Wiatrowy przełom w rządzie. Jest nowy projekt i możliwość modernizacji wiatraków

Po miesiącach oczekiwań rząd przyspiesza prace nad liberalizacją ustawy wiatrakowej. Pojawił się wreszcie nowy projekt nowelizacji, który będzie przedmiotem obrad Stałego Komitetu Rady Ministrów 27 lutego. Po pozytywnym rozpatrzeniu projektu trafi następnie na Radę Ministrów.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKiŚ) uzupełniło projekt nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych m.in. o kwestie dotyczące modernizacji elektrowni wiatrowych (tzw. repowering), a także wprowadzenie wymogu odległości elektrowni wiatrowych od dróg krajowych (sięgający jednej wysokości wiatraka) oraz zakazu lokalizacji elektrowni wiatrowych w przestrzeniach powietrznych (na stałych trasach lotnictwa wojskowego i w strefach kontrolowanej lotniska wojskowego).. Resort szacuje, że w latach 2025-2028 modernizacji mogą zostać poddane turbiny wiatrowe o łącznej mocy zainstalowanej 1,1 GW. Obecnie moc wiatraków na lądzie wynosiła na początku 2025 r. ponad 10,8 GW.

Mniejsza odległość tylko z planem zagospodarowania przestrzennego

Poprawki do projektu ustawy odblokowują kilkumiesięczny impas, jaki trwał między ministerstwem klimatu, a innymi resortami, które miały wiele uwag do zapisów projektu. Liberalizacja ustawy wiatrakowej ma pozwolić przede wszystkim na zmniejszenie minimalnej odległości lokowania farm wiatrowych na lądzie od najbliższych zabudowań obecnych 700 m. do 500 m. Nie będzie to jednak zasada z automatu i będzie obradowana wyjątkami. - Ustawowa odległość minimalna turbiny wiatrowej od budynków mieszkalnych jest wartością generalną. Zawsze w konkretnych przypadkach o odległości decyduje organ sporządzający Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, po zapoznaniu się ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko oraz postulatami społeczności lokalnych, które będą mieszkać w pobliżu planowanej elektrowni wiatrowej.

Modernizacja wiatraków – więcej mocy

Na ostatniej prostej, za intencją Polskich Sieci Elektroenergetycznych wprowadzono do projektu tzw. repowering .Obecnie brak jest rozwiązań ułatwiających sprawne przeprowadzenie modernizacji istniejących elektrowni wiatrowych (tzw. repoweringu). - Wobec powyższego, inwestorzy nie mają zagwarantowanych zachęt do ich przeprowadzenia i korzystania z tej optymalnej dla rozwoju instalacji OZE ścieżki działania. Dodatkowo, brak znaczącego wpływu repoweringu na ład przestrzenny, środowisko czy pracę sieci elektroenergetycznej przemawia za stworzeniem ram prawnych w tym zakresie- czytamy w ocenie skutków regulacji (OSR). Wobec elektrowni wiatrowych podlegających modernizacji obniżono także wysokość opłaty za przyłączenie do sieci, zwolniono z zaliczki uiszczanej na poczet tej opłaty, skrócono terminy wydania warunków przyłączenia.

W latach 2005-2008 w Polsce powstały lądowe elektrownie wiatrowe (LEW) o łącznej mocy zainstalowanej bliskiej 1 GW. Pierwsze z nich kończą 20 lat i mogą zostać zastąpione nowymi mocami.

-Przyjmując 20-letni cykl życia farm wiatrowych w latach 2025-2028 modernizacji mogą zostać poddane turbiny wiatrowe o łącznej mocy zainstalowanej 1,1 GW. Taka modernizacja oznaczać będzie często nawet dwukrotny wzrost mocy zainstalowanej przy dwukrotnym zmniejszeniu liczby turbin wiatrowych – argumentuje resort. Jednocześnie ma zwiększyć się produktywność tych urządzeń.- Współczynnik wykorzystania mocy pierwszych turbin wiatrowych budowanych w Polsce określa się na ok. 20-26 proc., gdzie dla obecnych turbin wiatrowych wynosi on ok. 35 proc. (a nawet 40 proc.), co stanowi wzrost o ponad 15 pkt proc.- czytamy dalej.

Większa odległość lokowania wiatraków od dróg

W ustawie o drogach publicznych drogach publicznych także zapisy, które pozwalały na lokowanie takich instalacji w odległości od 10 do 50 m. od pasa ruchu.

Resort klimatu proponuje wprowadzić zasadę dotyczącą lokalizowania, budowy lub przebudowy elektrowni wiatrowej w odległości od drogi krajowej, jak również dotyczącą lokalizowania i budowy drogi krajowej w odległości od elektrowni wiatrowej co najmniej równej jednokrotności maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej określonej odpowiednio w Miejscowym Planie Zagospodarowanie Przestrzennego lub pozwoleniu na budowę. Przewidziano jednak odstępstwa od tej zasady. Należy jednak pamiętać, że inwestorzy już teraz stosują w ramach swoich wewnętrznych obostrzeń odległość wynoszącą więcej niż jedna wysokość takiego wiatraka.

Resort klimatu poinformował też, że przychylił się do uwagi ministra rolnictwa i rozwoju wsi dotyczącej rezygnacji z zaproponowanej w projekcie zmiany dopuszczającej możliwość działania spółdzielni energetycznej również w gminach miejskich.

Zgodnie z przekazaną do Komisji Europejskiej wstępną wersją aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r., zwanego dalej „KPEiK”, prognozy wskazują na wzrost udziału OZE w elektroenergetyce do co najmniej 50 proc. w 2030 r. Wymagać to będzie między innymi zrównoważonego rozwoju lądowej energetyki wiatrowej. Przewiduje się, że w 2030 r. łączna moc zainstalowana w tym źródle wyniesie ok. 15,8 GW. Na początku 2025 r. było to 10,8 GW mocy. W wyniku aukcji przeprowadzonych w latach 2016-2023 zakontraktowano ponad 274 TWh energii o wartości ponad 66,8 mld zł, z czego na lądową energetykę wiatrową przypada ponad 168 TWh o wartości prawie 36 mld zł.

Do kwietnia 2024 r. w ramach aukcyjnego systemu wsparcia OZE uruchomiono instalacje lądowej energetyki wiatrowej o mocy ponad 1,8 GW. To oznacza, że w perspektywie kilku lat powstaną kolejne instalacje o łącznej mocy 3,5 GW.