Techniki analityczne

Zaprezentowany poprzednio wskaźnik VR2 (PARKIET nr 199 z 17.10.00)został opracowany w wariancie dla programu ASHER AAT. Nie wyklucza to, oczywiście, możliwości zbudowania tego wskaźnika w oparciu o edytory formuł innych zaawansowanych programów do analizy technicznej.

W dzisiejszym artykule omówię sposób utworzenia i zastosowanie tego wskaźnika za pomocą najpopularniejszego wśród techników programu giełdowego ? MetaStocka.Edytor wskaźników dostępny w tym programie pozwala na tworzenie formuł na dwa sposoby. Pierwszy polega na umieszczeniu całej składni formuły w polu edycji. Sprzyja temu duża maksymalna długość formuły, wynosząca aż 1024 znaki, umieszczane w dowolnej liczbie linii. Taka metoda sprawdza się przede wszystkim podczas tworzenia prostych wskaźników o kilku funkcjach. W przypadku tworzenia bardziej złożonych wskaźników, korzystających z dużej liczby autorskich formuł użytkownika, warto skorzystać z innej metody. Polega ona na podzieleniu skomplikowanej formuły na kilka prostszych, a następnie odpowiednie ich zagnieżdżenie za pomocą funkcji użytkownika (fml).Mimo iż VR2 bynajmniej nie należy do grupy wskaźników zaawansowanych, to jednak dla uzyskania większej czytelności jego budowy skorzystam z drugiej z przedstawionych metod. Prześledzenie budowy krok po kroku ułatwia nie tylko wykorzystanie wskaźnika w analizie rynku, ale także opracowanie innych, bardziej odpowiadających inwestorowi, pokrewnych rozwiązań.Budowa wskaźnikaPrzypomnę, że koncepcja wskaźnika VR2 zakłada rozpoznawalność trendu po porównaniu bieżącej ceny z czterema wybranymi historycznymi notowaniami i jego sygnalizowanie w miejscach o rosnącym wolumenie obrotu. Autor wskaźnika ? Andrzej Herman ? proponuje użycie cen sprzed 1, 14, 21 i 31 dni jako parametrów najlepiej dostosowanych do gry na trendach średnioterminowych.Z koncepcji wskaźnika VR2 wynika, że punktem wyjścia w jego budowie jest utworzenie 4 formuł pomocniczych: VR_1, VR_2, VR_3 i VR_4. Ze względu na duży, moim zdaniem zbyt duży, pierwszy przedział porównawczy cen (14) w dalszej części artykułu wykorzystam do porównań bardziej równomiernie rozłożony zestaw cen (sprzed 1,7,14 i 21 sesji). W każdym z tak utworzonych wskaźników bieżący kurs zamknięcia jest porównywany z wybraną ceną z przeszłości. Gdy warunek jest spełniony, wskaźnik przyjmuje wartość 1, w innych przypadkach -1.VR_1:If(C>Ref(C,-1),1,-1)VR_2:If(C>Ref(C,-7),1,-1)VR_3:If(C>Ref(C,-14),1,-1)VR_4:If(C>Ref(C,-21),1,-1)Ciekawie wygląda graficzna ilustracja wymienionych wskaźników. Rysunek 1 przedstawia wykres notowań jednolitych Agory od początku wejścia na giełdę (20.04.1999). Jak widać na wykresach, im większy okres porównawczy, tym dłuższy trend ?wychwytywany? przez wskaźnik. Podczas gdy VR_1 sygnalizował niemal naprzemiennie sygnały wzrostu i spadku rynku, formuła VR_2 ?reagowała? już na krótkookresowe wahania w obrębie trendu średnioterminowego, a wskaźniki VR_3 oraz VR_4 w miarę czytelnie oznaczyły wielomiesięczny trend wzrostowy.W drugim etapie następuje proste sumowanie sygnałów generowanych przez wymienione wcześniej formuły pomocnicze, od VR_1 do VR_4.Fml(?VR_1?)+Fml(?VR_2?)++Fml(?VR_3?)+Fml(?VR_4?)Pozostaje jeszcze uwzględnienie potwierdzającego czynniku wolumenowego (najbardziej kontrowersyjny element konstrukcji) i wskaźnik VR2 jest gotowy (rys. 2, wykres środkowy).If(V>Ref(V,-1),(Fml(?VR_1?)++Fml(?VR_2?)+Fml(?VR_3?)++Fml(?VR_4?)),0)W celu wyeliminowania pojedynczych i często mylnych sygnałów, można zastosować wygładzenie krótkookresową średnią ruchomą (rys.2, wykres dolny).Bez trendu, bez zyskuKorzystając ze wskaźnika VR2 w analizie rynku należy mieć na uwadze zawsze fakt, iż z założenia jest on przede wszystkim narzędziem potwierdzania trendu. Zyski, jakie przynosi system VR2 w okresach o wyraźnie zarysowanych trendach, są często później niwelowane przez straty z okresów o dominującej formacji horyzontalnej. Prześledźmy takie zjawisko na przykładzie pierwszej z listy spółek giełdowych ? Agory.W tym celu utwórzmy prosty