Jak Amerykanie stosunkowo małym kosztem niszczą rosyjską potęgę

Dziesiątki miliardów dolarów przekazanych Ukrainie są wydatkiem przynoszącym dużo korzystniejsze skutki dla USA niż biliony, które przeznaczono na wojny w Iraku i w Afganistanie. Ta pomoc ma też ogromne konsekwencje geopolityczne, uderzające pośrednio w Chiny.

– Wasze pieniądze to nie dobroczynność, to inwestycja w globalne bezpieczeństwo i demokrację, którą zajmiemy się w najbardziej odpowiedzialny sposób – mówił Wołodymyr Zełenski, prezydent Ukrainy, podczas niedawnego wystąpienia w Kongresie USA. Część Amerykanów odbierała jego słowa z wyraźną z niechęcią. Widać ją było szczególnie wśród co bardziej izolacjonistycznie nastawionych Amerykanów. Zastanawiali się oni, czemu z pieniędzy amerykańskich podatników ma być fundowana idąca w dziesiątki miliardów dolarów pomoc dla odległego kraju. W dyskusji na ten temat powracały pytania o to, czy nie lepiej tych pieniędzy wykorzystać na cele krajowe i czy nie zostaną one wyrzucone w błoto. Niechęć części Amerykanów do pomocy dla Ukrainy da się łatwo wytłumaczyć kiepskimi doświadczeniami z pomocą dla krajów takich jak Afganistan czy Irak. Ale snucie takich prostych porównań bywa zwodnicze. Jak na razie bowiem wygląda na to, że pieniądze i sprzęt przekazywane przez USA Ukrainie to inwestycja z bardzo dobrą stopą zwrotu. Dzięki niej Amerykanie, stosunkowo małym kosztem, niszczą potencjał wojskowy Rosji. Wydają na powstrzymanie tego geopolitycznego przeciwnika dużo mniej niż w scenariuszu, w którym Kijów by padł.

Kwestia budżetu

Kongres USA niedawno uchwalił pakiet pomocy dla Ukrainy na 2023 r. wart 45 mld USD. (Pakiet ten jest częścią ustawy o finansowaniu administracji federalnej, w ramach której zaplanowano wydatki warte łącznie 1,66 bln USD). Według wyliczeń Kilońskiego Instytutu ds. Gospodarki Światowej w 2022 r. USA przekazały natomiast Ukrainie pomoc wartą łącznie 48 mld USD. Z tego 9,9 mld USD to wsparcie humanitarne, 15,1 mld USD finansowe, a 22,9 mld USD wojskowe. Na wsparcie militarne złożyło się m.in. uzbrojenie, amunicja i sprzęt warte 12,7 mld USD. Czy to dużo, czy mało?

W porównaniu z kosztami poniesionymi przez USA na wojny w Iraku i w Afganistanie to bardzo mało. Badacze z Uniwersytetu Brown wyliczyli, że Stany Zjednoczone wydały przez 20 lat 2,3 bln USD na wojnę z terroryzmem w Afganistanie. Skutek tego zaangażowania? Po dwóch dekadach obecności wojskowej w Afganistanie USA oddały kraj talibom, którzy błyskawicznie pokonali armię rządową. 2,1 bln USD wydano natomiast na wojny w Iraku oraz operacje w Syrii. Skutkiem ubocznym tych operacji było m.in. powstanie Państwa Islamskiego i zdobycie władzy nad Irakiem przez stronników irańskich ajatollahów. 355 mld USD poszło na wojnę z terroryzmem w Afryce. Czy uzyskane efekty tych działań były jednak warte poniesionych środków? Z perspektywy czasu można wojny w Iraku i Afganistanie porównać do używania młota pneumatycznego do rozłupania orzecha. Gdyby nie doszło do tych interwencji, to Al-Ka'ida najprawdopodobniej i tak nie byłaby w stanie powtórzyć zamachów na skalę tych z 11 września 2001 r., a talibowie i Saddam Husajn stanowiliby znikome zagrożenie dla USA. A tak walka z nimi odciągnęła siły, uwagę i środki od dużo większych wyzwań strategicznych, jakimi były rosnąca potęga Chin i powrót Rosji na ścieżkę imperialnej agresji. Fundusze i uzbrojenie przekazywane Ukrainie są jedynie drobnym ułamkiem tego, co zmarnotrawiono na Bliskim Wschodzie, a są wydawane na zwalczanie dużo groźniejszego wroga.

