Rząd zmienia zdanie. Spółki węglowe zapłacą za mrożenie cen prądu

Podatkiem od nadzwyczajnych zysków, poza producentami prądu, miałyby zostać objęte także spółki węglowe, ale już nie firmy paliwowe. Dodatkowe wpływy mają umożliwić zamrożenie cen energii także w przyszłym roku.

Zmiany w podatku zapisano w projekcie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej oraz niektórych innych ustaw, który w piątek ukazał się w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Projekt zakłada wprowadzenie w 2023 r. dla dużych podmiotów z sektora węglowego systemu składki solidarnościowej.

Kto teraz płaci podatek od zysków? 

Opłata od nadmiernych zysków firm energetycznych, którą zaproponowała w swoim rozporządzeniu Rada UE w październiku 2022 r., została w Polsce wprowadzona częściowo. Opłata w ramach rozporządzenia jest ujęta w systemie mrożenia cen energii.

Przychody pochodzące z opłaty od produkcji energii służą jako rekompensaty spółkom obrotu za sprzedaż energii po cenie maksymalnej (ustalonej w ustawie o mrożeniu cen), niższej niż rynkowa. Płacą ją spółki elektroenergetyczne produkujące prąd, jak PGE, Enea, Tauron, Energa czy Polenergia. Podobnie jest w przypadku gazu – tu mowa o PGNiG, należącym do Orlenu.

Nie płacą tej opłaty firmy produkujące paliwa, koks czy wydobywające węgiel. Chodzi o PKN Orlen (część paliwową), JSW, Bogdankę, PGG czy Bumech. Dwie pierwsze z wymienionych firm odnotowały za 2022 r. rekordowe wyniki, odpowiednio 33,5 mld i 7,56 mld zł zysku netto. Stawka opłaty ujętej w rozporządzeniu UE to 33 proc. od dochodu, który przekracza o 20 proc. średni dochód z lat 2018–2022. 

Podatkiem od nadzwyczajnych zysków w spółki węglowe

Nowym zmianom w podatku będą towarzyszyć także korekty w ustawie o mrożeniu ceny energii. Wsparcie gospodarstw domowych będzie większe. Zostanie podwyższony podstawowy limit zużycia energii elektrycznej objęty mrożeniem ceny, co zakłada projekt noweli autorstwa resortu klimatu.

"Celem projektu jest dalsze minimalizowanie podwyżek cen energii dla najbardziej wrażliwych odbiorców, zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego państwa poprzez zapewnienie odpowiedniego poziomu płynności i możliwości regulowania zobowiązań, zapewnienie ciągłości dostaw energii. Istnieje konieczność utrzymania rozwiązań osłonowych obowiązujących od 2022 r." - czytamy.

Projekt zakłada wprowadzenie w 2023 r. dla dużych podmiotów z sektora węglowego systemu składki solidarnościowej polegającego na wdrożeniu mechanizmu określenia podmiotów, "które uzyskały w 2022 r. nieuzasadnione nadmierne dochody, w nawiązaniu do klasyfikacji UE opisaną w rozporządzeniu Rady UE nr 2022/1854".

JSW ma być gotowe na podatek od zysków

Na nasze pytania w tej sprawie jeden z potencjalnych największych płatników tego podatku JSW, uspokaja, że już przygotował się wcześniej na taką opłatę, o czym wielokrotnie informował.  „W związku z pracami nad podatkiem od nadzwyczajnych zysków spółka zapoznała się ramowo z warunkami, jakie zaproponowała Komisja Europejska” – mówiła jeszcze w marcu spółka. Już wtedy zapewniała, że środki na ten cel zostały zabezpieczone. Prezes JSW Tomasz Cudny mówił naszej redakcji o wstępnych szacunkach. „Podatek ten kosztowałby spółkę około 2,5 mld zł jako opłata jednorazowa. Do tego musimy doliczyć podatek CIT w wysokości 1,3 mld zł. W sumie w krótkim okresie do budżetu państwa będziemy musieli wpłacić około 4 mld zł.” – wyliczał. JSW nie zna ostatecznej wersji projektu, ale być może opłata będzie znacznie mniejsza niż to jeszcze wcześniej szacowano.

Wyższe rekompensaty za mrożenie cen energii

Ponadto zaproponowano w projekcie obowiązek odprowadzenia na rzecz Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny nadmiarowych dochodów, osiągniętych w 2022 r. z działalności w sektorze węgla. Ma to pozwolić na zwiększenie przychodów tego Funduszu. Większe środki mają pozwolić na wyższe rekompensaty dla spółek energetycznych za mrożenie cen energii. Rekompensaty będą wyższe, bo limity zużycia energii przy niższej niż rynkowej, mrożonej cenie, będą podwyższone. JSW po tej informacji traci 5,5 proc.

W 2022 r. przyjęto przepisy, dzięki którym zamrożono ceny energii elektrycznej w 2023 r. na poziomie z 2022 r. do określonych limitów. Dla gospodarstw domowych jest to 2000 kWh rocznie; dla gospodarstw z osobami z niepełnosprawnościami do 2600 kWh, a dla rodzin z Kartą Dużej Rodziny oraz rolników limit wynosi do 3000 kWh.

Po przekroczeniu tych limitów obowiązuje cena maksymalna na poziomie 693 zł za 1000 kWh. W przypadku samorządów, podmiotów wrażliwych np. szpitali czy szkół oraz firm z sektora MŚP cena maksymalna została ustalona na 785 zł za 1000 kWh.

Ustawa nowelizująca mrożenie cen energii miałaby zostać przyjęta przez Sejm jeszcze przed wyborami, a więc w III kw. tego roku. Podatek od zysków jest opłatą przygotowaną przez resort klimatu i środowiska, nie jest więc tzw. "opłatą Sasina".  Jacek Sasin, szef innego resortu, aktywów państwowych proponował wprowadzenie zupełnie innego podatku, jeszcze przed propozycją Komisji Europejskiej. "Opłatę Sasina" całkowicie zarzucono. Obecny podatek od zysków, który płacą firmy elektroenergetyczne (a mają teraz i firmy węglowe) został wprowadzony na bazie unijnej opłaty przyjętej jesienią 2022 r.