian Apanel, zarządzający portfelami w DM BOŚ

Parkiet

Mniej optymistycznie mogą rysować się jednak perspektywy rynku złota. Jak zauważa Adrian Apanel z DM BOŚ, od połowy kwietnia notowania kruszcu się korygują, a bezpośrednią przyczyną ich cofnięcia z rekordu wszech czasów było zatwierdzenie przez amerykański Senat pakietu pomocowego m.in. dla Ukrainy oraz brak eskalacji działań zbrojnych na linii Izrael – Iran. W połowie kwietnia skala tegorocznych zwyżek cen kruszcu zbliżała się do 20 proc., co zdaniem zarządzającego sprawiło, że większość analityków spodziewała się korekty. Co dalej?

- Uważam, że z uwagi na dynamikę ostatnich zwyżek oraz na uspokojenie sytuacji geopolitycznej dalsze cofnięcie jest bazowym scenariuszem w średnim terminie. Ważnym wsparciem jest poziom 2312 USD, bo po jego przebiciu przecena może nabrać dynamiki – ocenia specjalista.

Według niego podważyć spadkowy scenariusz mogą ponowne zawirowania geopolityczne lub powrót do zakupów złota banków centralnych (głównie chińskiego), zachęconych nieco niższymi cenami. Kolejnym czynnikiem ryzyka mogą być zaskoczenia inflacyjne – ewentualna druga fala wzrostu cen na świecie będzie miała bezpośrednie przełożenie na ceny „króla metali”, który tradycyjnie postrzegany jest jako naturalne zabezpieczenie przed inflacją.

RYNKI/ŚWIAT

12. Nowy protokół na blockchainie. Bitcoin wszedł z przytupem

Konrad Ogrodowicz, zarządzający funduszami, Superfund TFI

Parkiet

Na koniec warto przyjrzeć się temu, co dzieje się na rynkach kryptowalut. Jak zauważa Konrad Ogrodowicz z Superfund TFI, w dniu halvingu 20 kwietnia opłaty transakcyjne na sieci Bitcoin były najwyższe w historii. Przyczyną były debiutujące tego dnia Runy, czyli nowe tokeny wymienne (fungible tokens) dostępne bezpośrednio na blockchainie Bitcoin.

Czytaj więcej

Klienci giełdy FTX odzyskają pieniądze wraz odsetkami

- Runy powstały na wzór Ordinals, które osiągnęły w ubiegłym roku niemały sukces. Ogromne zainteresowanie każe ocenić, że w przypadku nowego protokołu było podobnie – komentuje zarządzający.

W dniu debiutu Run opłaty transakcyjne osiągnęły średnio 128,45 USD, co dało ich skumulowaną wartość tego dnia w wysokości 1257,7 BTC. W kolejnych dwóch dniach opłaty znacząco spadły, ale wciąż są powyżej poziomów notowanych przed halvingiem. Jak zauważa Ogrodowicz wysokie koszty na sieci Bitcoin znacząco zwiększają przychody kopalni takich jak Cleanspark, Riot Platforms, Marathon Digital, czy Cipher Mining.

Analizy rynkowe
Spółki z WIG20 w odwrocie. Kiedy znów wrócą do łask?
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Analizy rynkowe
Na giełdzie w Warszawie nie widać końca korekty
Analizy rynkowe
Krajowe akcje u progu bessy. Strach o zaostrzenie wojny na Wschodzie
Analizy rynkowe
Trump 2.0, czyli nie graj przeciwko Ameryce
Materiał Promocyjny
Samodzielne prowadzenie księgowości z Małą Księgowością
Analizy rynkowe
W 2024 r. spółki mają pod górkę. Które osiągną cele?
Analizy rynkowe
Tydzień na rynkach: Interpretowanie wyniku wyborów w USA