Wiatry bardzo sprzyjają pracowniczym planom kapitałowym

Na tle całego polskiego rynku akcji fundusze PPK to wciąż mały gracz. Ale zaczynają być już poważnym uczestnikiem rynku wśród funduszy inwestycyjnych związanych z rynkiem akcji, które z kolei nie cieszą się większym wzięciem.

Do PPK miesięcznie wpływa po około 0,5 mld zł. Swoje robią też wyniki inwestycyjne.

Po słabszym kwartale

Stopy zwrotu pracowniczych planów kapitałowych to jeden z najlepszych przykładów, że konsekwencja w realizacji dobrze poukładanego planu inwestycyjnego przynosi dobre efekty. Choć warto zauważyć, że i warunki rynkowe w ostatnich latach były dla PPK sprzyjające: hossa akcji trwa od około dwóch lat, a wysokie stopy procentowe zapewniają atrakcyjne zyski z obligacji. W krótkim terminie krajowy rynek akcji, w którym PPK utrzymują znaczną część lokat, ma się jednak gorzej i to nie pozostaje bez wpływu na notowania samych PPK. WIG w październiku jest jak na razie pod kreską, po tym jak we wrześniu stracił 1,88 proc. Od początku roku indeks polskiego szerokiego rynku jest tylko 5 proc. na plusie, podczas gdy główne europejskie czy amerykańskie benchmarki notują przynajmniej kilkunastoprocentowe stopy zwrotu. Skutek? Jak wyliczył serwis Analizy.pl, po wrześniu średni wynik uczestnika PPK, licząc od końca 2019 r., spadł do 119 proc. ze 125 proc. po czerwcu. „Wiele funduszy zdefiniowanej daty ma za sobą słaby kwartał, głównie za sprawą spadków na giełdzie, szczególnie w lipcu. Po trzech miesiącach średni wynik wyniósł od ponad minus 2 proc. w przypadku funduszy z datą docelową powyżej 2050 r. do minus 0,9 proc. w przypadku funduszy z datą w 2035 r. Jako jedyne dodatni wynik wypracowały w tym czasie fundusze z przewagą papierów dłużnych w portfelach, czyli z datą 2025 r. (średnia 1,5 proc.) i 2030 r. (0,4 proc.)” – czytamy w raporcie.

Licząc od końca 2019 r. do końca września 2024 r., najwięcej zarobiły oczywiście fundusze inwestujące większą część aktywów na rynkach akcji, czyli te z odleglejszą datą docelową. Fundusze z datą docelową w latach 2045 do 2060 wypracowały wyniki przekraczające średnio 57 proc. Z kolei fundusze z najkrótszą datą docelową – w 2025 r. – przyniosły średnio 25 proc. zysku.

W okresach takich jak ten, czyli marazmu na GPW i jednocześnie hossy na głównych rynkach, można się jednak zastanawiać, czy zarządzającym PPK nie dać większej swobody i zweryfikować limity inwestycyjne. Przeciwnicy takiego pomysłu zwrócą jednak uwagę, że kapitał przyszłych emerytów powinien wspierać rozwój krajowego rynku kapitałowego, a kapitał na kontach PPK będzie gromadzony nawet przez kilkadziesiąt lat.

Prawie 11 mld zł na GPW

Powstały przed kilku laty program emerytalny ruszał w etapach, ale od dłuższego czasu działa już pełną parą. Ważnym momentem był autozapis, przeprowadzony wiosną 2023 r., dzięki któremu liczba uczestników PPK znacząco wzrosła. Za nimi rosną także aktywa – około 0,5 mld zł miesięcznie liczy tylko suma wpłat pracowników i pracodawców. W samym wrześniu aktywa w PPK (głównie za sprawą wpłat) zwiększyły się o o 1,8 proc. i sięgnęły 28,9 mld zł. W ciągu 12 miesięcy aktywa PPK zwiększyły się zaś o 10,8 mld zł, czyli o 60 proc.

