Rynek odetchnął, ale fundusze i tak będą tracić aktywa

Przedstawiciele rynku kapitałowego odetchnęli z ulgą, gdy Sejm uchwalił zmienioną wersję przepisów o opodatkowaniu funduszy. Co nie zmienia faktu, że powiernicy mogą stracić miliardy.

– Zróbcie coś, bo inwestorzy chcą się wycofywać z funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ), a dystrybutorzy przestali plasować nowe emisje certyfikatów – prosi dyrektor sprzedaży jednego z TFI. Spieszymy zatem z wyjaśnieniami, że zgodnie z uchwaloną przez sejm 15 listopada ustawą o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych FIZ inwestujące na rynku kapitałowym nie będą płaciły podatku CIT.

Faktem jest, że pierwotny projekt ustawy, złożony 31 października, przewidywał, że CIT miałyby płacić wszystkie FIZ i specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (SFIO) realizujące politykę FIZ. Ostatecznie posłowie zdecydowali, że FIO i SFIO będą tak jak do tej pory podmiotowo zwolnione z CIT, a FIZ i SFIO realizujące politykę FIZ będą opodatkowane, jeżeli ich przychody pochodzą od podmiotów „transparentnych podatkowo", czyli polskich i zagranicznych, np. luksemburskich, spółek nieposiadających osobowości prawnej. Ustawą musi się jeszcze zająć Senat, nowe przepisy mają wejść w życie od 1 stycznia 2017 r.

– Ministerstwo Finansów, które pracowało nad poprawką, wyjątkowo sprawnie oddzieliło ziarna od plew, czyli fundusze faktycznie służące inwestowaniu od funduszy antypodatkowych – ocenia Mariusz Staniszewski, prezes Noble Funds TFI.

Sprzeczne zeznania

Jest jednak jedno „ale". Za pośrednictwem spółek celowych nieposiadających osobowości prawnej inwestują nie tylko fundusze antypodatkowe. – Są trzy sposoby inwestowania za pośrednictwem spółek celowych. Przez spółkę z o.o., płacącą CIT, przez osobową spółkę komandytowo-akcyjną, na którą CIT nałożyła jeszcze Platforma Obywatelska, i przez „transparentne podatkowo" spółki luksemburskie. Tylko fundusze, które inwestowały za pośrednictwem tych ostatnich, będą musiały zmienić strukturę – mówi członek zarządu jednego z TFI.

– Jeden z naszych funduszy nieruchomości ma taką strukturę – przyznaje prezes innego TFI. – Musimy ją zmienić jeszcze do końca tego miesiąca, w przeciwnym razie fundusz będzie musiał zawiązać rezerwę na podatek CIT, na czym ucierpi jego wycena – tłumaczy nasz rozmówca. – Mamy już pomysł na zmianę struktury funduszu, tak żeby nie był on uznawany za antypodatkowy, a jednocześnie nie ucierpiała na tym stopa zwrotu – dodaje.

– Ustawa ta będzie miała negatywny wpływ na fundusze nieruchomości, które z uwagi na dodatkowe obciążenia podatkowe znacznie ograniczające ich rentowność dla inwestorów przestaną być tworzone – Artur Rawski, wiceprezes Forum TFI – jedyny przedstawiciel TFI wyspecjalizowanych w alternatywnych inwestycjach, który zgodził się mówić pod nazwiskiem – nie owija w bawełnę. Jego zdaniem wiele funduszy alternatywnych, nieinwestujących na rynku kapitałowym będzie zmuszonych wydłużyć pierwotnie zakładany horyzont inwestycyjny lub zmodyfikować założenia dotyczące rentowności realizowanych projektów. – Wracając do funduszy nieruchomości, to ze względu na ich znaczącą rolę, zarówno dla sektora deweloperskiego, jak i inwestorów indywidualnych, należy spodziewać się, że rynek będzie oczekiwał kolejnej zmiany przepisów umożliwiających ponowne funkcjonowanie funduszy tego typu – uważa Rawski. Biuro prasowe KGHM TFI, wyspecjalizowanego w inwestycjach w uzdrowiska, na razie odmówiło komentarza, „zwłaszcza że w Senacie możliwe będą kolejne poprawki do projektu".

Deweloperzy, w odróżnieniu od TFI, twierdzą, że ustawa nie będzie miała istotnego wpływu na ich działalność. Tego zdania jest prezes Murapolu, spółki, której obligacje są notowane na Catalyst (szczegóły w ramce). Skanska, która w październiku dostała zgodę Komisji Nadzoru Finansowego na uruchomienie własnego TFI, po to żeby za jego pośrednictwem realizować projekty inwestycyjne, również twierdzi, że nie ma problemu. – Skanska podjęła decyzję o utworzeniu TFI, które docelowo będzie zarządzać zamkniętym funduszem inwestycyjnym, lokującym swoje aktywa bezpośrednio w nieruchomościach. Ustawa przyjęta przez Sejm nic nie zmienia w działalności Skanska TFI – informuje biuro prasowe spółki.

