Geopolityka zagościła w sprawozdaniach finansowych

Agresja Rosji na Ukrainę rozpoczęła trwającą już ponad pięć tygodni wojnę. Jej skutki odczuwają też spółki. Dużym wyzwaniem jest odpowiednie ujęcie biznesowego ryzyka w raportach okresowych.

Zawirowania na rynkach walutowych, surowcowych, niepokojąco wysoka inflacja i problemy z łańcuchami dostaw to tylko niektóre z gospodarczych skutków trwającej od 24 lutego agresji Rosji na Ukrainę.

Garść rad dla audytorów

Polska Izba Biegłych Rewidentów przygotowała listę zagadnień, które powinny mieć na uwadze firmy audytorskie i biegli rewidenci. Skala oddziaływania wojny zależy od konkretnej sytuacji, w jakiej znajduje się badana jednostka. Szczególnie narażone mogą być trzy grupy podmiotów. Te, które prowadzą handel z firmami z Rosji, Białorusi lub Ukrainy. Posiadające spółki zależne lub istotne aktywa w tych krajach oraz te, które są powiązane z organizacjami lub osobami objętymi sankcjami.

Audytorzy muszą monitorować stale aktualizowane listy sankcji. Konieczna jest też analiza baz danych klientów, aby zidentyfikować wszystkich mających siedziby w Rosji i na Białorusi. Ważnym krokiem jest również analiza struktury własnościowej klientów i znalezienie bezpośrednich lub pośrednich powiązań z objętymi sankcjami podmiotami lub osobami zajmującymi eksponowane stanowiska polityczne. Jest to istotne, ponieważ można domniemywać próby ukrywania majątku rosyjskiego lub białoruskiego.

Lista czynników ryzyka, które wymagają uwzględnienia podczas badania sprawozdań za 2021 r., jest długa. Gros dotyczy wpływu wojny. Inne – zagadnień o charakterze makroekonomicznym, czyli m.in. rosnącej inflacji, wzrostów cen energii i paliw, ryzyka stóp procentowych, walutowego oraz kwestii kowenantów. Są też ryzyka dotyczące Polskiego Ładu, wpływu pandemii na biznesy poszczególnych firm, a także cyberbezpieczeństwa. O tym ostatnim jeszcze kilka lat temu mówiło się rzadko, natomiast dziś jego waga mocno rośnie. Bezpieczeństwo cybernetyczne jest szczególnie ważne w przypadku infrastruktury krytycznej, czyli podmiotów z sektora energetycznego, medycznego, transportowego, usług finansowych czy obronności kraju. Przy czym należy pamiętać, że ofiarami ataku mogą być podmioty z każdej branży i każdej wielkości. W 2021 r. sektorem najbardziej dotkniętym przez ataki DDoS (ang. denial of service) była bankowość, usługi finansowe i ubezpieczenia – wynika z danych F5.

Uwaga na terminy

PIBR podkreśla, że sprawozdanie z badania jest datowane nie wcześniej niż w dniu, w którym biegły rewident uzyskał wystarczające i odpowiednie dowody, na których może oprzeć swoją opinię z badania. Biorąc pod uwagę szybko zmieniające się środowisko, ważne jest, aby data zakończenia wszystkich prac audytowych (w tym badanie późniejszych zdarzeń i ocena kontynuacji działalności) zostało zaktualizowane jak najbliżej daty sprawozdania z badania. Ważne jest również, aby data oświadczenia kierownika jednostki była możliwie najbliższa daty sprawozdania z badania, ale nie późniejsza.

Przedstawiciele branży audytorskiej wskazują na kilka zasadniczych kwestii, które należy przeanalizować, aby upewnić się że przygotowane dane finansowe mają odpowiednią jakość i są kompletne.

– Na przykład jest to analiza przesłanek utraty wartości aktywów trwałych i weryfikacji stosowanych modeli analizy utraty wartości, weryfikacja oczekiwanej straty kredytowej oraz analiza umów pod kątem wykonalności i potencjalnych kar umownych, a także identyfikacja nierentownych kontraktów – wymienia Anna Wójtowicz, dyrektor w PwC. Dodaje, że warto też wziąć pod lupę ocenę możliwości realizacji aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego w przyszłych okresach oraz sposób ujęcia przekazanych dotacji i różnych form wsparcia na rzecz potrzebujących.

– Warto dzielić się dobrymi informacjami, szczególnie w trudnych czasach – podsumowuje przedstawicielka firmy PwC.