Europa Środkowo-Wschodnia. Region poddany próbie

Gospodarki Węgier i Czech znalazły się na skraju technicznej recesji. Za to Słowacja, Rumunia i Bułgaria wciąż sobie radzą dosyć dobrze. Coraz mocniej dają jednak o sobie znać duża inflacja oraz wysokie stopy procentowe. Prognozy nie są więc optymistyczne.

PKB Węgier skurczył się w III kwartale o 0,4 proc. w porównaniu z poprzednimi trzema miesiącami. Wzrost gospodarczy, liczony rok do roku, był jednak wyższy, niż się spodziewano. Zwolnił z 6,5 proc. do 4 proc., podczas gdy oczekiwano spowolnienia do 3,5 proc. Na sąsiedniej Słowacji PKB zwolnił, licząc rok do roku, z 1,3 proc. do 1,2 proc., ale wzrost liczony kwartał do kwartału nadal był dodatni. Wyniósł 0,3 proc., czyli tyle samo co w II kwartale.

We wtorek opublikowano też wstępne dane o PKB Rumunii. Wzrósł kw./kw. aż o 1,3 proc., czyli o tyle co w II kwartale. Wzrost liczony rok do roku zwolnił jednak z 5,1 proc. do 4 proc.

Krajobraz regionalny

Wcześniej poznaliśmy dane z Czech. Gospodarka naszego południowego sąsiada skurczyła się o 0,4 proc. w porównaniu z II kwartałem. Wzrost rok do roku wyhamował natomiast z 3,7 proc. do 1,6 proc. Tymczasem w Bułgarii PKB wzrósł w III kwartale o 3,2 proc., po zwyżce o 4,6 proc. w drugim. Zwyżki w tempie kwartalnym wyniosły odpowiednio: 0,6 proc. i 0,7 proc.

– Pełne dane za III kwartał nie są jeszcze dostępne, ale odporność aktywności gospodarczej częściowo odzwierciedla to, że zmniejszają się niedobory w globalnych łańcuchach dostaw, a produkcja przemysłowa w regionie ogólnie trzyma się dobrze. Podejrzewamy, że spadki PKB w Czechach i na Węgrzech odzwierciedlały głównie wpływ przyspieszającej inflacji na dochody realne gospodarstw domowych. Słabość sprzedaży detalicznej sugeruje, że wzrost kosztów życia ciąży konsumpcji w większości krajów regionu – twierdzi Nicholas Farr, ekonomista z firmy badawczej Capital Economics.

Interesujący przypadek stanowią Węgry. Inflacja sięgnęła tam w październiku 20,1 proc., rok do roku, mimo że rząd reguluje ceny paliw i niektórych artykułów spożywczych, a główna stopa procentowa wynosi 13 proc. (a jednodniowa stopa depozytowa sięgnęła 18 proc.). Węgry są, obok Czech, krajem najbardziej zagrożonym techniczną recesją.

– Gospodarstwa domowe mierzą się z utratą siły nabywczej z powodu rosnących od września rachunków za energię. W sektorze korporacyjnym widzimy spółki kończące działalność lub zmniejszające godziny pracy z powodu rosnących kosztów energii. Spodziewamy się, że PKB spadnie w IV kwartale o 1–1,5 proc. kw./kw. Po stronie pozytywów widać, że aktywność eksportowa jest silnie napędzana przez producentów samochodów i elektroniki, a dobrze ma się też turystyka. Pomimo zacieśniania polityki pieniężnej wolna transmisja wyższych stóp procentowych skutkowała solidną akcją pożyczkową w III kwartale – wskazuje Peter Virovacz, ekonomista ING.

Rosnące koszty

Prognozy analityków na nadchodzące kwartały nie są optymistyczne dla gospodarek regionu. Większość z nich prognozuje dalsze spowolnienie, część spadki PKB. Zebrane przez agencję Bloomberga prognozy dla Czech na IV kwartał wahają się od spadku PKB o 1,6 rok do roku do zwyżki o 1,5 proc., dla Węgier od minus 1,5 proc. do plus 3,7 proc., ale dla Rumunii od plus 2,3 proc. do plus 7,9 proc.

– Naszym zdaniem mieszane wyniki osiągane przez gospodarki regionu w III kwartale to wstęp do szerszej słabości w IV kwartale i w pierwszych trzech miesiącach 2023 r. Inflacja wciąż nie sięgnęła szczytu w większości krajów regionu, a to oznacza, że jej wpływ na dochody realne stanie się intensywniejszy. Skutki zacieśniania polityki pieniężnej nie przebiły się też w pełni do gospodarek. Stosunkowo głęboka recesja, której spodziewamy się w strefie euro, uderzy natomiast w popyt zewnętrzny w nadchodzących kwartałach. Pomimo więc odporności gospodarek w III kwartale wciąż uważamy, że większość gospodarek regionu zmierza ku recesji – przyznaje Farr.