Pierwsze pozwy w sprawach o WIBOR w sądach

Wskaźnik WIBOR w teorii jest wskaźnikiem kosztu pieniądza na rynku międzybankowym. Z zasady ma rekompensować bankom koszty pozyskiwania środków udostępnianych klientom banków w formie kredytu lub pożyczki.

Problem tkwi w tym, że to wszystko jedynie teoria, gdyż wskaźnik ten nie jest oparty na faktycznych kosztach, które ponoszą banki w celu pozyskania środków. Wysokość wskaźnika WIBOR obecnie odnosi się do kosztów banków, które ponosiłyby, gdyby pożyczałyby od siebie środki. Tymczasem w rzeczywistości akcja kredytowa banków bazuje nie na pożyczkach międzybankowych, ale na depozytach (oprocentowanie pożyczki jest znacznie wyższe niż oprocentowanie depozytu), a więc koszty, które ponoszą banki w celu pozyskania pieniędzy dla swoich klientów są tak naprawdę niższe, niż banki to deklarują swoim klientom. Co więc dzieje się z tą nadwyżką? Staje się ona dodatkowym, ukrytym kosztem kredytu, który otrzymuje od swojego klienta bank. WIBOR bowiem wchodzi w skład oprocentowania kredytu (razem z marżą banku).

Skoro wskaźnik WIBOR jest zawyżony, a więc nie oddaje rzeczywistego kosztu pozyskiwania przez bank finansowania, należałoby podać w wątpliwość to, czy WIBOR spełnia wymogi unijnego rozporządzenia BMR mającego na celu zapewnienie rzetelności indeksów stosowanych w Unii Europejskiej. Według rozporządzenia wskaźnik powinien bowiem opierać się na realnych transakcjach międzybankowych, a nie na fikcyjnych deklaracjach.

Konieczność wprowadzenia zmian w tej kwestii dostrzegł polski ustawodawca, tworząc ustawę o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Ustawa ta zakłada bardzo istotne zmiany dla kredytobiorców, przede wszystkim wprowadzenie kredytowego zamiennika dla WIBOR, który ma zostać wprowadzony od 2023 r.

Tymczasem warto wiedzieć, że klient banku może rozliczyć nadpłatę, którą w swojej nieświadomości przekazywał do banku przez lata.

Nadpłata ta może być tym bardziej wysoka, biorąc pod uwagę fakt, iż na wysokość wskaźnika WIBOR ma wpływ wysokość stóp procentowych NBP, zatem gdy te wzrosły, to samo nastąpiło ze wskaźnikiem WIBOR, co z kolei spowodowało wzrost rat kredytowych.

Biorąc pod uwagę wszystkie wyżej opisane okoliczności, pojawia się możliwość podważenia w sądzie sposobu ustalania wskaźnika WIBOR i uznania przez sąd jego wadliwości.

Kredytobiorca może przed sądem różnie kształtować swoje roszczenia w zależności od treści podpisanej umowy kredytowej i okoliczności towarzyszących zawarciu umowy kredytu.

Klient banku może żądać, aby sąd uznał postanowienia dotyczące wskaźnika WIBOR za klauzule abuzywne, wnosząc o to, aby wskaźnik WIBOR został usunięty z umowy kredytu, a nadpłata została rozliczona, wówczas przy dalszym wykonywaniu umowy kredytu oprocentowanie bazować będzie wyłącznie na marży, która ma stałą wysokość.

Przed sądem można również formułować wniosek o unieważnienie całej umowy kredytowej, przy czym rozwiązanie to wiąże się z koniecznością zwrotu przez kredytobiorcę całej niespłaconej dotąd kwoty udostępnionego kredytu.

Według orzecznictwa sądów polskich i TSUE bank ma obowiązek udzielić kredytobiorcy informacji na temat tego, jakie ponosi ryzyko w związku ze zmiennym oprocentowaniem, a więc o tym, że w przypadku wzrostu stóp procentowych, raty kredytowe również wzrosną. Zatem postępowanie w sprawach dotyczących WIBOR w znacznej mierze sprowadza się do tego, czy klient banku został poinformowany o ryzyku, jakie niesie za sobą zmienne oprocentowanie. Niewywiązanie się przez bank z tego obowiązku oznacza szansę kredytobiorcy na zwrot nadpłaty przekazywanej przez lata trwania umowy na rzecz banku czy też unieważnienie całej umowy kredytu.