OFE poprawiają ład korporacyjny w spółkach

Jeżeli sprawdzimy, kto z mniejszościowych akcjonariuszy faktycznie jest zaangażowany w sprawy związane z funkcjonowaniem spółek, to okazuje się, że są to fundusze emerytalne – mówi Andrzej Sołdek, ekspert rynku kapitałowego, autor badania „Działania OFE w zakresie nadzoru nad spółkami portfelowymi w 2022 r.”.

Jakimi akcjonariuszami są OFE?

Można na to spojrzeć z kilku punktów widzenia. Jeżeli sprawdzimy, kto z mniejszościowych akcjonariuszy faktycznie jest zaangażowany w sprawy związane z funkcjonowaniem spółek, to okazuje się, że są to OFE. Przejawia się to m.in. poprzez obecność na walnych zgromadzeniach, aktywny udział w nich poprzez chociażby przedstawianie projektów uchwał, zgłaszaniu członków rad nadzorczych czy też poprzez blokowanie pewnych niekorzystnych rozwiązań. OFE wyróżniają się w tym aspekcie, a w szczególności dotyczy to największych podmiotów. Co ciekawe, OFE praktycznie od zawsze wyróżniają się pod tym względem, a przecież rynek otwartych funduszy na przestrzeni lat też przeszedł zmiany, które też spowodowały, że przychody branży się skurczyły. Mimo to nie ograniczono funkcji nadzorczej OFE nad spółkami, co na pewno trzeba traktować jako pozytyw. Ważne również jest to, że OFE korzystają z nowych narzędzi, jakie w kontekście praw akcjonariusza pojawiają się na naszym rynku.

Wyróżniają się przede wszystkim największe podmioty. Działa zasada, że duży może więcej?

To też jest pytanie o motywację działań podejmowanych przez OFE. Pierwszym skojarzeniem jest oczywiście motywacja ekonomiczna, czyli działania mające przynieść korzyści PTE. W tym kontekście OFE są zainteresowane tym, aby w spółkach, w których mają relatywnie duże udziały, być bardziej aktywnym akcjonariuszem, bo przez to też mogą budować wartość firmy i tym samym osiągać lepsze wyniki. Oczywiście działania OFE związane są też z dbaniem o interes klientów, czyli uczestników funduszy. W takich przypadkach mniejsze OFE są bardziej aktywne w spółkach, gdzie mają co najmniej 5 proc. udziałów, co jest zgodne z kodeksem dobrych praktyk inwestorów instytucjonalnych. Też warto jednak zauważyć, że na przestrzeni lat aktywność średnich i mniejszych funduszy się zmieniała. Różne podmioty przejmowały pałeczkę liderów w tej grupie funduszy, jeśli chodzi o aktywność w nadzorze nad spółkami. W przypadku największych OFE ta duża aktywność raczej utrzymuje się na stale wysokim poziomie.

Temat relacji między głównym a mniejszościowymi akcjonariuszami na naszym rynku to temat rzeka. Wciąż jest przecież sporo do poprawy. Gdyby nie było OFE, te relacje wyglądałaby jeszcze gorzej?

OFE przyczyniły się do poprawy ładu korporacyjnego, natomiast nie ma co ukrywać, że jego poziom nadal jest słaby. Poprawie uległy chociażby takie kwestie jak zgłaszanie niezależnych kandydatów do rady nadzorczej czy też systemy motywacyjne, które mają łączyć interesy kadry menedżerskiej i akcjonariuszy. Ważne jest też to, że OFE są na walnych zgromadzeniach, przez co akcjonariusze większościowi też muszą się liczyć z tym, że fundusze będą bronić się przed potencjalnymi, niekorzystnymi rozwiązaniami. Wszyscy jednak też zdajemy sobie sprawę, że wciąż, jeśli chodzi o ład korporacyjny, jest dużo do zrobienia, co też jest ważne w kontekście mechanizmu tzw. suwaka, który może ograniczyć siłę OFE. Pytanie, kto ewentualnie miałby przejąć rolę OFE. W zamierzeniu rolę bilansowania odpływów aktywów z OFE miały pełnić fundusze PPK i dobrze by było, aby wraz z rosnącymi aktywami aktywność funduszy PPK w nadzorze nad spółkami była w przyszłości większa. Szczególnie że kwestie związane z corporate governance przyczyniają się do dyskonta w wycenie naszego rynku.

A w jakich dziedzinach OFE mogłyby się poprawić jako akcjonariusz?

Elementem, który obecnie jest mniej wykorzystywany, to głosowanie grupami. OFE korzystają z tego rzadko, natomiast jeśli mówimy o tym, że jednym z głównych problemów ładu korporacyjnego jest relacja większościowego akcjonariusza z mniejszościowymi, w którego imieniu działają, to jest to narzędzie, które powinno być częściej i szybciej wykorzystywane. Powinny być to działania wyprzedzające, a nie tylko w sytuacjach, gdy w spółce już dzieje się coś złego.