Niemcy mogą złagodzić ograniczenie deficytu budżetowego

Konserwatywny kandydat na kanclerza Friedrich Merz zasygnalizował, że jest otwarty na reformę rygorystycznych limitów pożyczkowych Niemiec (hamulec zadłużenia) pod warunkiem wykorzystania dodatkowych wydatków finansowanych długiem na inwestycje.

https://pbs.twimg.com/media/GcWjqXHXoAAfXKt?format=jpg&name=900x900

Lider niemieckich konserwatywnych chadeków (CDU) Friedrich Merz powiedział, że w pewnych okolicznościach może być otwarty na zreformowanie hamulca zadłużenia, który ogranicza deficyt publiczny do 0,35 proc. produktu krajowego brutto.

Merz, który miał pole position do zostania kolejnym kanclerzem Niemiec po upadku niemieckiego rządu koalicyjnego, już wcześniej argumentował, że kraj powinien trzymać się zapisanego w konstytucji hamulca zadłużenia, wprowadzonego przez jego partię w 2009 roku za rządów Angeli Merkel.

Wydatki nie na konsumpcję, ale na inwestycje

W CDU debatę na temat reformy hamulca zadłużenia wznowił w tym roku konserwatywny burmistrz Berlina Kai Wegner. Kilku wpływowych przywódców CDU z innych rządów regionalnych przyłączyło się do dążenia do reform, ponieważ stany są bardziej ograniczone niż rząd federalny i nie mają strukturalnej swobody w zaciąganiu nowego długu.

Wewnątrz partii rośnie presja, a premierzy stanów CDU na ostatnich spotkaniach partii naciskają na Merza, aby uwzględnił plany reform w kampanii na rzecz przedterminowych wyborów w Niemczech 23 lutego.

– Oczywiście, że można to zreformować – powiedział Merz na konferencji biznesowej SZ. – Pytanie brzmi: dlaczego? W jakim celu? Jaki jest wynik takiej reformy?

Merz powiedział, że nie będzie otwarty na reformy zwiększające wydatki na politykę konsumpcyjną lub społeczną, ale jeśli dodatkowe pożyczki miałyby pobudzić inwestycje, „wtedy odpowiedź może być inna”.

Zauważył, że hamulec zadłużenia to kwestia techniczna i nie chce teraz wdawać się w tę dyskusję. Później źródło bliskie liderowi CDU powiedziało Reutersowi, że Merz nie ma na razie planów reformowania hamulca zadłużenia. Jednak Bruno Hoenel, członek komisji budżetowej Bundestagu z Partii Zielonych, powiedział, że po dojściu Merza do władzy „hamulec zadłużenia zostanie natychmiast zreformowany”. Dodał, że w dobie kryzysu nie da się sfinansować budżetu bez zaciągania kredytów.

– Jeśli chce się pracować z budżetem w sposób przyszłościowy, nie da się zreformować hamulca zadłużenia – powiedział Hoenel agencji Reuters. Zauważył, że w 2028 r. na realizację celu NATO wynoszącego 2 proc. potrzeba będzie łącznie 80 miliardów euro, czyli o prawie 30 miliardów więcej niż w projekcie budżetu na 2025 rok, który proponuje wydatki na obronność na poziomie 53 miliardów. Odnosząc się do otwarcia Merza na reformę hamulca zadłużenia, powiedział, że konserwatysta priorytetowo traktuje swoje dążenie do władzy.

– Merz blokował to przez trzy lata, żeby teraz, na trzy miesiące przed wyborami, powiedzieć: "Właściwie to sobie wyobrażam”.

Dylemat hamulca zadłużenia

Hamulec zadłużenia przyczynił się do upadku koalicji, co przyspieszyło ogłoszenie przedterminowych wyborów. Christian Lindner, przywódca fiskalnie konserwatywnej partii Wolni Demokraci, który w zeszłym tygodniu został zwolniony ze stanowiska ministra finansów przez kanclerza socjaldemokratów Olafa Scholza, powiedział, że kanclerz próbowała zmusić go do zawieszenia hamulca zadłużenia.

Zawieszenie hamulca w sytuacji awaryjnej, powołując się na szczególne okoliczności, jest możliwe przy większości rządu. Niemcy ponownie wprowadziły hamulec zadłużenia w 2024 r., po czterech latach jego zawieszenia, aby umożliwić dodatkowe wydatki w związku z pandemią Covid i kryzysem energetycznym wywołanym wojną na Ukrainie.

Jednak zreformowanie hamulca zadłużenia wymagałoby większości dwóch trzecich w izbie wyższej i niższej parlamentu. Premierzy CDU państw wschodnich popierają reformę, natomiast sprzeciwia się temu szef bawarskich konserwatystów Markus Soeder. Lider Unii Chrześcijańsko-Społecznej (CSU) Soeder powiedział, że w pierwszej kolejności trzeba będzie obciąć „bezsensowne dodatkowe wydatki”.

Zanim jakakolwiek rozmowa na temat hamulca zadłużenia „trzeba zmienić wyrównanie finansowe krajów związkowych” – stwierdził Soeder, odnosząc się do niemieckiego systemu redystrybucji dochodów.

Bogaty stan Bawaria musiał niedawno przekazać innym krajom związkowym ponad dziewięć miliardów euro. – To nie może tak dalej trwać – powiedział Soeder.