Elektroniczna księgowość

Elektroniczny język księgowych - tak można w skrócie nazwać XBRL, standard rachunkowości, który ma za kilka lat uprościć składanie, a przede wszystkim porównywanie danych finansowych. Już wkrótce możemy się spodziewać, że programy z tym skrótem w nazwie znajdą się w komputerze każdego księgowego.

eXtensible Business Reporting Language (Elektroniczny Standard Sprawozdawczości Finansowej) to język stworzony dla potrzeb raportowania finansowego, a szczególnie do wymiany kompletnych sprawozdań finansowych pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Zamiast traktować sprawozdania finansowe jako blok tekstu - tak jak ma to miejsce w przypadku strony normalnego dokumentu księgowego, XBRL działa jak duża baza danych ze specjalnie oznaczonymi "tagami". Każdy z nich oznacza inne dane. Na przykład, odrębnym tagiem może być "wynik finansowy netto". Dzięki temu księgowy czy analityk nie muszą mozolnie przedzierać się przez sprawozdania finansowe, tylko w jednej chwili porównać te same pozycje bilansowe wielu firm.

Co więcej, oprogramowanie traktuje XBRL w sposób "inteligentny", rozpoznając dane zawarte w dokumencie. Może jednocześnie selekcjonować, analizować, przechować bądź wymieniać z innym komputerem. Dane można też w prosty sposób prezentować.

Firmy używające tej technologii oszczędzają na kosztach. System ma przecież usprawniać procesy gromadzenia i przesyłania danych finansowych. Prostszy jest także audyt powiązanych danych finansowych. Specjaliści podkreślają, że XBRL nie zna granic - nie ma znaczenia język kraju, w którym program jest używany, ani obowiązujące w nim standardy rachunkowości. Nawet dane z innych standardów mogą być łatwo przekształcone do formatu XBRL.

Jak to działa?

XBRL to w gruncie rzeczy język programowania, oparty na XML - standardzie służącym do elektronicznej wymiany danych poprzez internet. Każdy ze znaczników - tag - oprócz swojej wartości, określa także jej rodzaj (np. pieniężny, procentowy, opisowy), język, ale także źródło pochodzenia. Można w każdej chwili sprawdzić, na podstawie jakich obliczeń (np. sumy innych tagów) i przepisów prawa powstała dana wartość.

Najważniejszą cechą XBRL jest możliwość jego adaptacji przez różnych użytkowników - również zewnętrznych: banki, giełdy, analityków, audytorów czy firmy ubezpieczeniowe. Trudno sobie wyobrazić, żeby np. każdy analityk mógł mieć dostęp do danych z wszystkich faktur danej spółki. Z reguły poznaje tylko wartości końcowe, nie wiedząc nic o procesie ich powstawania. W przypadku XBRL wszystkie dane mogą być zebrane w jednym miejscu i przeszukiwane według wybranego klucza, przy czym można ograniczyć dostęp do szczegółów tylko dla wybranych osób.

Dzięki cechom tego standardu spółki raczej nie mogą się tłumaczyć, że ich wyniki są nieporównywalne z konkurencją z powodu np. odmiennych metod liczenia rezerw, bo dane mogą zostać w prosty i szybki sposób zestawione z pominięciem różnic.

Korzyści

XBRL ma przede wszystkim usprawnić rachunkowość. Główne cechy tego programu to: automatyzacja, redukcja kosztów, szybsza, a zarazem bardziej pewna i dokładna praca z danymi, poprawa analizy oraz wyższa jakość informacji pomocnych w procesie podejmowania decyzji.

Raz zebrane dane w XBRL pozwalają na generowanie różnego typu raportów przy minimalnym wysiłku. Dział finansowy, na przykład, może szybko stworzyć wewnętrzne raporty dla zarządzania i kontroli, sprawozdania finansowe do publikacji, ewidencje podatkowe, raporty oceniające zdolność kredytową.

Twórcy takiego oprogramowania podkreślają, że XBRL może być szczególnie przydatny w przypadku giełdy papierów wartościowych. Informacje związane z rynkiem kapitałowym mają stać się dzięki temu bardziej przejrzyste.

Sam standard może przynieść również korzyści innego rodzaju. To "żyła złota" dla firm informatycznych, które będą tworzyć oprogramowanie odpowiedzialne za tworzenie sprawozdań dla XBRL. Aby firmy mogły w pełni sprawnie korzystać z tego standardu, konieczne są zmiany w ich systemach informatycznych. Praktycznie na każdym poziomie powinny funkcjonować tagi XBRL.Czy to oprogramowanie wyprze z pracy księgowych? To raczej niemożliwe, bo najlepsze nawet systemy i tak wymagają opieki człowieka. To on ma wyciągać wnioski z "gołych" danych i kontrolować ich prawdziwość.

Ruch non-profit

XBRL jest już używany w Stanach Zjednoczonych, Australii, Nowej Zelandii, Kanadzie, Niemczech, Holandii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Komisja Europejska w ubiegłym roku przyjęła uchwałę nakazującą promocję nowego standardu. W Polsce trwają, na razie akademickie, prace nad jego wprowadzeniem. M.in. studenci uczelni ekonomicznych uczestniczą w pracach nad przygotowaniem i upowszechnieniem tego standardu.

Upowszechnianiem tego standardu zajmuje się organizacja XBRL International. To bezdochodowe konsorcjum składające się z ponad 250 przedsiębiorstw i innych instytucji z całego świata. Ruch powstał w 1998 r.