Podatek od ubezpieczenia

Ratunkiem dla znajdujących się w głębokim kryzysie finansów państwa ma być m.in. część zysków z ubezpieczeniowych polis na życie z funduszem inwestycyjnym.

Znowelizowana ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) wprowadziła od 1 grudnia tego roku 20-procentowy podatek od zysków z polis ubezpieczenia na życie z funduszem inwestycyjnym. Ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym zawiera część ochronną, od której 20-procentowy podatek nie będzie pobierany, i część inwestycyjną, od której właśnie podatek będzie pobierany.

Nowym podatkiem nie są zaś objęte odszkodowania i świadczenia otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Fiskus nie dobierze się też do pieniędzy wypłacanych z tradycyjnych życiowych ubezpieczeń, które nie są związane z funduszami kapitałowymi. Dlatego też prezesi firm ubezpieczeniowych są przekonani, że w przyszłym roku trzeba będzie skoncentrować się na sprzedaży polis, które ochroną obejmują życie ubezpieczonego. Opodatkowaniu nie będą też podlegać ubezpieczenia emerytalne działające na mocy przepisów ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a więc II filar, a także ubezpieczenia III-filarowe (czyli te wszystkie, które mają na celu zabezpieczenie emerytalne).

Popularne polisy

z funduszem

Perspektywa opodatkowania polis z funduszem inwestycyjnym, wbrew pozorom, nie zniechęciła potencjalnych klientów do wykupywania tego typu ubezpieczeń. Ustawa przewidywała bowiem, że z podatku od zysków będą zwolnione dochody uzyskane na podstawie umów zawartych przed 1 grudnia 2001 r. Zwolnienie to dotyczy także dochodów z tytułu udziału w ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych, jeśli oczywiście ubezpieczenie zostało zawarte przed tą datą. Takie rozwiązanie podziałało: tylko w ciągu kilkunastu dni od ogłoszenia pomysłu opodatkowania zysków z polis z funduszem inwestycyjnym, towarzystwa odnotowały znaczny wzrost sprzedaży ubezpieczeń na życie, a szczególnie polis z funduszem inwestycyjnym. Dużą popularnością cieszyły się zwłaszcza te ubezpieczenia z funduszem inwestycyjnym, w których można opłacić składkę jednorazową. Klienci korzystający z tej opcji potraktowali to ubezpieczenie jako lokatę kapitału - nierzadko przenosili swoje oszczędności z lokat bankowych na tego typu polisy.

Poza tym, z powodu zwolnienia z podatków zysków od dochodów uzyskanych z polis wykupionych przed 1 grudnia br., również osoby posiadające już ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym nie powinny z niego rezygnować. Po pierwsze - jak już wspomniałam, podatek tych polis nie dotyczy. Po drugie - wycofanie się z takiej polisy po drugim, czy nawet piątym roku oszczędzania nie jest korzystne finansowo. Po tak krótkim okresie odkładania pieniędzy w funduszu ubezpieczeniowym, klient musi się liczyć z tym, że teraz przy wypłacie dostanie niewiele z tego, co zainwestował. Obecnie wyniki inwestycyjne funduszy nie są zadowalające, a poza tym - sporą część pieniędzy wpłaconych w formie składki pochłoną prowizje i kary za wcześniejszą wypłatę oszczędności.

Niektóre towarzystwa, wykorzystując sytuację związaną z wprowadzeniem opodatkowania zysków z polis ubezpieczenia na życie z funduszem inwestycyjnym w jeszcze inny sposób zachęcały, by osoby, które chciały uchronić swoje dotychczasowe oszczędności, zainwestowały właśnie w fundusze kapitałowe. Dlaczego? - Z prostej przyczyny - wyjaśniali ubezpieczyciele. - Fundusze kapitałowe mają to do siebie, że trzeba wpłacać składkę do emerytury, a więc przynajmniej kilkanaście lat. Z zapisu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że będzie on pobierany w momencie wypłacenia świadczenia. Do tego czasu przepisy podatkowe mogą się zmienić. Za takim wyjaśnieniem zdaje się także przemawiać fakt, że sam organ samorządu ubezpieczeniowego: Polska Izba Ubezpieczeń, zastanawia się już nad zaskarżeniem nowej ustawy do Trybunału Konstytucyjnego.Fundusz

funduszowi nierówny

Według nowelizowanej ustawy, przez fundusze kapitałowe rozumie się "fundusze inwestycyjne działające na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz inne fundusze o charakterze kapitałowym, w tym fundusze działające na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych". W odpowiedzi na to Izba wydała oświadczenie, że na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej nie funkcjonują żadne fundusze o charakterze kapitałowym. Natomiast w jednym z załączników do ustawy o działalności ubezpieczeniowej występuje ryzyko określone jako "ubezpieczenia na życie związane z funduszem inwestycyjnym". Grupa ta obejmuje produkty ubezpieczeniowe zawierające dwa elementy: ryzyka i oszczędnościowy. Jednym z celów tego rodzaju ubezpieczeń jest gwarancja ochrony ubezpieczeniowej i wypracowanie środków np. na dodatkową emeryturę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku otwartych funduszy emerytalnych (II filar) czy pracowniczych programów emerytalnych (III filar). Przypomnijmy, że te dwa ostatnie w nowelizowanej ustawie o PIT nie są objęte opodatkowaniem.

