Niemal 40 mld zł deficytu w budżecie. Wpływy z VAT na minusie

Mimo powrotu 5 proc. stawki VAT na żywności, dochody z tego podatku w samym kwietniu spadły w porównaniu z kwietniem zeszłego roku. Jak to wyjaśnia resort finansów?

Publikacja: 15.05.2024 19:54

Niemal 40 mld zł deficytu w budżecie. Wpływy z VAT na minusie

Foto: AdobeStock

W okresie styczeń – kwiecień 2024 r. dochody budżetu państwa ogółem wyniosły ok. 214 mld zł i były wyższe o ok. 40,5 mld zł, zaś dochody z podatków wyniosły 193,7 mld zł i wzrosły rok do roku o niemal 42 mld z (28 proc.) – podało Ministerstwo Finansów w środowym komunikacie.

Wyjątkowo wysokie wpływy z CIT i PIT

W porównaniu z okresem styczeń-kwiecień 2023 r. wszystkie źródła dochodów podatkowych wzrosły i to wyjątkowo mocno. Przykładowo wpływy z PIT okazują się ok. 55 proc. wyższe, a z CIT – o 74 proc. Gdyby takie dynamiki utrzymywały się do końca roku, nowy rządy mógłby chwalić się znacząco niższym od planu deficytem. Resort finansów wyjaśnia jednak w komunikacie, że to głównie efekt statystyczny i niedługo zapewne zniknie.

I tak, w przypadku CIT należy pamiętać, że dane za kwiecień są nieporównywalne z poprzednim rokiem. W tym roku termin rozliczenia rocznego za 2023 r. przypadał na 2 kwietnia, w poprzednim zaś roku – na koniec czerwca.

Czytaj więcej

Polska gospodarka przyspiesza, ale niezbyt żwawo. GUS podał najnowsze dane o PKB

Z kolei w przypadku PIT na wyższe wykonanie wpłynęły w znacznym stopniu niższe zwroty podatku w związku z rozliczeniem rocznym. Jak zaznacza MF, zeszłoroczne zwroty były wyjątkowo wysokie w wyniku wprowadzenia w połowie 2022 r. reformy „Niskie Podatki”. Dodatkowo, w tym roku ostateczny termin rozliczenia rocznego PIT przypadł na 30 kwietnia, co powodowało, że dopłaty ze strony podatników skoncentrowały się właśnie na koniec tego miesiąca (rok temu termin złożenia rocznego rozliczenia PIT mijał 2 maj) .

Jaki efekt powrotu 5-proc. stawki VAT?

Z kolei dochody z VAT w okresie styczeń-kwiecień wyniosły 99,9 mld zł i były wyższe o ok. 15,5 mld zł ( 18,4 proc.) niż w porównywalnym okresie 2023 r. Ale w samym kwietniu spadły o 2,3 proc. (w stosunku do kwietnia 2023 r.). To trochę może dziwić, skoro od kwietnia br. obowiązuje wyższa, 5-proc. stawka VAT na żywności (po tym, jak skończyła się tzw. tarcza antyinflacyjna).

Na ten spadek złożyło się kilka czynników – wyjaśnia Ministerstwo Finansów. Przede wszystkim w kwietniu 2024 r. wystąpiły niekorzystne efekty bazy statystycznej: w kwietniu 2023 r. odnotowano wysokie wpływy z VAT o charakterze jednorazowym w wysokości ok. 3 mld zł, zaś w kwietniu br. już ich nie było. „Po uwzględnieniu powyższego dostosowania wzrost dochodów z VAT w kwietniu 2024 r. wyniósłby ok. 11 proc. względem kwietnia 2023 r.” – czytamy w komunikacie. O stawce VAT na żywności MF nie wspomina, jednak warto zaznaczyć, że kwietniowe wpływy z tego podatku odzwierciedlają sytuacją rynkową sprzed miesiąca, czyli z marca.

MF zwraca za to uwagę na wyjątkowo wysoki spadek (14,6 proc.) produkcji przemysłowej w marcu 2024 r., a to wielkość tej produkcji warunkuje sytuację podatników i wpływa w krótkim okresie na wysokość dochodów zarówno z VAT, jak i z CIT. „Wpływy z VAT z uwagi na wiodącą rolę tego podatku w dochodach budżetu państwa, podlegają szczególnej uwadze Ministerstwa Finansów i będą nadal szczegółowo analizowane” – podkreśla resort.

Czytaj więcej

Groźne prognozy Ministerstwa Finansów dla długu

Wydatki budżetu szybko rosną

Wykonanie wydatków budżetu państwa w okresie styczeń – kwiecień 2024 r. wyniosło ok. 254 mld zł i było ok. 38 proc. wyższe niż rok wcześniej.

Najmocniej rok do roku wzrosły wydatki ZUS (więcej o ok. 27,4 mld zł) co związane było m.in. z podwyżką świadczenia 500+ na 800+ od 1 stycznia 2024. Ponadto, w kwietniu zostało wypłacone bezpośrednio z budżetu ZUS, dodatkowe roczne świadczenie pieniężne tzw. 13. emerytura, które w ubiegłym roku finansowane było z Funduszu Solidarnościowego.

Rok do roku wzrosły też subwencje dla samorządów (o 13,8 mld zł) m.in. w wyniku podwyżki płac dla nauczycieli o 30 proc. Składka do UE była zaś o 2,6 mld zł wyższa, a obsługa długu – o 1 mld zł kosztowniejsza. 

Deficyt w budżecie rośnie

Deficyt w budżecie państwa po kwietniu br. wyniósł 39,9 mld zł wobec 24,5 mld zł po marcu. Plan na cały rok zakłada dziurę w kasie publicznej na poziomie 284 mld zł.

Gospodarka krajowa
Członek RPP rewiduje stanowisko ws. obniżki stóp procentowych
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Gospodarka krajowa
Polacy mogą zaskoczyć rynek wydatkami
Gospodarka krajowa
Inflacja nie daje o sobie zapomnieć
Gospodarka krajowa
Część członków RPP kruszeje w sprawie wiosennych obniżek stóp
Materiał Promocyjny
Samodzielne prowadzenie księgowości z Małą Księgowością
Gospodarka krajowa
Trzy kraje w UE z wyższą inflacją niż Polska. Energia drożeje wyjątkowo mocno
Gospodarka krajowa
Inflacja w Polsce na tegorocznych maksimach, czyli „co by było, gdyby”