Gdzie banki widzą największą szansę na wzrost? Nie w hipotekach

Zaostrza się walka banków o klientów... biznesowych. Konsumenci wciąż są oczywiście ważni, ale zarobek na firmach wydaje się obecnie pewniejszy. A do tego oczekiwany zielony boom inwestycyjny daje kredytodawcom większą szansę rozwoju.

W swoich planach banki kładą obecnie szczególnie mocny nacisk na tzw. segment korporacyjny. Kuszą przedsiębiorców lepiej dopasowaną do ich potrzeb ofertą, lepszą obsługą czy profesjonalnym doradztwem. I stawiają sobie ambitne cele pod tym względem. Przykładowo PKO BP chce zdobyć w ciągu trzech lat 200 tys. nowy klientów biznesowych, a Bank Millennium chce podwoić portfel kredytów dla firm.

Z czego to wynika? Eksperci wymieniają dwa główne powody. Po pierwsze, to właśnie przedsiębiorstwa dają obecnie największą szansę na wzrost kredytowego biznesu. – Banki mają nadzieję na skokowy wzrost akcji kredytowej dla firm już w 2025 r. w związku z rozpędzeniem się KPO czy szerzej, zielonej rewolucji w Polsce – wyjaśnia Kamil Stolarski, analityk Santander BM.

Sam KPO to dziesiątki miliardów złotych na zielone inwestycje, a czasu na ich realizację zostało już niewiele (do końca 2026 r.). Część tych projektów trzeba będzie finansować kredytem, co może w końcu przełamać pewną niechęć przedsiębiorców do zaciągania zobowiązań. Jak wynika z danych ZBB, obecnie wartości kredytów przedsiębiorstw w relacji do PKB to ok. 11 proc. PKB, co stawia nas na przedostatnim miejscu wśród państw należących do strefy euro.

Prognozy wzrostu

– Polska gospodarka musi bardzo dużo zainwestować w zieloną energię, a że to projekty, które da się relatywnie dobrze wyskalować, to dosyć dobrze „nadają się” też do finansowania przez banki – zaznacza Michał Sobolewski, analityk DM BOŚ. – Do tego gospodarka potrzebuje inwestycji w nowe technologie, robotyzację, itp., tak by wzrosła nasza konkurencyjność. Inaczej mówiąc, w Polsce może ruszyć długo oczekiwany boom inwestycyjny, a banki chcą w tym uczestniczyć – dodaje.

A co z perspektywą wzrostu akcji kredytowej dla klientów detalicznych? W 2025 r. prawdopodobnie zacznie się cykl obniżek stóp procentowych, co powinno przełożyć się m.in. na wzrost popytu gospodarstw domowych choćby na kredyty hipoteczne. – Ale tu karty są w pewnym sensie rozdane. Sprzedaż hipotek czy kredytów gotówkowych zapewne się zwiększy do pewnych poziomów, ale największa przestrzeń do wzrostów jest niewątpliwie w dziale korporacyjnym – ocenia Stolarski.

Klienci detaliczni bardziej ryzykowni?

Oczywiście klienci detaliczni pozostają dla banków równie ważni jak klienci korporacyjni, bo to podstawa ich działalności. Przykładowo wartość kredytów gospodarstw domowych, jak podaje ZBP, w relacji do PKB sięga ok. 20 proc., więc jest dwa razy większa niż przedsiębiorstw. A jednak, jak zwraca uwagę Stolarski, segment detaliczny jest w Polsce coraz mniej „lubiany” ze względu na rosnące ryzyko prawne.

– Ryzyko prawne kredytów konsumentów rośnie, dlatego banki chcą dywersyfikować portfele, zwiększając zaangażowanie w dziale korporacyjnym – ocenia też Łukasz Jańczak, analityk Erste Securities.

To ryzyko już się zmaterializowało w postaci ogromnych kosztów rezerw na kredyty CHF, ponoszonych przez banki. Jednocześnie środowisko obawia się, że wypaczona interpretacja ochrony prawej konsumentów może przynieść jeszcze większe zagrożenia. Chodzi o próbę podważania kredytów złotowych opartych na wskaźniku WIBOR, a także lawinę pozwów dotyczących instytucji sankcji kredytu darmowego.

– Przykładem wypaczonego pojęcia ochrony konsumentów może być też program wakacji kredytowych dla posiadaczy kredytów mieszkaniowych, zaserwowany przez rząd na koszt banków – mówi jeden z ekonomistów. – Dla Orlenu czy PGE takiej „ochrony” nie będzie, nic dziwnego, że banki idą w stronę klienta biznesowego, tam zarobek jest pewniejszy – zaznacza.

Gdzie większy zarobek

Pod lupę wzięliśmy dane na temat wyników w działach detalicznym i korporacyjnym pięciu największych banków w Polsce. Czasami sytuacja jest zaskakująca. Chodzi tu m.in. o mBank, który – jak można szacować – w obszarze detalicznym ponosi dotkliwe straty, a to, że w ogóle pokazuje zyski netto, jest jedynie efektem solidnego obszaru korporacyjnego. I tak, w okresie I–IX 2024 r. wynik brutto w „detalu” wyniósł tu ok. 3,3 mld zł na plusie. Ale po odliczeniu 3,4 mld zł rezerw na ryzyko prawne walutowych kredytów hipotecznych zamienił się w 115 mln zł na minusie. Za to wynik brutto w „korpo” to stabilne 2 mld zł, nawet po uwzględnieniu kosztów ryzyka kredytowego.

Z kolei w PKO BP wynik brutto w segmencie detalicznym wyniósł w omawianym okresie ok. 6,5 mld zł, a gdyby nie rezerwy frankowe, mogło to być 9,9 mld zł. Niemniej w każdym z wariantów to więcej niż w segmencie korporacyjnym, czyli 4,5 mld zł w tym roku. Podobnie jest w Santander BP – odpowiednio to kwoty 3,1 mld zł (i 4,2 mld zł bez rezerw frankowych) oraz 1,9 mld zł. Za to ING BSK jako jedyny z analizowanej piątki zarobił brutto nieco więcej w „detalu”, niż w „korpo” (odpowiednio 2 mld zł i 1,9 mld zł). Może to wynikać z faktu, że w ING BSK segment biznesowy jest bardzo silny. Dla przykładu – wartość kredytów dla przedsiębiorstw i korporacji to 96 mld zł na koniec III kw., zaś dla klientów indywidualnych – 69 mld zł. Również Bank Pekao udzielił więcej kredytów korporacyjnych (101 mld zł) niż detalicznych (83 mld zł), a w Santander BP sytuacja jest niemal wyrównana (po ok. 89 mld zł).