Analiza pionowa bilansu

Poprzedni artykuł poświęciliśmy analizie rachunku zysków i strat, gdzie dowiedzieliśmy się, że na podstawie tego sprawozdania analityk może ocenić, czy spółka jest rentowna, jak kształtuje się dynamika poszczególnych pozycji, jakie są źródła przychodów oraz kosztów itd. Jednak z rachunku zysków i strat nie można się m.in. dowiedzieć, jaki jest majątek spółki, w jaki sposób jest on finansowany oraz jak kształtują się zobowiązania. Takich informacji dostarcza nam bilans.

Bilans jest zestawieniem, w ujęciu wartościowym, majątku przedsiębiorstwa - aktywów - oraz źródeł jego finansowania - pasywów - na określony moment. Struktura majątku jest głównie uzależniona od charakteru działalności spółki, ponieważ np. w przedsiębiorstwach handlowych przewagę będą miały aktywa obrotowe, natomiast w produkcyjnych - aktywa trwałe.

Analiza pionowa bilansu polega na badaniu relacji "w pionie", tzn. oddzielnie w ramach aktywów i pasywów. Bada się wówczas procentowy udział poszczególnych elementów majątku i źródeł finansowania odpowiednio w aktywach bądź pasywach ogółem (np. rzeczowe aktywa trwałe × 100: aktywa ogółem). W analizie pionowej wykorzystuje się również wskaźnik struktury aktywów oraz wskaźnik struktury pasywów. W ramach przykładu posłużymy się bilansami informatycznej spółki ComArch SA z lat 1999-2001.

    Wskaźnik      Aktywa trwałe

     struktury = ---------------

    aktywów   Aktywa obrotowe

Wysoka wartość tego wskaźnika jest charakterystyczna dla przedsiębiorstw działających w branżach kapitałochłonnych. Dla przedsiębiorstw produkcyjnych jego typowa wartość wynosi około 1,0, natomiast dla przedsiębiorstw handlowych zawiera się zazwyczaj w przedziale od 0,3-0,5. W przypadku ComArchu, wskaźnik struktury aktywów w latach 1999-2001 systematycznie wzrastał. Szczegółowa analiza bilansu pozwala zorientować się, jakie zdarzenia wpłynęły na taką tendencję, np. wzrost rzeczowego majątku trwałego na skutek zakupienia nieruchomości.

    Wskaźnik    Kapitał własny

     struktury = -------------

    pasywów   Zobowiązania

Im większy jest udział kapitału własnego, tym mniejsze ryzyko finansowe. Wyższy poziom tego wskaźnika świadczy o dobrej sytuacji finansowej spółki (nie jest nadmiernie zadłużona, działalność finansuje z własnych środków). Dla polskich przedsiębiorstw wskaźnik struktury pasywów jest dość wysoki i wynosi ok. 2,0. Wynika to z niewielkiego wykorzystania długoterminowych źródeł finansowania obcego, przede wszystkim kredytów bankowych. W najbliższych latach można oczekiwać pewnego spadku wartości tego wskaźnika w gospodarce, ponieważ wraz ze spadkiem inflacji, a tym samym stóp procentowych, powinno zwiększyć się zainteresowanie w finansowaniem działalności przy wykorzystaniu funduszy obcych.

Słowniczek

Aktywa

obrotowe

- aktywa, które

przedsiębiorstwo

wykorzystuje w jednym cyklu produkcyjnym.

W fabryce samochodów do aktywów obrotowych zaliczyć można np. blachę wykorzystaną do produkcji aut.

Aktywa trwałe

- aktywa, które

przedsiębiorstwo

wykorzystuje w więcej niż jednym cyklu

produkcyjnym.

W przytoczonym powyżej przykładzie fabryki

samochodów do aktywów trwałych zaliczać będzie się linia produkcyjna, przy której montowane są auta.

Walne

zgromadzenie akcjonariuszy

- najwyższa władza

w spółce akcyjnej.

W jego kompetencjach leży m.in. zatwierdzanie rocznych sprawozdań spółki i podział zysku

(lub sposób pokrycia starty), decyzja o nowych emisjach akcji oraz wybór członków rady

nadzorczej, która bezpośrednio kontroluje działalność zarządu

spółki. Walne

zgromadzenie

akcjonariuszy może

odbywać się w trybie zwyczajnym (raz do roku w celu podsumowania ostatniego roku

działalności spółki) lub nadzwyczajnym

(zwoływane najczęściej

w celu rozstrzygnięcia konkretnego problemu dotyczącego działalności firmy).