Akcje dla pracowników

PGNiG może zadebiutować na warszawskiej giełdzie w połowie przyszłego roku. Takie są plany spółki i jej właściciela - Skarbu Państwa.

Akcje na parkiet

Zgodnie z programem rządowym, do końca czerwca 2005 r. pakiet akcji PGNiG trafić powinien na giełdę. Pierwsza publiczna oferta papierów ma na celu podwyższenie kapitału. Chodzi o zdobycie pieniędzy na oddłużenie i inwestycje. Skarb Państwa, aktualnie jedyny akcjonariusz spółki, nie będzie w tym samym czasie pozbywał się walorów - jego pula pozostanie nienaruszona. Uszczupli ją - jak wynika z rządowego Programu restrukturyzacji i prywatyzacji PGNiG z października 2004 r. - sprzedając część papierów w ciągu 6 miesięcy od pierwszej publicznej oferty spółki. To ważna informacja, zwłaszcza dla pracowników przedsiębiorstwa. Dopiero zaoferowanie akcji PGNiG przez Skarb Państwa uruchomi proces nieodpłatnego przekazywania uprawnionym osobom tzw. akcji pracowniczych. Innymi słowy, pracownicy nie otrzymają (bo zgodnie z prawem nie mogą otrzymać) walorów wcześniej - ani w związku z pierwszą publiczną ofertą, ani w związku z debiutem spółki na giełdzie. Muszą zaczekać na ruch Skarbu Państwa.

Podobnie jak w innych spółkach Skarbu Państwa, pula pracownicza obejmuje 15% akcji przedsiębiorstwa. W przypadku PGNiG chodzi o 750 mln walorów o wartości nominalnej 1 zł każdy. Uprawnieni do ich objęcia to aktualni i byli pracownicy Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa.

Kto zostanie obdarowany akcjami?

Zgodnie z prawem, akcje pracownicze należą się tym osobom, które w dniu wykreślenia PGNiG z rejestru przedsiębiorstw państwowych w związku z jego komercjalizacją czyli przekształceniem firmy w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, były pracownikami Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa. Ponadto, należą się także tym osobom, które w tym dniu pracownikami już nie były, ale przepracowały w komercjalizowanym przedsiębiorstwie co najmniej 10 lat, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w ich przypadku wskutek przejścia na emeryturę lub rentę albo z przyczyn niedotyczących pracowników (a więc z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy - przykładem mogą być zwolnienia grupowe).

Jak to wygląda w przypadku PGNiG? Wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru wskutek komercjalizacji nastąpiło 30 października 1996 roku. Ta data rozstrzyga o tym, kto jest uprawniony do nieodpłatnego otrzymania akcji, zgodnie z podanymi kryteriami. Przy czym ich spełnienie to warunek konieczny, ale niewystarczający, by uprawniony dostał walory. Musiał bowiem jeszcze w oznaczonym terminie złożyć oświadczenie, że chce otrzymać papiery oraz że nigdy wcześniej nie dostał żadnych akcji należących do Skarbu Państwa (chodzi o to, że z dobrodziejstw ustawy o komercjalizacji można skorzystać tylko raz).

A jeśli oświadczenia nie ma? Zgodnie z prawem, jeśli ktoś nie złożył w terminie oświadczenia, to utracił prawo do nieodpłatnego nabycia akcji. Przy czym w tej zasadzie został uczyniony istotny wyłom. Chodzi o spadkobierców uprawnionego.

Sądy początkowo odmawiały im prawa do darmowych walorów. Jednak zmieniły linię orzecznictwa i interpretują przepisy na ich korzyść. Uznały, że spadkobiercy pracowników, którzy byli uprawnieni do bezpłatnych akcji, ale nie złożyli w terminie wspomnianego oświadczenia i przed jego upływem zmarli, również mogą otrzymać papiery prywatyzowanej spółki. Decydujące było w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego. W kilku orzeczeniach uznał wprost, że spadkobiercy mogą być uznani za osoby uprawnione do nabycia nieodpłatnie akcji komercjalizowanej firmy, mimo że spadkodawca nie złożył stosownego oświadczenia.

Jak wynika z danych przedsiębiorstwa, na 15 września tego roku uprawnionych do objęcia akcji pracowniczych było w Polskim Górnictwie Naftowym i Gazownictwie 61 165 osób.

Ile się należy?

O tym, ile akcji otrzyma uprawniony, decyduje staż pracy. Sumuje się przy tym staż w przedsiębiorstwie państwowym oraz w powstałej w wyniku jego komercjalizacji spZasada jest prosta: im dłuższy staż, tym więcej akcji się należy. Na podstawie tego kryterium uprawnionych dzieli się na grupy. Następuje to zgodnie z rozporządzeniem ministra skarbu z 29 stycznia 2003 r. (w sprawie szczególnych zasad podziału uprawnionych pracowników na grupy, ustalenia liczby akcji przypadających na każdą z tych grup oraz nabywania akcji przez uprawnionych pracowników - Dz. U. Nr 35 poz.303/03).

Rozporządzenie wyodrębnia 10 grup, zgodnie z tabelą 1.

Tabela 1.

