Nigdzie w Europie ceny energii nie są tak wysokie jak w Niemczech

Ceny energii elektrycznej nadal utrzymują się powyżej 100 euro za megawatogodzinę, co powoduje, że tegoroczna średnia cena dnia następnego wynosi 122 euro/MWh. Niemcy są na dobrej drodze do osiągnięcia najwyższej średniej rocznej od 2022 r.

https://pbs.twimg.com/media/GjbPx6VXYAE0wWP?format=jpg&name=900x900

W 2024 r. średnio 59 proc. energii elektrycznej w Niemczech pochodziło ze źródeł odnawialnych. Jednak w zimowych ciemnościach wydajność ta jest daleka od wystarczającej. 12 grudnia 2024 r. był najgorszym momentem, kiedy tylko 18 proc. zapotrzebowania Niemiec na energię elektryczną zostało pokryte ze źródeł odnawialnych. Resztę miały wygenerować elektrownie węglowe i gazowe oraz import energii elektrycznej z sąsiednich krajów UE.

UE ma wspólny rynek energii elektrycznej. Oznacza to, że w okresach silnego wiatru i nasłonecznienia Niemcy są w stanie eksportować energię, natomiast w okresach słabego wiatru i nasłonecznienia w coraz większym stopniu muszą ją importować. Większość energii elektrycznej zakupionej przez Niemcy w 2024 r. pochodziła z Francji, która pokrywa 70 proc. swojego zapotrzebowania na energię dzięki dostępnej przez cały rok energii jądrowej.

Import i eksport oparte są na aktualnych cenach na Europejskiej Giełdzie Energii. Ponadto konsumenci muszą płacić krajowe podatki i opłaty. W Niemczech około 30 proc. ceny energii elektrycznej stanowią opłaty sieciowe. Dotyczy to kosztów rozbudowy sieci energetycznej. Podatki i opłaty stanowią około jedną trzecią.

Ceny energii dla niemieckich gospodarstw domowych i firm

Gospodarstwa domowe i firmy ledwo zauważają wahania cen, ponieważ często mają długoterminowe umowy na energię elektryczną. Płacą dostawcy energii elektrycznej stałą cenę przez określony czas, zgodnie z umową.

Jednak od początku 2025 r. dostawcy muszą oferować także stawki dynamiczne przy cenach bieżących. W ten sposób klienci, którzy zużywają duże ilości energii elektrycznej, na przykład do ładowania samochodów elektrycznych lub uruchamiania pomp ciepła, uzyskali motywację finansową do zaplanowania zużycia energii na okresy, w których podaż jest wysoka, a tym samym niskie ceny.

W 2024 r. produkcja energii elektrycznej z węgla brunatnego w Niemczech w dalszym ciągu spadała o dobre 8 proc., podczas gdy z węgla kamiennego spadła o ponad 27 proc. Od 2015 roku odsetek energii elektrycznej wytwarzanej z węgla spadł niemal o połowę, znacząco ograniczając emisję CO2.

Rok 2024 był także pierwszym rokiem, w którym Niemcy mogły obejść się bez produkcji własnej energii jądrowej. Trzy ostatnie elektrownie jądrowe, które zostały zamknięte w 2023 r., odpowiadały za solidne 6 proc. produkcji energii elektrycznej.

Ale czy za skok cen można winić zbyt małą ilość energii wiatrowej i słonecznej? A może przedsiębiorstwa energetyczne celowo próbowały podnieść ceny energii elektrycznej, nie podłączając do sieci wszystkich swoich elektrowni węglowych i gazowych, aby ograniczyć dostawy? To pytanie zadaje obecnie niemiecki Federalny Urząd ds. Karteli. Jest częścią Federalnego Ministerstwa Gospodarki i odpowiada za zapewnienie uczciwej konkurencji na rynku. Jeśli wykryje nielegalne ustalanie cen, może nałożyć kary.

Firmy i gospodarstwa domowe płaca w Niemczech więcej za energię

Nigdzie w Europie prąd nie jest droższy niż w Niemczech. Według Federalnego Urzędu Statystycznego w 2024 r. trzy-czteroosobowa rodzina musiała płacić około 40 centów za kilowatogodzinę. Na Węgrzech i w Bułgarii, gdzie energia elektryczna jest dotowana przez państwo, konsumenci płacili jedynie 10 centów za kilowatogodzinę.

Niemcy też mają dotacje, ale tylko dla przedsiębiorstw przemysłowych. Jednakże przedsiębiorstwa energochłonne skarżą się, że koszty energii są w dalszym ciągu zbyt wysokie, aby mogły być konkurencyjne.

Chociaż w 2021 r. branża nadal płaciła około 12 centów za kilowatogodzinę, w 2022 r. cena osiągnęła najwyższy poziom ponad 50 centów po inwazji Rosji na Ukrainę. 1 lipca 2022 roku znacząco obniżono podatki i opłaty dla firm.

Dziś przedsiębiorstwa przemysłowe płacą około 17 centów. Jest to jednak znacznie więcej niż to, co płacą firmy w innych krajach będących głównymi konkurentami. Na przykład w 2023 roku firmy z niemieckiej branży motoryzacyjnej płaciły za prąd ponad dwukrotnie więcej niż ich konkurenci w Chinach i prawie trzy razy więcej niż porównywalne firmy w USA. Znaczące obniżenie cen energii elektrycznej pozostaje jednym z najpilniejszych imperatywów gospodarczych.

Wyzwania dla niemieckiego sektora energetycznego

W 2025 r. Niemcy staną przed złożonymi wyzwaniami, a także obiecującymi możliwościami w sektorze energetycznym. Kompleksowa ekspansja energii odnawialnych, zapewnienie stabilności sieci i niezawodnych dostaw energii mają kluczowe znaczenie dla przejścia Niemiec w kierunku zrównoważonej przyszłości. Stabilność sieci pozostaje jednym z największych wyzwań, a nowa technologia oferuje obiecujące możliwości inwestorom i wykonawcom projektów. Zapewnienie niezawodności dostaw energii i dywersyfikacja źródeł energii mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia solidnych i ciągłych dostaw energii.

Wszystkie partie polityczne, które mogą wejść w skład kolejnego rządu federalnego, wyraźnie opowiadają się za energią odnawialną, dlatego też odwrócenie dotychczasowych działań wspierających podjętych przez ustępujący rząd jest mało prawdopodobne. To, czy zostaną podjęte dalsze działania przyspieszające, będzie jednak w dużej mierze zależeć od tego, czy Partia Zielonych znajdzie się w nowym rządzie. Niezależnie od jego składu nadchodzi kompleksowa nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii (EEG). Planowane są zmiany w zakresie udzielanych przez nią dotacji – m.in. zniesienie dotacji dla nowych elektrowni w przypadku ujemnych cen energii. Ponadto operatorzy sieci powinni mieć także możliwość kontrolowania zasilania mniejszych instalacji, co obecnie nie ma miejsca. Pozwoliłoby to również na większą stabilność sieci.