system transakcyjny generujący zajęcie pozycji długiej, gdy oscylacje przenoszą się ponad ?0?, lub sprzedaży akcji w przypadku przeciwnym. Pierwsze sześć miesięcy (4.99?9.99), licząc od momentu wejścia spółki na giełdę, to okres powolnego obniżania się ceny. Dokonywane w tym okresie transakcje nie spowodowały praktycznie zmiany wartości portfela inwestycyjnego.W kolejnych 5 miesiącach kurs akcji dynamicznie zwyżkował, by następnie po 50-proc. zniesieniu przejść niemal w półroczną formację horyzontalną. Mimo iż w szczytowym okresie hossy wartość portfela ponadtrzykrotnie przekraczała zainwestowany kapitał, późniejsze transakcje dokonywane w wielomiesięcznym trendzie horyzontalnym powodowały także równolegle powolny spadek zysków. Podczas gdy od 20 kwietnia 1999 r. do 20 bm. kurs jednolity wzrósł o 72% (wskaźnik zaczął ?działać? niemal miesiąc później), system VR2 przyniósł zysk w wysokości 137% (11 par transakcji, z czego tylko 2 zyskowne), a jego wersja oparta na średniej ruchomej ze wskaźnika (Mov(Fml(?VR2?),5,S)) nawet nieco lepszy: 150% zysku przy 9 parach transakcji, z czego także tylko 2 z zyskiem. Wszystkie transakcje polegające wyłącznie na otwieraniu i zamykaniu pozycji długich były dokonywane z jednodniowym opóźnieniem w stosunku do otrzymanych sygnałów. Prowizje maklerskie przyjęto w wysokości 0,5%, a oprocentowanie konta 7% p.a.Modyfikacja sygnałówAnalizując skuteczność wskaźnika w dłuższych okresach można zauważyć wymienione na przykładzie Agory zależności także w odniesieniu do wielu innych spółek giełdowych. Wynika z tego wniosek, że podczas wielomiesięcznych formacji bocznych, zwłaszcza o niedużych wahaniach, należy całkowicie zrezygnować ze wskaźnika VR2 lub zmodyfikować jego budowę. To ostatnie rozwiązanie może polegać np. na usunięciu jednej lub nawet dwóch ?najdłuższych? formuł składowych (VR_3, VR_4). Po wykonaniu takiego zabiegu wskaźnik będzie brał pod uwagę znacznie krótsze trendy i pozwalał na uniknięcie sytuacji, takiej jak przedstawiona na rysunku 3. Sekwencję kursu jednolitego Agory na sesjach oznaczonych literami A-B-C-D wskaźnik VR2 może bowiem potraktować jako potwierdzenie silnego trendu, podczas gdy w rzeczywistości ruch cen odbywa się w długoterminowym trendzie horyzontalnym. Teoretycznie więc ?skrócenie? wskaźnika VR2 powinno w okresie krótkookresowych wahań bocznych poprawić skuteczność działania opartego na tym wskaźniku systemu.Potwierdza to przeprowadzony test. W dolnej części rysunku 3 znajdują się wykresy stanu portfela akcji Agory kupowanych według dwóch wariantów systemu VR2 (pozostałe założenia dokonywania transakcji jw.) W przypadku wariantu 4-składnikowego system proponował 6 par transakcji, które w sumie przyniosły 22-proc. stratę. Żadna z tych transakcji nie była zyskowna, co widać także na przedstawionym rysunku. Po ?skróceniu? wskaźnika do 2 składników (VR_1, VR_2) liczba sygnałów zmniejszyła się, na jednym pojawił się zysk, a globalna strata spadła do 7% (wykres dolny).PodsumowanieWskaźnik VR2 najlepiej sprawdza się jako wskaźnik siły i kierunku trendu. Z tego względu może on stanowić uzupełnienie standardowych oscylatorów, które na rynkach trendowych są często niezbyt użyteczne. VR2 można wykorzystać do budowy systemu transakcyjnego, jednak jego zastosowanie jest w praktyce dość kłopotliwe. Z tego względu wielu inwestorów zgodziłoby się zapewne z tezą, iż o wiele większą korzyść dają wnioski płynące z wizualnej oceny krzywej samego wskaźnika. Wnioski takie można wykorzystać do korygowania poziomu linii obrony, i to w dość nietypowy sposób. Otóż margines bezpieczeństwa należy zmniejszać, gdy oscylacje wskaźnika stają się niesymetryczne (np. przy pozycji długiej przechodzą w całości ponad linię ?0?) i zwiększać w przypadku przeciwnym. Przeniesienie się oscylacji powyżej linii ?0? (lub poniżej) ma miejsce podczas silnego trendu, który zazwyczaj kończy się gwałtownym odreagowaniem, utrudniającym realizację pełnego zysku.

Karol JarzyńskiWykresy: MetaStock 7.01 (Equis)Źródło notowań: Reuters Serwis Polski