GRUPY STAŻOWE

1) do 1 roku

2) powyżej 1 roku do 3 lat

3) powyżej 3 lat do 6 lat

4) powyżej 6 lat do 9 lat

5) powyżej 9 lat do 12 lat

6) powyżej 12 lat do 15 lat

7) powyżej 15 lat do 18 lat

8) powyżej 18 lat do 21 lat

9) powyżej 21 lat do 24 lat

10) powyżej 24 lat

Szczegóły podziału darmowych akcji ustalane są w porozumieniach między spółką a jej pracownikami. W przypadku PGNiG pierwsze porozumienie pomiędzy reprezentacją związków zawodowych i zarządem przedsiębiorstwa zostało podpisane w 1998 roku. Musiało jednak zostać zastąpione nowym, ponieważ zmieniło się rozporządzenie ministra skarbu, które najpierw mówiło o 7 grupach pracowniczych, a po nowelizacji mówi o 10.

Nowe porozumienie zostało podpisane 24 listopada br. Uwzględniono w nim liczbę uprawnionych w każdej grupie stażowej zweryfikowaną przez Departament Prywatyzacji PGNiG we wrześniu 2004 roku. Dla każdej z grup zarząd PGNiG i przedstawiciele związków zawodowych reprezentujących załogę firmy przyjęli następujące wagi punktowe:

Tabela 2.

WAGI PUNKTOWE

1) do 1 roku 1 punkt

2) powyżej 1 roku

do 3 lat 2 punkty

3) powyżej 3 lat

do 6 lat 3 punkty

4) powyżej 6 lat

do 9 lat 6 punktów

5) powyżej 9 lat

do 12 lat 10 punktów

6) powyżej 12 lat

do 15 lat 14 punktów

7) powyżej 15 lat

do 18 lat 18 punktów

8) powyżej 18 lat

do 21 lat 22 punkty

9) powyżej 21 lat

do 24 lat 26 punktów

10) powyżej 24 lat 30 punktów

Efektem przyjętych wag i przyporządkowania ich do odpowiednich grup stażowych było przydzielenie każdej grupie określonej puli akcji. Zaproponowany podział został przedstawiony w tabeli nr 3.

Na jednego zatrudnionego w danej grupie stażowej przypada określona liczba akcji (tabela 4.).

Pracownik akcjonariuszem

Kiedy pracownicy PGNiG staną się akcjonariuszami spółki? Najpierw Skarb Państwa musi sprzedać choćby jeden z należących do niego walorów. Jak już była mowa, zgodnie z rządowym programem restrukturyzacji i prywatyzacji Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa, Skarb Państwa może zbyć część należących do niego akcji w ciągu sześciu miesięcy od pierwszej publicznej oferty PGNiG, zaplanowanej na połowę 2005 roku.

1. Po sprzedaży papierów przez Skarb Państwa, minister skarbu poinformuje spółkę o liczbie walorów przeznaczonych do nieodpłatnego udostępnienia uprawnionym pracownikom.

2. PGNiG musi w ciągu 14 dni po otrzymaniu informacji od MSP sporządzić listę uprawnionych i wskazać w każdym przypadku okres zatrudnienia danej osoby w przedsiębiorstwie państwowym oraz w spółce powstałej w wyniku jego komercjalizacji (oraz staż łącznie).

3. Jednocześnie po otrzymaniu informacji od MSP w terminie 14 dni PGNiG musi opublikować ogłoszenie (w prasie ogólnopolskiej i lokalnej) oraz wywiesić je w siedzibie i oddziałach - o liczbie akcji przeznaczonych do nieodpłatnego nabycia. W ogłoszeniu zostanie podany termin wywieszenia listy uprawnionych oraz tryb składania reklamacji (pracownicy będą mogli zakwestionować przypisany im staż pracy jedynie w odniesieniu do stażu naliczonego w spółce, staż w przedsiębiorstwie państwowym jest już naliczony i potwierdzony oświadczeniem pracownika).

4. Reklamacje (pisemne) będzie można składać w terminie 14 dni od wywieszenia lis5. W ciągu 14 dni od daty sporządzenia ostatecznej listy zarząd spółki przekaże ją ministerstwu skarbu. Musi przy tym uwzględnić liczbę akcji przydzielonych każdej osobie. Musi także dołączyć oświadczenie o dochowaniu należytej staranności przy jej przygotowywaniu.

6. MSP, uwzględniając listę przekazaną przez zarząd, opublikuje ogłoszenie w prasie ogólnokrajowej i lokalnej o przystąpieniu do zbywania pracowniczych akcji. W ogłoszeniu podane zostanie miejsce, gdzie podpisywane będą umowy z uprawnionymi osobami (w imieniu ministra skarbu umowy będą podpisywać przedstawiciele PGNiG).

7. Prawo do objęcia darmowych akcji powstaje po 3 miesiącach od dnia, w którym Skarb Państwa na zasadach ogólnych udostępni należące do niego walory (czyli po trzech miesiącach od momentu, kiedy sprzeda choćby jeden papier znajdujący się w jego posiadaniu), a wygasa po upływie 12 miesięcy. Proces dystrybucji darmowych akcji, który w imieniu MSP prowadzić będzie Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, zostanie podsumowany w pisemnym sprawozdaniu, jakie PGNiG przygotuje dla ministerstwa.

Tabela 4.

GRUPY STAŻOWE LICZBA AKCJI

NA PRACOWNIKA W GRUPIE

1) do 1 roku 702

2) powyżej 1 roku do 3 lat 1405

3) powyżej 3 lat do 6 lat 2107

4) powyżej 6 lat do 9 lat 4215

5) powyżej 9 lat do 12 lat 7025

6) powyżej 12 lat do 15 lat 9836

7) powyżej 15 lat do 18 lat 12646

8) powyżej 18 lat do 21 lat 15456

9) powyżej 21 lat do 24 lat 18266