Obowiązek zakupu polis mają m.in. kierowcy, rolnicy oraz doradcy podatkowi, adwokaci, radcy prawni i notariusze. System egzekwowania ubezpieczeń obowiązkowych właśnie tych grup był przedmiotem kontroli NIK. Izba ustaliła, że tylko w 2000 r. ok. 7,7% kierowców nie miało polisy OC. Łącznie w latach 1999-2001 policja przesłała do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG) 78 tys. zawiadomień o takich przypadkach.

- Niepokojącym zjawiskiem jest natomiast słaba kontrola pojazdów na przejściach granicznych. Tylko wyrywkowe inspekcje wskazują, że wielu kierowców nie miało ubezpieczenia OC lub Zielonej Karty bądź też nie uiściło opłaty karnej za brak takiej polisy - zwraca uwagę Jacek Jezierski, wiceprezes NIK. - Z danych UFG wynika, że wartość szkód spowodowanych przez obcokrajowców nie posiadających obowiązkowej polisy OC, wyniosła w latach 1999-2000 ponad 3,3 mln zł - dodaje.

Zdaniem Jacka Jezierskiego, sytuację znacznie poprawiłoby uruchomienie centralnej ewidencji pojazdów i kierowców (tzw. CEPiK). - Przepisy przewidują, że system ten ma działać od 1 stycznia 2004 r. Jednak stan przygotowań jest tak mierny, że istnieje niebezpieczeństwo niedotrzymania tego terminu - obawia się prezes Jezierski. Jednym z zagrożeń powstania CEPiK-u jest brak środków na jego stworzenie. NIK ustaliła, że na realizację zadania MSWiA otrzymało w latach 2000-2001 tylko 9,9 mln zł z przewidzianych 160 mln zł (które miały być przekazane do końca 2002 r.).

Inspektorzy NIK ujawnili również nieprawidłowości w kontrolowaniu innych ubezpieczeń obowiązkowych. W przypadku ubezpieczeń rolniczych (OC z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz ubezpieczenie budynków gospodarczych) swoich zadań w tym zakresie nie wykonywali ani starości, ani zarządy gmin. Tymczasem z szacunków Izby wynika, że w 2000 r. tylko 82,8% rolników miało obowiązkową polisę OC.

NIK stwierdziła również, że ze swoich uprawnień kontrolnych nie korzystali ani minister finansów (może kontrolować obowiązek ubezpieczenia się doradców podatkowych) ani szef resortu sprawiedliwości, Okręgowa Rada Adwokacka, Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych oraz Rada Izby Notarialnej.