W ostatnich dniach na łamach „Parkietu" komitety wyborcze, które mają swoje listy we wszystkich okręgach, miały możliwość zaprezentowania swoich postulatów dotyczących rynku kapitałowego i elementów systemu gospodarczego, które mocno na ten rynek oddziałują. Z tej możliwości skorzystały Koalicja Obywatelska, Lewica, PSL-Koalicja Polska oraz Konfederacja. Na ankietę nie odpowiedziało jedynie Prawo i Sprawiedliwość, które obecnie zdecydowanie prowadzi w sondażach.

Co istotne, konkretne obozy polityczne deklarowały, że kwestie związane z giełdą są dla nich bardzo ważne. W odpowiedziach na pytanie o to, jak istotny jest dla nich rynek kapitałowy – w skali od 0 do 10, gdzie 0 znaczy „nieważny", a 10 „najważniejszy" – komitety wyborcze wybrały wysokie noty. W przypadku Koalicji Obywatelskiej było to 10, Lewica oraz Konfederacja wskazały na 8, a PSL-Koalicja Polska – na 7.

Politycy mało wiedzą o problemach giełdy

Prezentując poglądy konkretnych środowisk politycznych, daliśmy im swobodę wypowiedzi – nie polemizowaliśmy z postulatami, nie ocenialiśmy realności poszczególnych punktów programu itd. Zależało nam, aby każdy mógł indywidualnie odnieść się do poszczególnych zagadnień.

Ale teraz, gdy podsumowujemy propozycje, pytamy także specjalistów z rynku kapitałowego o komentarz do politycznych zapowiedzi.

– Trudno jest dyskutować o konkretach, bo w programach partii politycznych można odnaleźć jedynie zarysy pomysłów. Z jednej strony cieszą deklaracje dotyczące dużej istotności rynku kapitałowego w programach partii. Z drugiej pojawia się wrażenie, że politycy mają niedokładną wiedzę na temat bolączek rynku. Może wynikać to z małej aktywności środowiska instytucji rynku – ocenia Michał Wojciechowski, ekspert rynku kapitałowego.

I dodaje: – Większy lobbing, a przede wszystkim informowanie, uświadamianie polityków pozwoliłoby im zrozumieć, z jakimi problemami boryka się rynek. Z trzech głównych: przeregulowania rynku, niskiego zaufania i małej świadomości inwestycyjnej Polaków oraz sposobu traktowania akcjonariuszy mniejszościowych przez Skarb Państwa jedynie to ostatnie zostało zaadresowane w przedstawionych odpowiedziach. I to właściwie tylko przez pryzmat upolitycznienia kadry w spółkach Skarbu Państwa. Koalicja Obywatelska i Konfederacja przedstawiły trochę szerszy punkt widzenia, wskazując, że problem łamania praw akcjonariuszy można rozwiązać zmniejszeniem wpływu polityków i Skarbu Państwa na zarządzanie spółkami.

– Koalicja Obywatelska wspomniała również o nadmiernych regulacjach, choć niepokoi użycie słowa „wymagania sprawozdawcze". Kłopot nadregulacji i tzw. gold platingu (przesadna implementacja przepisów unijnych w prawie krajowym – red.) nie dotyczy przecież tylko tej dziedziny. Zdecydowanie dobrym pomysłem wskazanym przez Koalicję Obywatelską są tzw. piaskownice regulacyjne. Postulowane przez środowisko bankowe i fintechowe, nie doczekały się realizacji, a wydają się niezbędne, żeby w Polsce pojawiły się przełomowe produkty finansowe, oparte o nowoczesne technologie. Umożliwiłyby również zdobycie odpowiedniego doświadczenia przez nadzór – kontynuuje Wojciechowski.

Dyskusja wokół „podatku Belki"

Choć u niektórych uczestników rynku kapitałowego może występować pewien niedosyt, jeśli chodzi o odpowiedzi polityków, to warto je jeszcze raz prześledzić i odpowiednio zestawić stanowiska poszczególnych obozów w fundamentalnych kwestiach dla giełdy i gospodarki.

