Odpadów nie ma, są surowce wtórne

Z prof. Andrzejem W. Jasińskim, dyrektorem naczelnym ds. gospodarki zasobami i ekologii KGHM Polska Miedź, rozmawia Janusz Olesik

Produkcja miedzi jest uciążliwa dla środowiska. Ile środków KGHM przeznaczył w ostatnich latach na jego ochronę-

Na przestrzeni ostatnich 30 lat nakłady na inwestycje ekologiczne osiągnęły poziom 860 mln zł, z czego tylko w ostatnich 4 latach spółka wydała 350 mln zł. W latach 1991?1999 wydatki na inwestycje proekologiczne KGHM stanowiły od 8% do 35% wszystkich nakładów inwestycyjnych firmy. Jest to udział znacznie wyższy od założonych 7% dla gospodarki krajowej. Najwyższy, to jest ponad 30-proc. udział inwestycji proekologicznych w inwestycjach ogółem, miał miejsce w latach 1991?1993 i w 1997 r. Wtedy firma budowała instalacje odsiarczania gazów w Hucie Miedzi Legnica i Hucie Miedzi Głogów.

Ostatnimi laty na inwestycje proekologiczne nadal spogląda się kompleksowo. Wydzielono w nich jednak kategorię tych, które są ?typowo ekologiczne? i te, które dają również korzyści dla środowiska naturalnego. W ostatnich trzech latach udział inwestycji tych dwóch grup, w stosunku do wszystkich wydatków inwestycyjnych KGHM, wynosił odpowiednio w 2000 r. ? 6% i 20%, w 2001 r. ? 3,3% i 18,9%, a w 2002 r. ? 6,2% i 20,5%.

Jakie to przyniosło efekty-

Emisja zanieczyszczeń z KGHM do powietrza została wielokrotnie ograniczona, zwłaszcza w ostatnich 12 latach. W okresie 1990?2002 r. nastąpiła redukcja zanieczyszczeń powietrza pyłem o 92,7%, miedzią o 92,4%, ołowiem o 92,6%, dwutlenkiem siarki o 88,8%, a tlenkiem węgla o 98,2%. Wszystkie trzy huty posiadają docelowe, chemiczne oczyszczalnie ścieków. Ich sprawność ? w zależności od rodzaju zanieczyszczenia ? wynosi od 40 do 99%. Zawartość zawiesiny w oczyszczonych ściekach nie przekracza 20 mg/dm3, a metali ciężkich (Cu, Pb, Zn, Ni) kształtuje się na poziomie dziesiętnych i setnych części mg/dm3. W ostatnich latach zarząd KGHM zwrócił szczególną uwagę na racjonalną gospodarkę wodą wewnątrz hut i zamykanie obiegów chłodniczych, co wyraźnie zmniejszyło ilość odprowadzanych ścieków.

Ile na ochronę środowiska przeznaczy spółka w tym roku"

KGHM osiągnął już docelowy poziom ekologiczny odnośnie do rozwiązań technicznych i wielkości emisji do środowiska. Potwierdzają to ustabilizowane wielkości emisji i opłat ekologicznych w ostatnich latach. W bieżącym roku budżet na ochronę środowiska nie powinien różnić się od ubiegłorocznego i będzie oscylował wokół 50 mln zł.

Polska, wstępując do Unii Europejskiej, musi przyjąć jej prawo również w zakresie ochrony środowiska. Przedsiębiorstwa będą musiały otrzymać tzw. pozwolenie zintegrowane na korzystanie ze środowiska. Na czym to polega"

Jednym z podstawowych warunków przyjęcia Polski do Unii Europejskiej jest wdrożenie jej dorobku prawnego. Jedną z najważniejszych, a zarazem najtrudniejszych regulacji prawnych Unii jest dyrektywa Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń (Dyrektywa IPPC), która została wpisana do polskiej ustawy Prawo ochrony środowiska. Nowym instrumentem tego prawa jest tzw. pozwolenie zintegrowane. Jest to decyzja administracyjna, określająca środowiskowe warunki prowadzenia wybranych rodzajów działalności. Stanowi zbiór wymogów, zasad i procedur, składających się na tzw. zintegrowane podejście do przeciwdziałania i ograniczania emisji zanieczyszczeń, ukierunkowane na zapewnienie wysokiej ochrony środowiska jako całości, optymalizację oddziaływań i unikanie ochrony jednego komponentu środowiska, kosztem zwiększenia zanieczyszczenia innego. Pozwolenie zintegrowane jest w istocie rodzajem licencji na prowadzenie działalności. Funkcjonowanie instalacji bez pozwolenia lub z naruszeniem jego warunków w okresie dłuższym niż 6 miesięcy jest zabronione.

