Szczyt inflacji jeszcze przed Polakami

Istnieje nadzieja, że na koniec roku wzrost cen spowolni do poziomów jednocyfrowych. Ale przed nami jeszcze drożyźniana górka, gdzie inflacja może się zbliżyć nawet do 19 proc.

Ze względu na powrót wyższych stawek VAT na paliwa, energię elektryczną, gaz i ogrzewanie wszyscy spodziewali się, że inflacja w styczniu będzie wyższa niż w grudniu. Ale skala tego wzrostu okazała się mniejsza od oczekiwań.

I tak w pierwszym miesiącu 2023 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych były o 17,2 proc. wyższe w porównaniu ze styczniem ubiegłego roku oraz o 2,4 proc. w porównaniu z grudniem ub.r. – podał GUS. Analitycy oczekiwali średnio rocznego wzrostu o 17,6 proc., a niektóre prognozy mówiły nawet o 18,7 proc. W grudniu 2022 r. roczna inflacja wynosiła 16,6 proc.

Ceny paliw bez zmian

Podane w środę przez GUS dane są wstępnymi szacunkami i w marcu zostaną zrewidowane (prawdopodobnie w górę). Niemniej ekonomiści zwracają uwagę na kilka ciekawych kwestii. Przede wszystkim ceny żywności wzrosły o 1,9 proc. miesiąc do miesiąca, co jest zmianą większą niż wzorzec sezonowy, ale mniejszą niż w styczniu 2022 r. – wskazuje zespół ekonomistów PKO BP.

Sygnalizuje to kontynuację stopniowego procesu normalizacji cen żywności, głównie za sprawą spadków cen globalnych. Choć z drugiej strony można oczekiwać wzrostu kosztów w przetwórstwie spożywczym, co może hamować skalę dezinflacji w tym obszarze.

Ceny paliw w styczniu nie zmieniły się wedle danych GUS w porównaniu z grudniem mimo powrotu wyższych sta wek VAT i wzrostu akcyzy. Można się było po części tego spodziewać, skoro PKN Orlen, największy koncern paliwowy w Polsce, nie zmienił w styczniu cenników na swoich stacjach.

W ujęciu rocznym inflacja w kategorii paliwa przyspieszyła do 18,7 proc. w styczniu, z 13,5 proc. w grudniu, za sprawą niskiej bazy rok wcześniej.

Największym źródłem zaskoczenia i jednocześnie zagadką do wyjaśnienia jest jednak inflacja w kategorii nośniki energii.

Pomogła ciepła zima?

Biorąc pod uwagę podwyższone od stycznia stawki VAT, jak i podwyżki cen prądu, ekonomiści spodziewali się, że nośniki energii w porównaniu z grudniem wzrosną nawet o 20 proc. Tymczasem skończyło się „tylko” na 10-proc. wzroście. Być może przyczynił się do tego taniejący węgiel, na który zapotrzebowanie spada ze względu na ciepłą (przynajmniej dotychczas) zimę w całej Europie.

Dokładne przyczyny relatywnie małego skoku cen w tej kategorii wyjaśni zapewne marcowa szersza publikacja GUS. Choć jednocześnie ekonomiści podkreślają, że to właśnie drożejąca energia (rok do roku aż o 34 proc.) w największym stopniu przyczyniła się do styczniowego przyspieszenia inflacji.

Od marca już z górki

Co przyniosą kolejne miesiące? Tu analitycy są wyjątkowo zgodni – w lutym można się spodziewać jeszcze wyższych odczytów inflacji, która może zbliżyć się nawet do 19 proc. Na szczęście to przyspieszenie ma być wynikiem przede wszystkim efektów bazy, a już począwszy od marca wzrost cen powinien być niższy. – W kolejnych miesiącach inflacja będzie się dynamicznie obniżać – prognozuje Kamil Łuczkowski, ekonomista Banku Pekao. – Przez większą część roku pozostanie dwucyfrowa, ale na koniec może spaść nawet poniżej 8 proc. – dodaje.

Jeśli rzeczywiście zobaczymy w końcówce roku jednocyfrową inflację, to możliwe, że RPP także w końcówce roku rozpocznie cykl obniżek stóp. Ale nie jest to pewne. – Od marca inflacja CPI powinna spadać, lecz podtrzymujemy nasze zdanie, że trend spadkowy nie będzie na tyle szybki, aby zepchnąć inflację wyraźnie poniżej 10 proc. przed końcem roku – ocenia z kolei Piotr Bielski, ekonomista Santander Bank Polska.