Teraz więc używanie przez ubezpieczycieli nazwy "fundusz inwestycyjny" odbiło się czkawką. Jeszcze przed rokiem towarzystwa funduszy inwestycyjnych skarżyły się, choć bezskutecznie, że firmy ubezpieczeniowe bezprawnie używają tej samej nazwy produktów i wprowadzając w błąd, odbierają TFI klientów.

Kolejnym powodem do zaskarżenia ustawy będzie naruszenie równości wobec prawa. Jeżeli bowiem ktoś zdecyduje się na oszczędzanie w ubezpieczeniowych funduszach inwestycyjnych, ale tych działających w ramach pracowniczych programów emerytalnych, nie zapłaci podatku. Jeżeli jednak ktoś kupi takie samo ubezpieczenie, ale nie w ramach PPE, podatek zapłaci. Zgodnie bowiem z zapisami w ustawie o PIT, oszczędzanie w ramach pracowniczych programów emerytalnych nie podlega 20-procentowemu podatkowi, nawet jeśli wybierze się ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym i niezależnie od tego, czy umowa będzie podpisana indywidualnie czy grupowo. Według prawników PIU, takie rozwiązanie wprowadza nierówność względem prawa i ma podstawę do zaskarżenia ustawy.

Konsekwencje

opodatkowania

Co się stanie, jeżeli jednak zapis dotyczący opodatkowania ubezpieczeniowych funduszy inwestycyjnych nie będzie zmieniony? Niektórzy przedstawiciele towarzystw ubezpieczeniowych uważają, że doprowadzi to do kryzysu finansów spółek, którymi zarządzają. Inni oceniają, że będzie to krok do tyłu w rozwoju rynku kapitałowego. Są też tacy, którzy uważają, że zapory podatkowe mogą tak zniechęcić zagranicznych inwestorów, iż ci zaczną wycofywać się z polskiego rynku ubezpieczeniowego. Warto przy tym zwrócić uwagę, że już teraz najwięksi inwestorzy pilnie obserwują proces otwierania się rynku chińskiego, którego nikt nie zlekceważy ze względu na liczbę ludności, której będzie można sprzedawać polisy. Ubezpieczyciele przytaczają też przykłady rozwiązań stosowanych na świecie, dotyczących zysków z lokat ubezpieczeniowych. W Kanadzie przyjęto, że jeżeli ktoś oszczędza na dodatkową emeryturę w programach inwestycyjnych, to może przeznaczyć na ten cel nie więcej niż 12% swoich zarobków brutto, ale do ściśle określonej kwoty. Podatek jest pobierany wtedy, gdy ktoś wypłaca zaoszczędzone pieniądze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Warto też pamiętać, że wprowadzenie nowych przepisów dotknie także same towarzystwa ubezpieczeniowe. Będą one musiały zakupić nowe systemy informatyczne, do obsługi których trzeba będzie zatrudnić nowych ludzi. To z kolei spowoduje wzrost m.in. kosztów administracyjnych. Jeżeli nie zwiększy się sprzedaż tradycyjnych polis na życie, może się okazać, że towarzystwa bez mocnego zaplecza finansowego mogą mieć poważne kłopoty.

Dlaczego wprowadzono podatek od polis na życie z funduszem inwestycyjnym - argumenty pomysłodawców:

4 Opodatkowanie dochodów kapitałowych nie stanowi opodatkowania oszczędności, ale strumieni dochodów, które te oszczędności generują.

4 Wprowadzenie opodatkowania dochodów kapitałowych najpóźniej do 2003 roku jest jednym z obowiązków nałożonych na Polskę w trakcie negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską. (Warto jednak zwrócić uwagę, że brak jest obecnie jakichkolwiek dyrektyw unijnych dotyczących tej kwestii, a opodatkowanie odbywa się w zróżnicowanej wysokości i w różny sposób na mocy prawodawstwa poszczególnych krajów członkowskich.)

4 Szybsze niż w 2003 roku wprowadzenie podatku od dochodów kapitałowych jest podyktowane bardzo złą sytuacją budżetu państwa.

4 Jeżeli nawet ludzie wycofają z rachunków, lokat czy polis, część swoich dotychczasowych oszczędności, to zwiększą one bieżącą konsumpcję, wywołując efekt popytowy, a równocześnie zwiększą wpływy z podatku od towarów i usług.