Jeszcze więcej rozrywki i wolnych niedziel

Centra handlowe. Otoczenie makro i silna konsumpcja sprzyjają handlowi – ale nie w każdym formacie.

W 2019 r. zasoby powierzchni handlowej w Polsce wzrosły o 335 tys. mkw. netto, do 14,6 mln mkw., w ramach wszystkich formatów wielkopowierzchniowych – wynika z wstępnych szacunków firmy JLL. W 2020 r. deweloperzy mają oddać niecałe 200 tys. mkw. w ramach centrów handlowych, licząc z rozbudowami obiektów.

Parki i mixed-use

– Rynek dużych galerii handlowych jest już bardzo dojrzały. Za to w szybkim tempie przybywa i będzie przybywać obiektów w formacie convenience, parków handlowych na osiedlach czy obrzeżach miast – mówi Anna Wysocka, dyrektor działu wynajmu powierzchni handlowych, JLL.

– Coraz większym zainteresowaniem cieszą się również inwestycje mixed-use, pozwalające inwestorom dywersyfikować ryzyko. Takie inwestycje nie zawsze muszą dotyczyć projektów rewitalizacyjnych, czego przykładem jest warszawski kompleks The HUB. Z naszych danych wynika, że w ciągu ostatnich dziesięciu lat podaż powierzchni w tego typu obiektach wzrosła prawie sześciokrotnie, a w ciągu najbliższych pięciu lat może się ona podwoić – dodaje.

Ekspertka spodziewa się, że silnym trendem będzie poprawianie jakości, jeśli chodzi zarówno o przebudowy czy repozycjonowanie galerii, jak i o modernizacje sklepów przez najemców. Wszystko to, aby znaleźć wartość dodaną do samego aktu zakupu, którego można przecież dokonać w internecie.

2020 r. w pełni pokaże skutki zakazu handlu w niedzielę. Będzie to wyzwanie szczególnie dla centrów handlowych nieposiadających oferty rozrywkowej.

– Nie należy też marginalizować spowolnienia, nawet jeśli w Polsce jeszcze go nie widać. Pamiętajmy, że wielu najemców to marki działające na skalę międzynarodową. To z kolei może przełożyć się na decyzję o wyjściu z Polski lub zmniejszenie liczby nowych debiutów na naszym rynku. Musimy bardzo uważnie śledzić i analizować światowe trendy, aby w porę na nie odpowiedzieć – podsumowuje Wysocka.

Marta Keszkowska, leasing manager w Knight Frank, mówi, że z jej obserwacji rynku wynika, że wciąż najbardziej dynamicznie rozwijającym się sektorem handlowym jest gastronomia. W miejscach o największym natężeniu ruchu pieszych trudno o wolny lokal.

– Coraz chętniej spotykamy się i jadamy na zewnątrz, co wpływa na umacnianie się pozycji ulic handlowych, gdzie znajdziemy największy wachlarz oferty gastronomicznej. Sprzyja temu zaostrzenie zakazu handlu w niedziele – mówi Keszkowska.

Beata Kokeli, szefowa działu powierzchni handlowych w firmie Cushman & Wakefield, zauważa zmiany na rynku inwestycyjnym.

– W 2019 r. wartość transakcji w nieruchomości handlowe wyniosła 1,75 mld euro wobec 2,5 mld rok wcześniej; znacznie lepszą dynamikę notowały biura i magazyny. Wynika to głównie z mniejszych możliwości pozyskiwania kredytu na takie inwestycje. Banki czekają na stabilizację na rynku centrów handlowych, co – mam nadzieję – nastąpi wkrótce – dodaje.

Grunt to lokalizacja

Radosław Knap, dyrektor generalny Polskiej Rady Centrów Handlowych, mówi, że przedstawiciele branży wskazują m.in. na wzrost kosztów operacyjnych i eksploatacyjnych. Istotną zmianą w 2020 r. będzie podniesienie płacy minimalnej i zmiany na rynku pracy. Wyzwaniem będzie też dalsze ograniczenie handlu w niedziele, e-commerce czy niepewne otoczenie legislacyjne i nowe regulacje prawne.

