Minorowe nastroje europejskich gospodarstw domowych zapowiadają osłabienie konsumpcji, które może skończyć się recesją

Nastroje przedsiębiorstw i konsumentów w Unii Europejskiej ponownie się w maju pogorszyły pod wpływem wysokiej inflacji i obaw o dostępność kluczowych surowców. W Polsce fala pesymizmu wzbiera nawet bardziej niż gdzie indziej, ale ostatnio ankietowe wskaźniki koniunktury nie znajdują potwierdzenia w danych z realnej gospodarki.

Europejski wskaźnik nastrojów (ESI), obliczany przez Komisję Europejską na podstawie ankiety wśród gospodarstw domowych i menedżerów przedsiębiorstw z UE, w maju zmalał do najniższego od ponad roku poziomu 104,1 pkt ze 104,6 pkt w kwietniu. Była to jego trzecia zniżka z rzędu, ale mniejsza od dwóch poprzednich.

Patrząc w nieco szerszej perspektywie, ESI jest w trendzie spadkowym od października 2021 r., gdy na fali ożywienia gospodarczego po koronakryzysie sięgnął najwyższego w historii poziomu 116,1 pkt. Kolejna fala epidemii, wywołana przez wariant Omikron, a także wzrost cen surowców energetycznych i związany z tym wystrzał w górę inflacji, zdławiły jednak optymizm. Do wyraźnego pogorszenia nastrojów doszło jednak dopiero w marcu, po ataku Rosji na Ukrainę.

W samej strefie euro ESI minimalnie w maju wzrósł: do 105 pkt ze 104,9 pkt miesiąc wcześniej. Ekonomiści przeciętnie spodziewali się wyniku na poziomie 104,9 pkt, ale za punkt wyjścia przyjmowali nieco wyższy odczyt z kwietnia. Ten jednak KE zrewidowała w dół.

Foto: GG Parkiet

Na poziomie całej UE nastroje pogorszyły się w przemyśle przetwórczym, budownictwie, handlu detalicznym oraz wśród konsumentów. Minimalną poprawę KE odnotowała jedynie w sektorze usług. W strefie euro sytuacja jest nieco inna, bo optymizmu przybyło też wśród konsumentów i w sektorze budowlanym.

– Aktywność ekonomiczna w strefie euro utrzymywała się w kwietniu i maju na nieco wyższym poziomie, jak się obawialiśmy, ale perspektywy na resztę roku wciąż pozostają marne. Aktywność jest podtrzymywana przez postpandemiczne odbicie w branży wypoczynkowej oraz przez zaległości produkcyjne w przemyśle. Oba te bodźce prawdopodobnie osłabną – skomentował Andrew Kenningham, główny ekonomista ds. Europy w Capital Economics. Według niego strefę euro w II kwartale czeka stagnacja, po zwyżce PKB o 0,3 proc. w I kwartale. W całym 2022 r. strefa euro odnotuje prawdopodobnie przyzwoitą zwyżkę PKB (Komisja Europejska spodziewa się wyniku na poziomie 2,7 proc.), ale będzie to w dużej mierze efekt udanego początku roku, gdy wskaźnik ten podskoczył o 5,1 proc. Tymczasem w trakcie 2022 r. ekonomiści nie wykluczają obecnie recesji, czyli dwóch z rzędu kwartalnych zniżek PKB. W dużej mierze byłby to efekt osłabienia popytu konsumpcyjnego w związku z wysoką inflacją, która eroduje siłę nabywczą dochodów gospodarstw domowych.

Polska należy do krajów, w których ESI w maju zmalał najbardziej: do 97,8 pkt z 98,6 pkt w kwietniu. Niżej był poprzednio w kwietniu 2021 r. Najbardziej pogorszyły się przy tym nastroje konsumentów. Ich wskaźnik znalazł się na najniższym od listopada 2020 r. poziomie -15,8 pkt. Poprawę nastrojów KE odnotowała jedynie w sektorze usług. Jak jednak zauważyli w niedawnej analizie ekonomiści z Banku Pekao, ankietowe wskaźniki koniunktury, takie jak ESI, malują ostatnio znacznie bardziej pesymistyczny obraz polskiej gospodarki niż dane dotyczące produkcji i sprzedaży.