Czy polskie MŚP są gotowe na erę fuzji i przejęć?

Polskie małe i średnie przedsiębiorstwa to fundament naszej gospodarki – odpowiadają za niemal 50 proc. PKB, zatrudniając ponad 60 proc. pracowników. Jednak w obliczu spowolnienia gospodarczego, rosnącej konkurencji i zglobalizowanego rynku wiele firm dochodzi do przysłowiowej ściany.

W naturalny sposób pojawia się pytanie: czy M&A (fuzje i przejęcia) to remedium na stagnację? A może polskie MŚP wciąż pozostają w cieniu własnych obaw, kapitałowych barier i braku strategii?

M&A jako lekarstwo na stagnację

Fuzje i przejęcia od lat stanowią motor rozwoju zachodnich gospodarek. Dla dużych firm to codzienność, ale dla MŚP w Polsce wciąż wydają się abstrakcją. W dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, gdzie presja międzynarodowych graczy rośnie, przejęcie konkurenta lub partnera może być kluczowym ruchem. Otwiera to drogę do nowych rynków, skalowania biznesu czy pozyskania unikalnych kompetencji. Jednak czy polscy przedsiębiorcy są gotowi na taki krok? Niestety, wciąż w wielu przypadkach brakuje świadomości, że M&A to nie tylko domena wielkich korporacji, lecz także narzędzie do rozwoju małych i średnich firm. Wielu właścicieli patrzy na fuzje z dystansem, postrzegając je jako ryzykowne, skomplikowane i dostępne tylko dla „grubych ryb”.

Brak odwagi, kapitału czy strategii?

Pierwszym problemem jest mentalność. Polscy przedsiębiorcy, choć odważni i elastyczni, często boją się utraty kontroli. M&A wymaga zaufania, a także długofalowej wizji, której czasami brakuje. Do tego dochodzi bariera kapitałowa – nawet jeśli firma chce przejąć konkurenta, nie zawsze ma na to środki. Chociaż rynek private equity i venture capital w Polsce rośnie, nadal pozostaje niszowy.

Strategia to kolejna pięta achillesowa. Fuzje i przejęcia nie mogą być celem samym w sobie. Bez starannie przemyślanej strategii rozwoju firmy M&A może przynieść więcej problemów niż korzyści – od konfliktów kulturowych po nieefektywną integrację.

MŚP na celowniku międzynarodowych funduszy

Paradoksalnie, polskie MŚP, które same boją się M&A, coraz częściej stają się obiektem zainteresowania międzynarodowych funduszy inwestycyjnych. Nasze firmy kuszą innowacyjnością, zdolnościami produkcyjnymi i relatywnie niskimi wycenami. To szansa, ale i ryzyko. Brak przygotowania do profesjonalnych procesów M&A może skutkować utratą kontroli nad biznesem lub jego sprzedażą na niekorzystnych warunkach.

Sektory z potencjałem

W Polsce istnieją sektory, które wyjątkowo skorzystałyby na konsolidacji. Przemysł, handel, IT czy e-commerce to dziedziny, gdzie skala ma kluczowe znaczenie. Małe przejęcia mogą w krótkim czasie przerodzić się w wielkie sukcesy, o ile zostaną dobrze zaplanowane. Przykłady firm takich jak R22 czy Grupa Pracuj pokazują, że umiejętnie zrealizowane M&A pozwalają nie tylko na wzrost skali, ale także na ekspansję międzynarodową.

Gotowi na transformację, ale czy na fuzje?

Proces fuzji to jednak nie tylko kwestia finansów i strategii. To także rewolucja organizacyjna, kulturowa i mentalna. Dla wielu polskich MŚP oznacza to konieczność zmiany dotychczasowego sposobu zarządzania. Drobiazgowe procesy due diligence, negocjacje czy integracja dwóch firm to ogromne wyzwanie. Czy polscy przedsiębiorcy są na to gotowi? Niestety wielu z nich wciąż traktuje firmę jako ‚dziecko”, nad którym chcą mieć pełną kontrolę.

M&A jako sposób na sukcesję

Problem sukcesji w polskich firmach narasta – według szacunków nawet 30 proc. właścicieli MŚP w Polsce stanie wkrótce przed decyzją komu przekazać stery. M&A może być w tym przypadku optymalnym rozwiązaniem. Przejęcie przez większego partnera lub fundusz pozwala zapewnić ciągłość firmy, a jednocześnie uwolnić kapitał właściciela.

Ekspansja międzynarodowa

Dla wielu MŚP przejęcie zagranicznego podmiotu może być biletem do globalnej gry. Przykłady polskich firm, które skutecznie przejęły spółki za granicą, pokazują, że odwaga i odpowiednia strategia mogą otworzyć drzwi do nowych rynków. Przejęcie to nie tylko dostęp do klientów, ale także do know-how i technologii, których rozwój własnymi siłami zająłby lata.

Edukacja kluczem do sukcesu

Wszystkie te wyzwania sprowadzają się do jednego mianownika: braku edukacji. Polskie MŚP potrzebują większej świadomości na temat procesów M&A – ich korzyści, ryzyk i narzędzi. Bez tego potencjał fuzji i przejęć pozostanie niewykorzystany, a krajowe firmy będą traciły dystans do zagranicznej konkurencji.

Era fuzji i przejęć nieuchronnie nadchodzi. To od polskich przedsiębiorców zależy, czy potraktują ją jako szansę czy zagrożenie. Pewne jest jedno: stagnacja nie jest opcją.