Zmiany w przepisach podatkowych

Wszystko wskazuje na to, że pomimo długiego okresu dynamicznych zmian w prawie podatkowym, w najbliższych miesiącach podatnicy nadal nie mogą się spodziewać zwolnienia tempa i muszą liczyć się z kolejnymi nowościami oraz dodatkowymi obowiązkami.

Piotr Wysocki

materiały prasowe

Przyczyną są nie tylko rodzime pomysły na poprawę (w szczególności uszczelnienie) systemu podatkowego, lecz także projekty legislacyjne realizowane na poziomie międzynarodowym przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Unię Europejską.

Zdecydowanie najbardziej złożoną regulację, która właśnie weszła w życie, stanowi Konwencja MLI (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties). Przepisy przygotowane w ramach prac OECD automatycznie zastąpią postanowienia wybranych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stronami są sygnatariusze Konwencji. Każde z państw przystępujących do tej inicjatywy dokonuje wyboru pomiędzy szczegółowymi wariantami przepisów, a także określa listę umów z innymi krajami, które mają zostać odpowiednio zmienione. Jeżeli obie strony zdecydowały się na to samo rozwiązanie, przepisy umowy zawartej pomiędzy nimi ulegają zmianie. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zostaną wyposażone między innymi w klauzulę antyabuzywną („Principal Purpose Test"). Pozwoli ona zakwestionować transgraniczną transakcję, jeżeli głównym celem lub jednym z głównych celów jej zawarcia było uzyskanie korzyści sprzecznych z przedmiotem lub celem odpowiednich postanowień umownych.

Duży wpływ na kształt obowiązków polskich podatników ma także legislacja Unii Europejskiej. Dyrektywa w sprawie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania zobowiązuje kraje członkowskie do opodatkowania niezrealizowanych zysków kapitałowych w przypadku przeniesienia aktywów, rezydencji podatkowej lub stałego zakładu podatnika do innego kraju. Chociaż dyrektywa dopuszcza wydłużenie terminu na wprowadzenie regulacji do końca 2019 roku, zgodnie z nieoficjalnymi zapowiedziami urzędników Ministerstwa Finansów, tzw. exit tax może zostać wprowadzony jeszcze przed końcem tego roku (zarówno dla osób prawnych jak i fizycznych).

Komisja Europejska pracuje też nad kompleksową zmianą dyrektywy VAT, która ma przynieść uszczelnienie europejskiego systemu podatku od wartości dodanej. Polska zmuszona gigantyczną luką w podatku VAT nie czekała jednak na inicjatywę międzynarodową, aby zrewolucjonizować sposób poboru podatku od towarów i usług. Ostatnio wprowadzoną w tym zakresie zmianą jest mechanizm podzielnej płatności funkcjonujący od 1 lipca 2018 roku. Stosowanie mechanizmu jest na razie (przynajmniej w teorii) dobrowolne, a sprzedawcy mogą w ramach kształtowania swoich stosunków gospodarczych skutecznie zastrzec, że nie przyjmują płatności kwoty podatku na wydzielone konto VAT.

Zainteresowanie Komisji Europejskiej wzbudził natomiast minimalny podatek dochodowy od nieruchomości komercyjnych, który miał realizować cel pierwotnie stawiany zakwestionowanemu podatkowi od sieci handlowych. W wyniku konsultacji z Komisją wypracowano trzecią odsłonę daniny, która obejmie wszystkie nieruchomości oddane w najem. Co miesiąc trzeba będzie zapłacić 0,035 proc. kwoty, o którą łączna wartość początkowa budynków podatnika przewyższa próg 10 milionów złotych. Najnowsze zasady będą obowiązywały od początku 2019 roku.

W dalszym ciągu toczy się dyskusja na temat kształtu przepisów w zakresie raportowania schematów podatkowych (Mandatory Disclosure Rules). Jednocześnie przybywa obowiązków w zakresie raportowania przez instytucje finansowe, między innymi zgodnych z Common Reporting Standard opracowanym przez OECD.

Jednakże nie wszystkie pomysły mają podłoże międzynarodowe. Poszukiwanie źródeł finansowania Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych zaowocowało projektem nowego obciążenia dla najlepiej zarabiających. Danina solidarnościowa o 4-procentowej stawce obliczana od nadwyżki rocznych dochodów osoby fizycznej ponad kwotę miliona złotych miałaby być płacona w terminie rozliczenia rocznego (do końca kwietnia roku następnego). Stawka odnoszona jest do dochodów, a zatem po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów.

Kontrowersje wzbudził także pomysł wprowadzenia interpretacji grupowych, które byłyby obligatoryjne w przypadku transakcji obejmujących udział kilku podmiotów powiązanych. Wniosek takich podmiotów musiałby obejmować całokształt transakcji i opis spodziewanych korzyści. Podmioty powiązane musiałyby zaktualizować posiadane już interpretacje pod rygorem ich wygaśnięcia w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie projektowanych przepisów.

Nieco dalej w przyszłość wybiega plan uchwalenia nowej ordynacji podatkowej, która mogłaby obowiązywać od początku 2020 roku. Długo przygotowywany projekt przewiduje wprowadzenie mediacji oraz umów między podatnikami i organami, których postanowienia byłyby wiążące przy wydawaniu decyzji.

Z dobrym przyjęciem spotkał się projekt ustawy przewidujący wydłużenie terminów na sporządzenie dokumentacji cen transferowych, a także znaczne uproszczenie obowiązków dokumentacyjnych, które od 2017 roku są wyjątkowo uciążliwe. Zaproponowano również nieznacznie złagodzenie zasad ograniczenia możliwości zaliczenia w koszty wydatków na usługi niematerialne od podmiotów powiązanych. Niestety, ten sam projekt przewiduje zaostrzenie limitu kosztów finansowania dłużnego.

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów w ustawach o podatkach dochodowych nacisk ma zostać położony na ich funkcję prorozwojową, w szczególności na istotną z punktu widzenia polskiej gospodarki działalność innowacyjną. Do tej pory zwiększone zostały korzyści wynikające z ulgi na działalność badawczo-rozwojową. Na terenie całego kraju można już skorzystać z ulg (w postaci zwolnienia z podatku dochodowego), zarezerwowanych dotychczas dla specjalnych stref ekonomicznych, dzięki obowiązującej od czerwca ustawie o wspieraniu nowych inwestycji. Ułatwiono również korzystanie ze zwolnienia mniejszym podmiotom. Kolejnym pomysłem czekającym na realizację jest tzw. innovation box, a więc preferencyjna stawka podatku dla twórców nowych technologii w zakresie dochodów osiąganych z ich wykorzystania. Pojawiła się również propozycja dalszego obniżania stawki CIT.

W bardziej odległej perspektywie rozważany jest pomysł zaprojektowania na nowo systemu podatków dochodowych. Odrębne ustawy obowiązywałyby dla przychodów osobistych i tych z działalności gospodarczej (osiąganych zarówno przez osoby fizyczne, jak i prawne). Efektem równie istotnej zmiany może być jednak „przy okazji" rygorystyczna definicja działalności gospodarczej i ograniczenie dość powszechnych schematów tzw. samozatrudnienia.

Przy tak intensywnych pracach legislacyjnych podatnicy są niestety zmuszeni do zwiększenia sił i środków przeznaczanych na dostosowanie do ciągłych i często bardzo gruntownych zmian.

Bartłomiej Boguszewski

konsultant podatkowy Baker McKenzie

Piotr Wysocki

doradca podatkowy, partner Baker McKenzie