Rekordowo duży podatek od korporacji

Wpływy z CIT do budżetu państwa w 2022 r. wzrosły aż o 34 proc. rok do roku. Takiej zwyżki nie da się jednak utrzymać w dłuższym okresie – ostrzegają eksperci.

Po raz pierwszy w historii dochody z podatku od korporacji CIT przyniosły kasie państwa więcej niż podatek od osób fizycznych PIT – wynika z danych Ministerstwa Finansów za miniony rok. To pierwsze źródło dało 70,1 mld zł, to drugie – 68,1 mld zł.

Po części to efekt reform podatkowych tzw. Polskiego Ładu, które obniżają wpływy z PIT, ale też zaskakująco wysoka okazała się dynamika samego CIT. W porównaniu z 2021 r. mowa o wzroście aż o 33,9 proc., czym nie może pochwalić się żadne inne źródło podatkowego zasilania budżetu. A premier Mateusz Morawiecki wyliczał, że za kadencji rzędu PiS wpływy z CIT wzrosły o 190 proc., podczas gdy za rządu PO–PSL – jedynie o 0,7 proc.

Raje zamknięte

Ze słów premiera wynika, że cały sukces rekordowo wysokich dochodów z CIT należałoby przypisać staraniom rządu. – Wprowadziliśmy procedury, które poprawiły ściągalność podatków, w szczególności jeśli chodzi o duże firmy – podjęliśmy walkę z rajami podatkowymi – mówił w Morawiecki.

Ekonomiści mają jednak inne zdanie w tej kwestii. – Uszczelnienie systemu podatkowego rzeczywiście ma miejsce, ale największa poprawa i największe efekty w postaci ograniczenia luki CIT obserwowaliśmy w latach 2016-2018 – analizuje Jakub Rybacki, główny ekonomista Polskiego Instytutu Ekonomicznego. – W latach 2021–2022 największą rolę dogrywało szybkie tempo rozwoju gospodarczego i szybko rosnąca baza podatkowa dla CIT, a także wysoka inflacja – dodał Rybacki.

Korekta o branże

Wówczas bardzo mocno wzrosły zarówno przychody, jak i nominalne zyski firm, a w ślad za tym – płacone przez nie podatki. – Przy czym nie wszystkie przedsiębiorstwa zarabiały w trudnym okresie wzrostu kosztów działalności, część nawet traciła, a o wyjątkowo wysokich zyskach można mówić przede wszystkich w przypadku branży paliw, energetycznej czy surowców – zaznaczył Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich.

Przykładowo, z raportu finansowego GK PKN Orlen wynika, że podatek zapłacony w 2022 r. wyniósł 4,9 mld zł, czyli cztery razy więcej niż w 2021 r. Grupa KGHM w okresie I–III kwartał zasiliła kasę państwa kwotą niemal 1,5 mld zł, czyli o ponad 160 proc. wyższą niż rok wcześniej.

– Gdyby na ubiegłoroczną dynamikę budżetowych wpływów z CIT nałożyć korektę z tytułu inflacji i nadzwyczajnych zysków sektora paliwowo-energetycznego, to pewnie mowa byłaby o realnym wzroście na poziomie 8–10 proc., a nie 34 proc. – skomentował też Jarosław Neneman, były wiceminister finansów.

Zdarzenie jednorazowe

Z naszej analizy wynika, że w 2022 r. wpływy z CIT były rekordowo wysokie w relacji do wszystkich dochodów podatkowych budżetu (sięgając 15,1 proc.), a także w relacji do PKB sięgając 2,3 proc. (dla porównania – w 2015 r. było to 1,4 proc.). Eksperci ostrzegają jednak, by rządzący nie przyzwyczajali się do tych historycznie dobrych wyników. – Perspektywy dla gospodarki nie są różowe, wchodzimy w okres spowolnienia, wyniki finansowe firm będą słabsze niż w minionym roku. Tym samym spadnie też podstawa opodatkowania – analizował Rybacki. – Przestrzeń do ograniczenie luki CIT jeszcze istnieje, ale trudno się spodziewać, by zrekompensowało to efekty dekoniunktury – dodał.

– Dynamika tak dużych wpływów z CIT jest nie do utrzymania w kolejnych okresach – zauważył Kozłowski. – Sytuacja gospodarcza, która przyczyniła się do tak wysokich zysków przedsiębiorstw, miała charakter jednorazowy, już się nie powtórzy.