Zarządzający aktywami pod rosnącą presją

Nadchodzące trzy lata w TFI na całym świecie upłyną pod znakiem spadku przychodów wywołanego obniżkami opłat w funduszach inwestycyjnych. Nie inaczej może być w Polsce, choć u nas proces ten dopiero się rozpocznie.

Programy QE sprawiły, że powstała przepaść – o wartości przekraczającej 100 mld USD – pomiędzy przychodami firm zarządzających funduszami a wpływami banków korporacyjnych (wholesale banks) – zwracają uwagę autorzy raportu „The World Turned Upside Down" („Świat do góry nogami") opracowanego przez Olivera Wymana i Morgan Stanley Research. Od 2011 r. przychody powierników na całym świecie wzrosły bowiem o 65 mld USD, a banków wyspecjalizowanych w usługach dla klientów instytucjonalnych spadły o 45 mld USD. Analitycy prognozują, że już w latach 2017–2019 ta tendencja się odwróci – przychody zarządzających spadną o 9 mld USD, a bankierów zwiększą się o 15 mld USD. Wprawdzie stopniowy wzrost stóp procentowych, związana z nim zmienność na rynkach oraz coraz większa dekorelacja między różnymi klasami aktywów mogą wywindować stopy zwrotu funduszy i przyciągnąć do nich kapitał, jednak bez dużego pozytywnego przełożenia na przychody firm zarządzających aktywami.

Opłaty spadają lawinowo

Powód? Rosnąca presja na marże, czyli na prowizje pobierane przez powierników, które w 2016 r. skurczyły się aż o 6 proc., a w bazowym scenariuszu do 2019 r. spadną o kolejnych 10 proc.

Foto: GG Parkiet

Zarządzający będą musieli obniżać opłaty między innymi dlatego, że korelacja między stopą zwrotu funduszu a jego sprzedażą netto jest coraz niższa. Rośnie natomiast związek między sprzedażą a poziomem prowizji. W 2016 r. aż 55 proc. przepływów między funduszami miało kierunek z produktów droższych ku tańszym. W przypadku funduszy akcji aż 75 proc. Tymczasem jeszcze w latach 2010–2012 jedynie 30 proc. przepływów miało taki charakter, 25 proc. – w przypadku portfeli akcji.

Jak na ironię częściową odpowiedzialność za tę sytuację ponoszą sami zarządzający, coraz chętniej inwestujący, np. w ramach strategii o zmiennej alokacji aktywów, w najtańsze fundusze na rynku, czyli w bierne ETF odwzorowujące wybrane indeksy. Tanie, bierne fundusze są wybierane głównie przez inwestorów instytucjonalnych, a drogie, aktywnie zarządzane, przez indywidualnych. W efekcie detaliczni inwestorzy płacą powiernikom aż o 50 proc. więcej niż instytucje.

Obniżka przychodów z tytułu zarządzania funduszami, połączona z postępującym trendem migracji aktywów z aktywnych strategii ku biernym, może sprawić, że do 2019 r. przychody branży spadną aż o 17 proc.

Jednocześnie coraz większe obostrzenia prawne w działalności powierników, z unijną dyrektywą MiFID II na czele, sprawią, że powiernikom wzrosną koszty.

Polska nie jest wyjątkiem

Wnioski płynące z raportu „The World Turned Upside Down" doskonale wpisują się w dyskusję, która dosłownie w ostatnich miesiącach rozgorzała również w Polsce. Przy okazji wdrażania MiFID II (prace nad przepisami w toku) w departamencie funduszy inwestycyjnych KNF pojawił się pomysł, żeby ograniczyć opłaty za zarządzanie funduszami do 2 proc.

Ustawowe ograniczenie prowizji może się jednak okazać zbędne, gdy w życie wejdą założenia rządowego Programu Budowy Kapitału. Zgodnie z zapowiedziami limit kosztów produktów służących oszczędzaniu w III filarze zostanie ustalony na 0,6 proc. Nie wiadomo wprawdzie, czy będzie to dotyczyło również dobrowolnych IKE i IKZE, ale wydaje się oczywiste, że osoby zainteresowane odkładaniem pieniędzy przez lata będą wolały wpłacać do produktów z opłatą 0,6 proc. niż do funduszy inwestycyjnych obciążających prowizją 3 proc.

O tym, że trend spadku opłat wkrótce dotrze do Polski, mówił na naszych łamach Paweł Surówka, prezes PZU Życie, ujawniając, że jego instytucja szykuje się na wprowadzenie do oferty funduszy pasywnych. Gotowość obniżenia opłat do 0,6 proc. deklarował w „Parkiecie" Leszek Milczarek, wiceprezes MS TFI, należącego do Polskiej Grupy Zbrojeniowej.

[email protected]