PPK zajmują coraz poważniejszą pozycję na krajowym rynku funduszy. Spośród niecałych 30 mld zł ich aktywów pod zarządzaniem około 16,5 mld zł stanowią akcje, z czego polskie spółki odpowiadają za około 10,8 mld zł – wynika z szacunków Analizy.pl.

Dla porównania kapitalizacja wszystkich dużych spółek to około 518 mld zł, natomiast zarządzane przez TFI fundusze akcji z końcem września miały 38,5 mld zł aktywów, a fundusze mieszane 43,2 mld zł. Z tych dwóch wspomnianych grup jednak tylko produkty mieszane cieszą się w tym roku zainteresowaniem klientów. W dziewięć miesięcy wpłacono do nich około 1 mld zł, podczas gdy z funduszy akcji wycofano 919 mln zł netto.

Lider ma 31 proc. rynku

Spośród poszczególnych instytucji prowadzących PPK (są to głównie towarzystwa funduszy inwestycyjnych, ale także powszechne towarzystwa emerytalne i ubezpieczyciel) największy wzrost aktywów w poprzednim miesiącu odnotowały Pekao TFI oraz Skarbiec TFI – po 2,3 proc. Warto jednak pamiętać, że Skarbiec wśród instytucji oferujących PPK ma najmniejsze aktywa, z kolei Pekao TFI należy już do większych graczy z aktywami przekraczającymi 1,5 mld zł. Daje mu to miejsce szóste na rynku. Numerem jeden pozostaje niezmiennie PKO TFI, które w PPK ma już niemal 9 mld zł, co daje 31-proc. udział w rynku. Za nim plasuje się TFI PZU z 6,2 mld zł w PPK, a na miejscu trzecim jest Nationale-Nederlanden PTE, zbliżające się do 3 mld zł aktywów w PPK.

Wspomniany lider wypadł też bardzo dobrze w poprzednim miesiącu, obok Goldman Sachs TFI (miejsce piąte na rynku) notując 2-proc. zwyżkę aktywów w PPK.

Blisko połowa

Projekt PPK nie miał łatwego startu, ale liczba umów o prowadzenie programów w ostatnim czasie się zwiększa, a równolegle rośnie partycypacja, która w tym roku powinna przekroczyć 50 proc. – z końcem września wskaźnik ten sięgał 49,23 proc. wobec 48,76 proc. na koniec sierpnia. Niezmiennie najwyższa partycypacja występuje w największych przedsiębiorstwach, zatrudniających ponad 250 osób, gdzie udział uczestników PPK zbliża się do 80 proc. W małych i średnich firmach partycypacja przekroczyła 30 proc. i tylko w sektorze publicznym nie pokonała jeszcze tej granicy.

Z końcem września liczba uczestników PPK zwiększyła się do 3,6 mln osób, czyli o 28,7 tys., w porównaniu z sierpniem. Liczba aktywnych rachunków PPK według Ewidencji PPK wyniosła na koniec września 4,30 mln, a liczba pracodawców umożliwiających swoim pracownikom udział w PPK wzrosła do 325 tys.

Zarządzaniem PPK zajmuje się aktualnie 17 instytucji finansowych. Średnie opłaty za zarządzanie wraz z innymi kosztami administracyjnymi lub operacyjnymi oraz kosztami transakcji wynoszą 1,08 proc. inwestycji rocznie.

Jak wyliczył PFR Portal PPK, na rachunku uczestnika PPK, oszczędzającego w PPK od grudnia 2019 r. (zarabiającego do końca 2023 r. 5300 zł i od 2024 r. 7000 zł), w zależności od grupy funduszu zdefiniowanej daty znajduje się średnio od 8310 zł do 10 664 zł więcej, niż on sam wpłacił do PPK, co oznacza od 129 proc. do 165 proc. zysku.