KGHM pracuje nad uzyskaniem pozwolenia zintegrowanego. Kiedy może je otrzymać"

Kompletny wniosek o pozwolenie zintegrowane dla Huty Miedzi Głogów wraz z załącznikami przekazaliśmy już w czerwcu 2002 r. Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego odesłał nam go bez rozpatrzenia, z uwagi na brak rozporządzeń ministra środowiska dotyczących wykazu instalacji objętych pozwoleniem zintegrowanym oraz o opłacie rejestracyjnej. Przygotowania wniosków o pozwolenia zintegrowane dla hut miedzi i Zakładu Hydrotechnicznego znajdują się w końcowej fazie. Jestem przekonany, że jeszcze w tym roku odpowiednio wypełnione formularze zostaną złożone w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim.

Należy zaznaczyć, że kraje Unii Europejskiej obowiązek uzyskania pozwoleń zintegrowanych mają spełnić do końca października 2007 r.

Czy UE ma też specjalne regulacje dla firm górniczych, takich jak m.in. KGHM. Czy wskazuje, jak gospodarować złożami, odpadami poflotacyjnymi itp."

Aktualnie w Unii Europejskiej brak jest regulacji prawnych kompleksowo ujmujących problematykę górnictwa. Trwają prace, zmierzające do przygotowania stosownej dyrektywy, która ma obejmować sprawy odpadów powstających na terenie zakładu górniczego. Ponadto w Biurze UE w Sewilli prowadzone są działania w kierunku określenia wymogów najlepszej dostępnej techniki dla górnictwa i odpadów powstających w wyniku aktywności górniczej. KGHM bierze czynny udział w ich przygotowaniu.

KGHM ma największy w Europie zbiornik odpadów poflotacyjnych ?Żelazny Most?. Czy mieszkańcy okolicy nie skarżą się na jego uciążliwość`

Ewentualne zagrożenie, związane z użytkowaniem zbiornika Żelazny Most?, mogłoby być związane z zanieczyszczeniem wód, wtórnym pyleniem lub zawaleniem się zapór. Odpowiednia technologia eksploatacji zbiornika powoduje, iż zagrożenie dla otoczenia jest znikome. Jedynie 3?4 dni w roku wspomniane już wtórne pylenie jest zauważalne jako dolegliwość w kilku miejscach na granicach strefy ochronnej, i to tylko przy bardzo silnych wiatrach. Warto podkreślić, że znacząca część pracowników Zakładu Hydrotechnicznego, w skład którego wchodzi ?Żelazny Most?, pochodzi z terenów, na których znajduje się zbiornik. Na bieżąco wykonują i obserwują wysiłki zmierzające do zminimalizowania ewentualnych dolegliwości związanych z jego eksploatacją.

Kiedy zbiornik zostanie rozbudowany i do jakiej wysokościE

Podstawowe parametry zbiornika ?Żelazny Most? wynoszą obecnie: objętość zdeponowanych odpadów ? 343 mln m3, objętość akwenu ? 8 mln m3, powierzchnia całkowita wnętrza ? 1394 ha (w tym: plaże ? 794 ha, akwen ? 600 ha), wysokość piętrzenia ? prawie 158 m n.p.m., a wysokość korony ? 160 m n.p.m. Mamy pozwolenie na magazynowanie odpadów flotacyjnych w zbiorniku do wysokości 162,5 m. Umożliwia nam to funkcjonowanie do połowy 2005 r. Jesteśmy także w końcowej części procedury uzyskania pozwolenia na rozbudowę ?Żelaznego Mostu? do wysokości 180 m. Liczymy, że pozwolenie otrzymamy jeszcze w tym roku. Rozbudowa zbiornika będzie trwać sukcesywnie przez 15?20 lat. KGHM dysponuje stosownymi opracowaniami i raportami, w tym raportem międzynarodowych, które jednoznacznie potwierdzają możliwość rozbudowy składowiska i bezpiecznego składowania odpadów, nawet do wysokości piętrzenia 200 m n.p.m.