– Ze spółek, którymi się zajmuje, a są to m.in. Ronson, Robyg, GTC i Echo Investment, żadna nie odczuje negatywnych skutków tej ustawy. Tak przynajmniej twierdzą ich przedstawiciele – mówi jeden z analityków, prosząc o anonimowość.

Inwestorzy złapani w pułapkę

Bezdyskusyjnymi przegranymi mogą być TFI wyspecjalizowane w funduszach optymalizacyjnych, takie jak Ipopema czy Copernicus. Ich przedstawiciele nie chcą się oficjalnie wypowiadać. Nieoficjalnie mówią, że to nie oni ucierpią, tylko polska gospodarka. – Żadna inna ustawa tak nie zaszkodziła inwestycjom zagranicznym w Polsce. Ze 150 mld zł w FIZ aktywów niepublicznych około 50 mld zł to majątek zagranicznych spółek. One by nawet przełknęły uszczelnianie podatkowe, ale nie miesięczne vacatio legis i wprowadzoną w ostatniej chwili poprawkę do ordynacji podatkowej dająca możliwość zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania również do stanów, do których urząd skarbowy wydał indywidualne interpretacje przed 15 lipca 2016 r. Prawo nie działa wstecz – podstawowa zasada demokratycznego państwa została naruszona. I to w przededniu szumnie ogłoszonej konstytucji dla biznesu. Te firmy, zamiast postawić w Polsce kolejne centrum handlowe czy zakład produkcyjny, wybudują je gdzie indziej – nasz rozmówca nie kryje rozgoryczenia.

[email protected]

Opinie

Michał Duniec, prezes Analiz Online

Na regulacjach przyjętych przez Sejm nie skorzysta budżet, ale głównie kancelarie prawne, które od środy mają ręce pełne roboty. W przypadku spółek posiadających osobowość prawną znajdujących się w portfelach FIZ i SFIO realizujących politykę FIZ dochody dalej nie będą podlegać opodatkowaniu. To oznacza, że los tzw. FIZ optymalizacyjnych zależy od wielu szczegółów prawnych, determinacji inwestorów i TFI. Nie ulega wątpliwości, że segment FIZ czeka albo rewolucja polegająca na wycofywaniu środków, albo „prawolucja", w której z portfeli znikną np. spółki komandytowe lub komandytowo-akcyjne, często w formie spółek celowych. W drugim przypadku może dojść do poszukiwania wszelkich możliwości prawnych w celu uniknięcia opodatkowania, np. poprzez zmianę formy prawnej spółek. Paradoks polega na tym, że nowe prawo psuje rynek funduszy, a inwestorów zachęca do optymalizacji poza Polską, jednak wbrew intencjom projektodawców i Sejmu część tzw. FIZ optymalizacyjnych nadal będzie nieopodatkowana.

Artur Granicki, partner w kancelarii SGP Legal Snażyk Granicki

Dochody FIZ i SFIO, które prowadzą politykę inwestycyjną FIZ, będą opodatkowane w zakresie inwestycji w spółki niebędące osobami prawnymi w Polsce lub za granicą. W tym świetle problem opodatkowania dotyczyć będzie raczej dochodów struktur optymalizacyjnych z wykorzystaniem FIZ. Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r. Pamiętajmy jednak, że mamy przed sobą co najmniej senacki i prezydencki etap procesu legislacyjnego, które mogą przynieść zmiany. W omawianej ustawie znalazło się rozwiązanie kontrowersyjne dla podatników, którzy uzyskali korzystną interpretację podatkową. Jeżeli korzyść podatkowa powstała w wyniku uzyskania interpretacji indywidualnej będzie osiągana począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r., to możliwe będzie zastosowanie wobec podatnika klauzuli obejścia prawa podatkowego, nawet jeżeli działał na podstawie interpretacji indywidualnej uzyskanej przed 15 lipca 2016 r.

Michał Sapota, prezes Murapolu

Grupa Murapol od kilku lat wspólnie z wiodącymi polskimi TFI tworzy fundusze inwestycyjne zamknięte, których certyfikaty inwestycyjne cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród inwestorów indywidualnych, jak i instytucji. Obecnie w naszych FIZ „pracuje" około 240 mln zł. Zmiany w ustawie podatkowej dotyczące poszerzenia listy podmiotów podlegających obciążeniu podatkiem CIT o FIZ, zaproponowane 14 listopada, są znacznie mniej dokuczliwe zarówno dla emitentów, jak i TFI, niż te z początku miesiąca. W naszej ocenie, według obecnego projektu, obciążenia będą miały niewielki wpływ zarówno na działalność już istniejących FIZ, jak i na tworzenie nowych. Oczywiście z ostateczną oceną zmian musimy poczekać na ostateczną wersję nowych przepisów podatkowych. Mamy jednak nadzieje, że projekt z 14 listopada nie zmieni się diametralnie, a FIZ będą dalej stanowiły istotny element rozwoju działalności inwestycyjnej Grupy Murapol.