– Kolejnym są działania proekologiczne. Już w 2019 r. zarówno zarządcy budynków, jak i ich najemcy, wprowadzali zmiany mające na celu zwiększenie wydajności energetycznej oraz redukcję CO2 i plastiku. Dlatego ta istotna tematyka zostanie poruszona na organizowanym przez PRCH wydarzeniu ReDI 2020, podczas którego eksperci pokażą wiele innowacyjnych rozwiązań do zastosowania proekologicznego w przyszłości – mówi Knap.

Michał Świerczyński, członek zarządu EPP, ocenia, że perspektywy dla branży handlowej są dobre, a optymizm wynika m.in. z korzystnych prognoz ekonomicznych.

– Czynnikiem sprzyjającym będzie utrzymanie się dobrego tempa wzrostu gospodarczego i wysokiej konsumpcji, stanowiących paliwo napędowe dla polskiego handlu. W ciągu najbliższych 12 miesięcy – mimo nieznacznej spodziewanej korekty w dół naszego PKB – gospodarka utrzyma dobrą kondycję i da nam to szansę do generowania dalszych wzrostów – mówi Świerczyński.

Samo EPP skupiło się na rozbudowie miksu najemców, a także na modernizacji stref gastronomicznych jako atrybutów wyróżniających obiekty handlowe. Nie ma w tym przesady. Menedżer szacuje, że od czerwca do września ub.r. obroty najemców Foodstacji w pasażu Grunwaldzkim wzrosły o 11–24 proc. miesięcznie rok do roku.

Z kolei odpowiedzią na rozszerzony zakaz handlu w niedziele było uruchomienie przez EPP programu aktywności społecznych, jak imprezy sportowe czy koncerty. W ub.r. atrakcje zgromadziły w centrach 560 tys. osób. W tym roku do warszawskiej Galerii Młociny wprowadzi się teatr.

Jakie perspektywy widzą deweloperzy?

– Branżę nieruchomości handlowych czeka w 2020 r. sporo wyzwań. Po znacznym wzroście kosztów realizacji w ostatnich 18 miesiącach nadal nie nastąpił proporcjonalny ruch czynszów w górę – wskazuje Bartosz Kazimierczuk, prezes Tower Investments, spółki specjalizującej się w parkach handlowych czy sklepach dla sieci spożywczych.

Zdaniem menedżera kolejnym czynnikiem ryzyka jest nieustająca debata o podatku handlowym. – Niepewność związana z terminem i dokładnymi zasadami tej daniny sprawia, że niektóre sieci handlowe wstrzymują decyzje o dalszej ekspansji do czasu wejścia przepisów w życie – mówi Kazimierczuk. – Jednak to wszystko nie jest w stanie zahamować rozwoju sieci dyskontowych, sklepów convenience i parków handlowych, głównie w obszarach o słabszej strukturze handlowej. Należy pamiętać, że nasycenie naszego rynku takimi obiektami wciąż jest dalekie od średniej europejskiej – podsumowuje.

Tomasz Janik, prezes P.A. Nova, dodaje, że po wydarzeniach minionego roku nie można pominąć wyzwania, jakim jest idea zrównoważonego rozwoju.

– Klienci, coraz bardziej świadomi zmian zachodzących w środowisku, coraz mocniej domagają się od firm wprowadzania rozwiązań chroniących przyrodę. Wprowadzanie elementu „eko" do projektów komercyjnych to już nie kwestia wyboru, ale konieczność. Presja, zwłaszcza młodego pokolenia, jest coraz większa, ale pozytywne efekty, które można osiągnąć poprzez popularyzację i wprowadzanie rozwiązań proekologicznych w obiektach komercyjnych, mogą okazać się bezcenne w przyszłości – mówi Janik.

P.A. Nova nie tylko buduje parki handlowe, ale też wieloma zarządza. – Zmiany w stylu życia klientów, w sposobie prowadzenia gospodarstw domowych, oczekiwania klientów to coś, za czym stale musimy podążać – wskazuje Janik.

– Często wzrost znaczenia niektórych wartości bardzo mocno wpływa na rozwój naszej branży. Obecnie jedną z najwyżej cenionych wartości jest czas, możliwość komfortowych i szybkich zakupów. Daje to bardzo duże możliwości do rozwoju obiektów typu convenience. Klienci coraz chętniej korzystają z oferty mniejszych obiektów położonych w miejscu ich zamieszkania. Dla deweloperów wyzwaniem jest znalezienie dobrych lokalizacji na osiedlach, w mniejszych miejscowościach, by dostarczyć oczekiwanej oferty.