Czy KGHM wykorzystuje już jakieś odpady jako surowiec do produkcji np. wyrobów wykorzystywanych w budownictwie-

Moją główną dewizą w gospodarce odpadami jest ?nie ma odpadów, są tylko surowce wtórne, które czekają na swoją technologię?. Dewizę tę staram się wpajać także moim współpracownikom. Dlatego też uważam, że KGHM traktuje odpady wytwarzane przez podległe sobie podmiot jako surowce wtórne. Część z nich już dzisiaj podlega przetwarzaniu na produkty użyteczne właśnie w budownictwie, np. żużel szybowy i żużel granulowany. Inne odpady w najbliższym czasie znajdą swoje zastosowanie. Największą część masy odpadów KGHM stanowią pozostałości poflotacyjne. W 2002 r. z ponad 26 mln ton tych odpadów zagospodarowano prawie 20,5 mln ton, głównie do nadbudowy zapór i uszczelniania czaszy zbiornika ?Żelazny Most? oraz do neutralizacji odpadowego kwasu siarkowego.

Na skutek eksploatacji podziemnej, w górotworze powstają pustki, których część, zgodnie z uregulowaniami prawa górniczego, musi być wypełniana materiałem podsadzkowym, spełniającym warunki obowiązującej normy. Podjęliśmy więc działania na rzecz, sensownego technicznie i ekonomicznie, skierowania strumienia odpadów flotacyjnych (za które wnosimy jeszcze opłaty za składowanie) do wypełniania pustek poeksploatacyjnych. Kubatura powstających corocznie pustek pozwala na zdeponowanie pod ziemią ok. 6,5?7,2 mln m3 materiału podsadzkowego. Realizacja projektu pozwoli na zmniejszenie ilości odpadów flotacyjnych składowanych, zmniejszenie nakładów na rozbudowę ?Żelaznego Mostu? oraz wydłużenie okresu jego zapełniania.

Jak KGHM pod względem emisji zanieczyszczeń prezentuje się na tle innych producentów miedzi-

Dwutlenek siarki, uwalniający się w procesie konwertorowania, jest w większości hut miedzi na świecie wykorzystywany do produkcji kwasu siarkowego, a stopień jego utylizacji świadczy o poziomie techniki danego przemysłu i jego orientacji proekologicznej. 18% miedzi na świecie jest produkowane bez żadnej utylizacji dwutlenku siarki, 11% ? produkuje się ze sprawnością utylizacji SO2 poniżej 50%, 39% ? ze sprawnością utylizacji SO2 ponad 95%. W tym ostatnim przedziale znajdują się już obecnie wszystkie trzy polskie huty miedzi. Według rankingu hut miedzi, które emitują najmniej dwutlenku siarki, opublikowanego przez organizację CRU International z Londynu, na 35 zakładów, Huta Miedzi Legnica znalazła się na 3. miejscu, Huta Miedzi Głogów II na 6., a Huta Miedzi Głogów I na 11. pozycji. Jesteśmy w czołówce firm miedziowych przyjaznych środowisku.

Dziękuję za rozmowę.

Inwestycje na najbliższe lata

? Zakończenie modernizacji wydziału ołowiu w HM Głogów.

? Bieżące modernizacje fabryk kwasu siarkowego we wszystkich hutach.

? Budowa oczyszczalni gazów z pieców anodowych HM Głogów II i HM Legnica.

? Rozbudowa składowiska ?Żelazny most? i kontynuacja dotychczasowych działań na rzecz ograniczenia jego wpływu na środowisko.

? Prace na rzecz innego zagospodarowania odpadów poflotacyjnych.

? Zagospodarowanie odpadów, zwłaszcza żużli hutniczych i produktu odsiarczania spalin z elektrociepłowni HM Głogów.

? Prowadzenie prac pielęgnacyjnych w strefach ochronnych i w miarę możliwości zmniejszanie ich powierzchni.