Zacznijmy od pytań, na które spodziewaliśmy się jasnych i zwięzłych odpowiedzi. Do tej kategorii zaliczamy na przykład: 1) Co komitet wyborczy sądzi o podatku od zysków kapitałowych, tzw. podatku Belki? 2) Czy komitet rozważa zachęty lub ulgi dla inwestorów oraz spółek publicznych lub wchodzących na giełdę?

W kwestii podatku od zysków kapitałowych, Konfederacja twierdzi, że powinien zostać on zniesiony – tak jak inne podatki od dochodów osobistych. Mniej jednoznaczne jest stanowisko PSL-Koalicji Polskiej, która deklaruje jedynie, że podda analizie ten podatek, w szczególności podatek od lokat bankowych, gdyż „przy obecnym poziomie stóp procentowych jego zasadność wydaje się być coraz mniejsza".

A gdyby do władzy doszła Koalicja Obywatelska, to podatek od zysków kapitałowych najpewniej zostałby utrzymany. Jest tak m.in. ze względu na postulowane przez KO gruntowne zmiany w przypadku innych podatków (m.in. przebudowa podatku CIT), które są dla tego komitetu priorytetem. A Lewica uważa, że „podatek Belki" jest skutecznym narzędziem i nie przewiduje zmian w tym zakresie.

Z kolei w kwestii ewentualnych ulg dla inwestorów, a także spółek giełdowych i firm planujących wejście na GPW, żaden obóz polityczny nie zaproponował zachęt, o których warto by przypomnieć.

Oddzielić giełdę i politykę

Znacznie bardziej cieszy dość duża zgodność wszystkich wypowiadających się środowisk w kwestii odpolitycznienia nadzoru na rynkiem, a także spółek z udziałem Skarbu Państwa. W kwestii spółek z kapitałem państwowym, jak PKO BP, PZU, Orlen, KGHM, PGE itd., pojawiło się wiele pomysłów na zmiany – od tych dość ogólnych do konkretnych rozwiązań.

Koalicja Obywatelska podkreśla, że przygotowała projekt „Odpartyjnienia przedsiębiorstw", który opiera się na dwóch filarach: odpartyjnieniu przedsiębiorstw z udziałem Skarbu Państwa oraz odbudowie ich wartości i przekazaniu ich obywatelom.

Lewica także chce odpartyjnić spółki z udziałem Skarbu Państwa. Jak? Według założeń pomogą w tym m.in. nowe zasady zatrudniania w radach nadzorczych i zarządach spółek. – Utworzymy jawny zasób kadrowy kandydatów i kandydatek na wszystkie stanowiska kierownicze i nadzorcze. Wpis do zasobu nastąpi po zaliczeniu egzaminu. Do egzaminu będą mogły podejść osoby, które przeszły kurs przygotowawczy i mają minimum pięcioletnie doświadczenie w zarządzaniu (nowa ustawa o konkursach na stanowiska i zasobie kadrowym). Kancelaria Prezesa Rady Ministrów w każdym przypadku wakatu w radach nadzorczych i zarządach powoła niezależną komisję konkursową w celu wyłonienia kandydatek i kandydatów z zasobu kadrowego – zapewnia Lewica.

– Polityka musi zostać wyprowadzona ze spółek Skarbu Państwa. Należy jeszcze raz przeanalizować koncepcję połączenia Orlenu i Lotosu. Spółki energetyczne stały się zakładnikiem nieudolnej polityki ministra Tchórzewskiego i realizacji jego nieprzemyślanych koncepcji, np. budowy nowego bloku na węgiel w Elektrowni Ostrołęka, od czego my z pewnością odstąpimy – słyszymy z kolei stanowczą deklarację z PSL-Koalicji Polskiej.