Środki przekazane dotychczas Ukrainie są również stosunkowo małe w porównaniu z całością amerykańskich wydatków wojskowych. Budżet obronny na rok fiskalny 2022 wyniósł 740 mld USD. 22,9 mld USD pomocy wojskowej przekazanej Ukrainie było sumą mniejszą niż środki, których domagał się Korpus Piechoty Morskiej (47,9 mld USD), ale wyższą od kwoty, o którą wystąpiły Siły Kosmiczne (17,4 mld USD). Pomoc przekazana Ukrainie przez Pentagon była za to większa od sum przeznaczanych na obronność wielu państw. Przewyższała choćby wydatki wojskowe Kanady (26,4 mld USD według SIPRI).

Zwrot z inwestycji

Czy Ukraina zrobiła jednak dobry użytek ze środków przekazanych jej przez Amerykanów? Analitycy wskazują, że niektóre rodzaje zachodniego uzbrojenia – takie jak wyrzutnie rakiet HIMARS – mocno zmieniły sytuację na froncie na korzyść Ukrainy. Sugerują to również dane dotyczące strat ponoszonych przez Rosję. O ile statystyki zniszczonego rosyjskiego sprzętu podawane przez Sztab Generalny Ukrainy (mówiące m.in. o ponad 3 tys. zniszczonych rosyjskich czołgach i ponad 280 zestrzelonych samolotach) można traktować sceptycznie, to o dużych stratach ponoszonych przez Rosję donosi również firma badawcza Oryx. Zlicza ona zniszczony, uszkodzony, porzucony i zdobyty sprzęt obu stron konfliktu na podstawie zdjęć i filmów. Są to więc straty w 100 proc. potwierdzone.

Z danych Oryksa na dzień 29 grudnia 2022 r. wynika, że udokumentowano utratę przez Rosję w trakcie „specjalnej operacji wojskowej” w Ukrainie blisko 8,5 tys. jednostek sprzętu. Rosjanie stracili m.in. 1584 czołgi, czyli więcej, niż ich łącznie posiadają Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania, Niderlandy i Hiszpania. Do tego trzeba doliczyć m.in. 2872 różnego rodzaju bojowe wozy piechoty i transportery opancerzone, 299 dział samobieżnych, 150 dział, 164 wyrzutnie rakiet, 259 pojazdów inżynieryjnych i specjalnych, 83 systemy rakiet przeciwlotniczych, 20 radarów, 212 stacji łączności i dowodzenia, 67 samolotów, 74 śmigłowce, cztery drony bojowe i 150 dronów rozpoznawczych, 12 okrętów i 2146 ciężarówek i jeepów. To tylko dane mające potwierdzenie wizualne. To dużo więcej niż w poprzednich konfliktach z udziałem Rosji. Na przykład w trakcie pierwszej wojny czeczeńskiej w latach 1994–1996 potwierdzono utratę przez Rosję: 192 czołgów, 503 wozów opancerzonych, 23 dział samobieżnych, czterecg pojazdów inżynieryjnych i specjalnych, cztrech stacji łączności i dowodzenia, sześciu samolotów i 24 śmigłowców.

Wojna w Ukrainie skutkowała nie tylko utratą przez Rosję co najmniej dziesiątek tysięcy żołnierzy. (Ukraiński Sztab Generalny określał liczbę zabitych wrogów do 29 grudnia 2022 r. na 104 560. Telegramowy kanał Generał SWR podawał natomiast, że Putina poinformowano o stratach bezpowrotnych sił zbrojnych wynoszących do 9 grudnia 95 657 osób, Rosgwardii wynoszących 5776 osób i prywatnych firm wojskowych sięgających 29 619 tys. osób. Straty bezpowrotne to nie tylko zabici, ale też zaginieni, ciężko ranni czy dezerterzy). Rosja nie tylko nadwerężyła swoją gospodarkę i pogorszyła perspektywy rozwoju. Bardzo mocno straciła też na mocarstwowym prestiżu. Armia rosyjska radziła sobie w ostatnich dziesięciu miesiącach w Ukrainie znacznie gorzej, niż spodziewali się eksperci. Symbolem jej braku profesjonalizmu stało się dwukrotne uderzenie ukraińskich dronów w bazę bombowców strategicznych pod miastem Engels, położoną na wschodnim brzegu Wołgi, około 750 km od granicy Ukrainy. Jedynym mocarstwowym atutem Rosji pozostała broń jądrowa.

Cios zadany przez Ukraińców rosyjskim siłom zbrojnym jest już porównywany z porażką Związku Sowieckiego w Afganistanie. Afgańscy mudżahedini też korzystali wówczas z amerykańskiej pomocy. Wyniosła ona przez dziesięć lat zaledwie od 6 do 12 mld USD, a pomogła zniszczyć sowieckie imperium.