A Konfederacja uważa, że większość spółek z udziałem Skarbu Państwa powinna zostać sprywatyzowana w drodze licytacji. A to, czy nadal pozostaną spółkami giełdowymi, będzie już zależało od woli ich nowych właścicieli.

Różne wizje OFE i PPK

Szczególnie istotne dla przyszłości polskiego rynku kapitałowego były odpowiedzi polityków dotyczące pytań „emerytalnych": Jaki komitet wyborczy ma stosunek do programu pracowniczych planów kapitałowych? Co komitet uczyniłby z OFE?

Przypomnijmy konkretne odpowiedzi. – Rząd PiS przy pomocy OFE „pudruje" budżet. Należy skończyć z zabieraniem, po raz kolejny, pieniędzy ludziom, które mają zgromadzone w OFE. PiS poprzez „opłatę" pieniędzy z OFE przekazywanych na indywidualne konta emerytalne chce po raz kolejny opodatkować pieniądze Polaków, PSL jest temu przeciwne – głoszą ludowcy.

– Uważamy, że program PPK jest kolejną próbą poprawiania systemu, który jest cały do zmiany. Dlatego proponujemy dyskusję i przedstawiamy propozycję, żeby w ciągu dziesięciu lat wprowadzić nowy system emerytalny oparty na gwarantowanej podstawie ze środków publicznych i uzupełnieniu ze źródeł w ofercie znacznie szerszej niż dzisiejsze PPK – zachęcają do szerszej dyskusji nad rozwiązaniami emerytalnymi przedstawiciele Lewicy.

A jeśli chodzi o stosunek Konfederacji do PPK i OFE, to według deklaracji tego komitetu, w przypadku likwidacji podatku dochodowego PPK tracą sens, a pieniądze z OFE powinny zostać zwrócone obywatelom „bezpośrednio i w całości".

Dużo miejsca w naszej ankiecie kwestiom emerytalnym poświęciła Koalicja Obywatelska: – Zachowamy PPK, ale usuniemy wady, na które wskazują eksperci. W szczególności PPK nie mogą zwiększać kosztów pracy. Żeby ten warunek był spełniony, opcję wyjścia z programu powinni mieć nie tylko pracownicy, ale i pracodawcy. Ponadto zwiększymy oszczędności emerytalne zgromadzone w OFE. Każdy, kto wyrazi taką chęć, będzie mógł zastąpić subkonto w ZUS akcjami spółek z udziałem Skarbu Państwa, które trafią na jego prywatne konto emerytalne. Zarazem ZUS nie przejmie całości składki emerytalnej Polaków, co chce zrobić PiS. Zarazem oszczędności te staną się prywatną własnością obywateli, żeby żaden rząd nie mógł nimi dysponować. Przed osiągnięciem wieku emerytalnego będą oni mogli czasowo wykorzystać część tych oszczędności na wkład własny przy zakupie mieszkania, edukację dzieci lub leczenie. Pełną swobodę korzystania z tych oszczędności zyskają po osiągnięciu wieku emerytalnego, pod warunkiem że wypracowali minimalną emeryturę w ZUS – obiecuje Koalicja Obywatelska.

Czas na decyzję

Oczywiście trzeba sobie zdawać sprawę, że polityczne deklaracje to jedno, a powyborcza rzeczywistość to coś całkiem innego. Należy mieć jednak nadzieję, że rządzący w nowej kadencji – niezależnie od tego, kto to będzie – będą pamiętali także o rynku kapitałowym, który nieprzypadkowo bywa nazywany „sercem gospodarki".

Koalicja Obywatelska

Każdy, kto negatywnie ocenia przeniesienie obligacji z filara kapitałowego do ZUS w 2014 roku, dostanie je z powrotem i będzie mógł zamienić je na akcje spółek należących do Skarbu Państwa.

Lewica

Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego powinien być wybierany przez Sejm bezwzględną większością głosów spośród kandydatów spełniających wymagania ustawowe.